۲۶٬۳۸۲
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
(←پانویس) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
== انشراح<ref>غدير در قرآن: ج ۱ ص ۴۶</ref> == | == انشراح<ref>غدير در قرآن: ج ۱ ص ۴۶</ref> == | ||
در حالى كه سفر حج در پيش بود و پيامبرصلى الله عليه وآله از پايان عمر خود خبر مى داد و نشانه هاى ختمِ نبوّتِ حضرت خاتم ظاهر شده بود، در يك آيه كوتاه دستورالعمل ادامه اين سفر داده شد كه پس از فراغت از حج - كه ابلاغ همه احكام الهى كامل مى شود - نوبت اعلان آخرين دستور يعنى [[ولايت]] و منصوب كردن اميرالمؤمنين عليه السلام به خلافت است: | در حالى كه سفر حج در پيش بود و پيامبرصلى الله عليه وآله از پايان عمر خود خبر مى داد و نشانه هاى ختمِ نبوّتِ حضرت خاتم ظاهر شده بود، در يك آيه كوتاه دستورالعمل ادامه اين سفر داده شد كه پس از فراغت از حج - كه ابلاغ همه احكام الهى كامل مى شود - نوبت اعلان آخرين دستور يعنى [[ولايت]] و منصوب كردن اميرالمؤمنين عليه السلام به خلافت است: | ||
| خط ۶: | خط ۴: | ||
«فَاِذا فَرَغْتَ فَانْصَبْ» : «آنگاه كه فراغت يافتى منصوب كن» . | «فَاِذا فَرَغْتَ فَانْصَبْ» : «آنگاه كه فراغت يافتى منصوب كن» . | ||
البته اثبات نزول اين آيه درباره غدير باز مى گردد به تفسير «فَرَغْتَ» و «فَانْصَبْ» در روايات اهلبيت عليهم السلام كه در عنوان | البته اثبات نزول اين آيه درباره غدير باز مى گردد به تفسير «فَرَغْتَ» و «فَانْصَبْ» در روايات اهلبيت عليهم السلام كه در عنوان «قرآن» آمده است. | ||
آنچه در اينجا قابل ذكر است اينكه: | آنچه در اينجا قابل ذكر است اينكه: | ||
| خط ۱۲: | خط ۱۰: | ||
سوره انشراح حاكى از گشايش اساسى در رسالت پيامبرصلى الله عليه وآله است و خداوند خبر از انشراح سينه و آسودگى قلب آن حضرت مى دهد. در اين سوره از مسئوليت عظيمى ياد شده كه با انجام آن سنگينى از دوش پيامبرصلى الله عليه وآله برداشته شده و دوران عسر و سختى پشت سر گذاشته مى شود و دوران يُسر و آسايش به استقبال مى آيد. | سوره انشراح حاكى از گشايش اساسى در رسالت پيامبرصلى الله عليه وآله است و خداوند خبر از انشراح سينه و آسودگى قلب آن حضرت مى دهد. در اين سوره از مسئوليت عظيمى ياد شده كه با انجام آن سنگينى از دوش پيامبرصلى الله عليه وآله برداشته شده و دوران عسر و سختى پشت سر گذاشته مى شود و دوران يُسر و آسايش به استقبال مى آيد. | ||
كليد همه اين گشايش ها اميرالمؤمنين على بن ابى طالب عليه السلام است، كه آرامش نهايى و مطلق با منصوب كردن او به مقام [[امامت و ولايت | كليد همه اين گشايش ها اميرالمؤمنين على بن ابى طالب عليه السلام است، كه آرامش نهايى و مطلق با منصوب كردن او به مقام [[امامت]] و ولايت و خلافت حاصل مى شود. اين تسلسلِ مراحل اسلام و ارتباط نهايى آن با غدير در كلام امام باقر و امام صادق عليهما السلام چنين ترسيم شده است: | ||
كلام خداوند | كلام خداوند «أَ لَمْ نَشْرَحْ لَكَ صَدْرَكَ»، يعنى: آيا به تو نفهمانيديم جانشينت كيست؟ آيا او را يار تو و خوار كننده دشمن تو قرار نداديم؟ همان دشمنى كه كمر تو را مى شكست. آيا از نسل على عليه السلام فرزندان پيامبران عليهم السلام را قرار نداده كه هدايت يافته اند؟ | ||
«وَ رَفَعْنا لَكَ ذِكْرَكَ»، تا آنجا كه هر جا نام من (خدا) برده شود تو هم (اى پيامبر) همراه من نام برده مى شوى؟ هرگاه از دنياى خود فارغ شدى على را براى ولايت منصوب كن تا به وسيله او از اختلاف هدايت يابند.<ref>مناقب ابن شهرآشوب: ج ۲ ص ۲۲۶.</ref> | |||
در حديث فوق فرازهاى سوره انشراح، انسجام مقام نبوت و ولايت را در مسير ۲۳ ساله رسالت نشان داده است. در حديثى ديگر به جزئيات بيشترى از اين ارتباط پرداخته شده است: | در حديث فوق فرازهاى سوره انشراح، انسجام مقام نبوت و ولايت را در مسير ۲۳ ساله رسالت نشان داده است. در حديثى ديگر به جزئيات بيشترى از اين ارتباط پرداخته شده است: | ||
| خط ۲۷۱: | خط ۲۶۹: | ||
در اينجا نكاتى چند در مورد سوره مائده بيان مى كنيم: | در اينجا نكاتى چند در مورد سوره مائده بيان مى كنيم: | ||
'''الف.''' نام اين سوره «مائده» است، كه به معناى طعام يا سفره پر از طعام است. اين نام براى اين سوره، به مناسب داستان مائده آسمانى خواستن حواريون از حضرت عيسى عليه السلام است كه در آيات ۱۱۲ به بعد آمده است. | '''الف.''' نام اين سوره «مائده» است، كه به معناى طعام يا سفره پر از [[طعام]] است. اين نام براى اين سوره، به مناسب داستان مائده آسمانى خواستن حواريون از حضرت عيسى عليه السلام است كه در آيات ۱۱۲ به بعد آمده است. | ||
در انجيل «يوحنّا» داستانى آمده است كه عبده در تفسير«المنار»به مناسبت اين آيات، چند فقره از باب ششم انجيل نامبرده را نقل مى كند. خلاصه اش اين است كه ما از انجيل فارسى تلخيص كرده ايم: | در انجيل «يوحنّا» داستانى آمده است كه عبده در تفسير«المنار»به مناسبت اين آيات، چند فقره از باب ششم انجيل نامبرده را نقل مى كند. خلاصه اش اين است كه ما از انجيل فارسى تلخيص كرده ايم: | ||
| خط ۲۸۵: | خط ۲۸۳: | ||
اين است كه ائمه اهل البيت عليهم السلام در تفسير آيه آخر سوره تكاثر: «ثم لتسئلنّ يومئذ عن النعيم»<ref>تكاثر / ۸ .</ref>فرموده اند: آن نعمتى كه در رستاخيز مردم از آن بازخواست مى شوند ولايت است. | اين است كه ائمه اهل البيت عليهم السلام در تفسير آيه آخر سوره تكاثر: «ثم لتسئلنّ يومئذ عن النعيم»<ref>تكاثر / ۸ .</ref>فرموده اند: آن نعمتى كه در رستاخيز مردم از آن بازخواست مى شوند ولايت است. | ||
جالب اينجاست كه نام ديگر اين سوره | جالب اينجاست كه نام ديگر اين سوره «[[میثاق]]» است. اين دو لفظ «نعمت» و «ميثاق»در اين سوره بسيار تكرار شده است. حتى در آغاز سوره فرمان وفاى به پيمان مى دهد، و تناسبش با اعلام خلافت و امامت مولى در غدير - كه پيمان خدايى است - و نيز با پيمان گرفتن از مردم در اين باره كاملاً معلوم و روشن است. | ||
'''ب'''. سوره مائده نسبت به سوره نساء مانند آل عمران نسبت به بقره است، و اساساً بحث تناسب سوره متصل به هم بسيار جالب و شنيدنى است كه فعلاً مجال پرداختن به آن نيست. | '''ب'''. سوره مائده نسبت به سوره نساء مانند آل عمران نسبت به بقره است، و اساساً بحث تناسب سوره متصل به هم بسيار جالب و شنيدنى است كه فعلاً مجال پرداختن به آن نيست. | ||
| خط ۳۲۸: | خط ۳۲۶: | ||
حال با توجه به اين حقايق و مطالب، آيات سوره مائده را از نظر مى گذرانيم و نكاتى را يادآور مى شويم: | حال با توجه به اين حقايق و مطالب، آيات سوره مائده را از نظر مى گذرانيم و نكاتى را يادآور مى شويم: | ||
الف. آيه اكمال دين و آيه تبليغ و رسالت و آيه | الف. آيه اكمال دين و [[آیه تبلیغ، آیه اکمال (کتاب)|آيه تبليغ]] و رسالت و [[آیه ولایت|آيه ولايت]]، همه در همين سوره آمده است. | ||
ب. در آغاز سوره، فرمان به وفاى به عهدها و پيمان ها و بيعت هاست، كه مناسبتش با موضوع معلوم است. | ب. در آغاز سوره، فرمان به وفاى به عهدها و پيمان ها و بيعت هاست، كه مناسبتش با موضوع معلوم است. | ||
| خط ۳۵۰: | خط ۳۴۸: | ||
دو تن از خدا ترسانى كه خداوند به ايمان و ثبات قدم آن دو را انعام فرموده است، مى گويند: شما با توكل بر خدا به دروازه شهر اريحا با بيت المقدس وارد شويد كه پيروز خواهيد شد. آنها اطاعت نمى كنند، و در نتيجه چهل سال در آن بيابان ويران سرگردان مى مانند. اين دروازه همان باب «حطّه» است كه بنى اسرائيل موظف بودند با خضوع و آمرزش خواهى داخل آن شوند تا سعادتمند گردند.<ref>بقره / ۵۸ : «و ادخلوا الباب سجّداً و قولوا حطّة نغفر لكم خطيكم و سنزيد المحسنين». و اعراف۱۶۱، با كمى اختلاف.</ref> | دو تن از خدا ترسانى كه خداوند به ايمان و ثبات قدم آن دو را انعام فرموده است، مى گويند: شما با توكل بر خدا به دروازه شهر اريحا با بيت المقدس وارد شويد كه پيروز خواهيد شد. آنها اطاعت نمى كنند، و در نتيجه چهل سال در آن بيابان ويران سرگردان مى مانند. اين دروازه همان باب «حطّه» است كه بنى اسرائيل موظف بودند با خضوع و آمرزش خواهى داخل آن شوند تا سعادتمند گردند.<ref>بقره / ۵۸ : «و ادخلوا الباب سجّداً و قولوا حطّة نغفر لكم خطيكم و سنزيد المحسنين». و اعراف۱۶۱، با كمى اختلاف.</ref> | ||
پيامبرصلى الله عليه وآله فرمود: مثل اهلبيت من عليهم السلام براى اين امت مثل | پيامبرصلى الله عليه وآله فرمود: مثل اهلبيت من عليهم السلام براى اين امت مثل «[[باب حطه|باب حطّه]]»براى بنى اسرائيل است، كه بايد با فروتنى و خلوص به آنها متمسك شوند، و هر كس از ورود در حصن ولايتشان امتناع ورزد در بيابان گمراهى و سرگردانى گرفتار مى شود.<ref>الدرّ المنثور: ج ۱ ص ۷۳، در ذيل آيه ۵۸ سوره بقره. كنز العمال: ج ۲ ص ۴۳۵. و بسيارى ديگر از محدثان اهل سنت.</ref> | ||
| خط ۳۷۷: | خط ۳۷۵: | ||
اين است كه در دو آيه ۴۸ و ۴۹مى فرمايد: «ميان آنها به آنچه خدا نازل كرده حكم كن و پيروى هوس ها و اميال آنها مكن» . در آيه اخير چنين مى افزايد: «و از آنها بر حذر باش كه از برخى از آنچه خدا به سويت نازل كرده تو را باز دارند و گمراهت كنند» . | اين است كه در دو آيه ۴۸ و ۴۹مى فرمايد: «ميان آنها به آنچه خدا نازل كرده حكم كن و پيروى هوس ها و اميال آنها مكن» . در آيه اخير چنين مى افزايد: «و از آنها بر حذر باش كه از برخى از آنچه خدا به سويت نازل كرده تو را باز دارند و گمراهت كنند» . | ||
گفتيم سوره مائده در حجةالوداع و به قولى در بازگشت پيامبرصلى الله عليه وآله، ميان مكه و مدينه نازل شده است. در اين هنگام دشمنان اسلام - يهود و نصارا و ساير مشركان - قدرتى نداشتند. احكام اسلام هم كه از اصول و فروع قبلاً تبليغ و تعليم شده بود و فقط حج و ولايت باقى بود. در اعمال و مناسك حج كه كسى حرفى نداشته و عرب با آنها تا حدى آشنا بوده است. | گفتيم سوره مائده در [[حجه الوداع|حجةالوداع]] و به قولى در بازگشت پيامبرصلى الله عليه وآله، ميان مكه و مدينه نازل شده است. در اين هنگام دشمنان اسلام - يهود و نصارا و ساير مشركان - قدرتى نداشتند. احكام اسلام هم كه از اصول و فروع قبلاً تبليغ و تعليم شده بود و فقط حج و ولايت باقى بود. در اعمال و مناسك حج كه كسى حرفى نداشته و عرب با آنها تا حدى آشنا بوده است. | ||
با فرض اينكه طبق بيان مفسرين در شأن نزول اين آيه، زناى فاميلى هم ميان بنى قريظه و بنى نضير واقع شده بود. عده اى مى خواستند پيامبرصلى الله عليه وآله مطابق ميل آنها - كه تورات را تحريف كرده بودند - حكم دهد، نه طبق حكم اصلى تورات. | با فرض اينكه طبق بيان مفسرين در شأن نزول اين آيه، زناى فاميلى هم ميان بنى قريظه و بنى نضير واقع شده بود. عده اى مى خواستند پيامبرصلى الله عليه وآله مطابق ميل آنها - كه تورات را تحريف كرده بودند - حكم دهد، نه طبق حكم اصلى تورات. | ||
| خط ۴۶۹: | خط ۴۶۷: | ||
== هَل اَتى<ref>سخنرانى استثنائى غدير: ص ۱۸۶ - ۱۷۹. اسرار غدير: ص ۲۰۶. غدير در قرآن: ج ۲ ص ۴۴ - ۴۱. واقعه قرآنى غدير: ص ۹۱. غدير در آئينه كتاب: ص ۳۲. غدير در گذر زمان )مهدى پور( : ص ۱۱۹ ۷۵ ۶۵ - ۶۲. زيارت غديريه: ص۴-۹.</ref> == | == هَل اَتى<ref>سخنرانى استثنائى غدير: ص ۱۸۶ - ۱۷۹. اسرار غدير: ص ۲۰۶. غدير در قرآن: ج ۲ ص ۴۴ - ۴۱. واقعه قرآنى غدير: ص ۹۱. غدير در آئينه كتاب: ص ۳۲. غدير در گذر زمان )مهدى پور( : ص ۱۱۹ ۷۵ ۶۵ - ۶۲. زيارت غديريه: ص۴-۹.</ref> == | ||
پيامبرصلى الله عليه وآله در فرازى از بخش چهارم خطبه غدير سوره «[[هَلْ | پيامبرصلى الله عليه وآله در فرازى از بخش چهارم خطبه غدير سوره «[[هَلْ اَتی]]» را مطرح كرد و نزول اين سوره را درباره على عليه السلام دانست، و با اشاره به مهمترين فراز اين سوره كه مى فرمايد: «وَ جَزاهُمْ بِما صَبَرُوا جَنَّةً وَ حَريراً» فرمود: «خداوند در اين سوره شهادت به بهشت نداده مگر براى او» ؛ و آيات اين سوره را مدحى بلند براى على عليه السلام دانسته فرمود: «خدا با اين سوره جز على را مدح نكرده است» . | ||
آن حضرت در دنباله سخن نتيجه گرفت كه خداوند بهترين ها را براى شما انتخاب كرده است: «پيامبرتان بهترين پيامبر، و وصى شما بهترين وصى و فرزندان او بهترين اوصياء هستند» و ادامه داد كه ذريه من از نسل على عليه السلام است. | آن حضرت در دنباله سخن نتيجه گرفت كه خداوند بهترين ها را براى شما انتخاب كرده است: «پيامبرتان بهترين پيامبر، و وصى شما بهترين وصى و فرزندان او بهترين اوصياء هستند» و ادامه داد كه ذريه من از نسل على عليه السلام است. | ||
| خط ۵۰۶: | خط ۵۰۴: | ||
خدا هم آنان را از شر و فتنه آن روز محفوظ داشته و به آنان روى خندان و دل شادان عطا نمود. جزاى آنان در برابر آنچه صبر كردند باغ بهشت و حرير بهشتى است، كه در آن بهشت بر تختها تكيه زنند، و در آنجا نه آفتاب سوزان و نه سرماى سخت بينند، بلكه در هوايى خوش و باغى دلكش تفريح كنند. | خدا هم آنان را از شر و فتنه آن روز محفوظ داشته و به آنان روى خندان و دل شادان عطا نمود. جزاى آنان در برابر آنچه صبر كردند باغ بهشت و حرير بهشتى است، كه در آن بهشت بر تختها تكيه زنند، و در آنجا نه آفتاب سوزان و نه سرماى سخت بينند، بلكه در هوايى خوش و باغى دلكش تفريح كنند. | ||
سايه درختان بهشتى بر سر آنان و ميوه هايش در دسترس و اختيار آنان است. با جامه اى سيمين و كوزه هاى بلورين بر آنان دور زنند؛ بلورهايى كه به رنگ نقره و به اندازه اهلش مقدر كرده اند. در آنجا از كاسه هايى به آنان مى نوشانند كه طبعش از زنجبيل است. در آنجا چشمه اى است كه نامش «[[سلسبیل | سايه درختان بهشتى بر سر آنان و ميوه هايش در دسترس و اختيار آنان است. با جامه اى سيمين و كوزه هاى بلورين بر آنان دور زنند؛ بلورهايى كه به رنگ نقره و به اندازه اهلش مقدر كرده اند. در آنجا از كاسه هايى به آنان مى نوشانند كه طبعش از زنجبيل است. در آنجا چشمه اى است كه نامش «[[سلسبیل]]» است. | ||
اطراف آن بهشتيان پسرانى كه هميشه نوجوانند در طوافند، كه هر گاه آنان را بنگرى گمان مى كنى مرواريدهاى منتشر شده اند. و چون آن جايگاه نيكو را تماشا كنى عالمى پر نعمت و كشورى بى نهايت بزرگ خواهى يافت. بر قامت بهشتيان لباسى از سندس سبز و استبرق و بر دست هايشان دستبندى از نقره است، و پروردگارشان شرابى پاكيزه به آنان مى نوشاند. اين بهشت پاداش شماست، و سعيتان مشكور و مقبول است. | اطراف آن بهشتيان پسرانى كه هميشه نوجوانند در طوافند، كه هر گاه آنان را بنگرى گمان مى كنى مرواريدهاى منتشر شده اند. و چون آن جايگاه نيكو را تماشا كنى عالمى پر نعمت و كشورى بى نهايت بزرگ خواهى يافت. بر قامت بهشتيان لباسى از سندس سبز و استبرق و بر دست هايشان دستبندى از نقره است، و پروردگارشان شرابى پاكيزه به آنان مى نوشاند. اين بهشت پاداش شماست، و سعيتان مشكور و مقبول است. | ||
| خط ۵۲۶: | خط ۵۲۴: | ||
در آخر جا دارد به چند نكته اشاره شود: | در آخر جا دارد به چند نكته اشاره شود: | ||
۱. يكى از موضوعاتى كه در تأليف يا ساير فعاليت هاى فرهنگى غدير بسيار اهميت دارد هفته غدير است، و نيز يكى از رخدادهاى هفته غدير - به غير از خود غدير - است، ماجراى ماجراى روزه و صدقه دادن پيامبرصلى الله عليه وآله و اهلبيت عليهم السلام و نزول سوره | ۱. يكى از موضوعاتى كه در تأليف يا ساير فعاليت هاى فرهنگى غدير بسيار اهميت دارد هفته غدير است، و نيز يكى از رخدادهاى هفته غدير - به غير از خود غدير - است، ماجراى ماجراى روزه و صدقه دادن پيامبرصلى الله عليه وآله و اهلبيت عليهم السلام و نزول سوره «هل أتى» است. | ||
۲. در ايام دهه غديريه رخدادهاى متعددى اتفاق افتاده است. يكى از اين رخدادها نزول سوره هلاتى در روز ۲۵ ذيحجة الحرام است. سوره اى كه اين گونه شروع مى شود: «هل اتى على الانسان حين من الدهر» و سوره «انسان» و «دهر» و «ابرار» نيز ناميده مى شود. اين سوره در حق اميرالمؤمنين، حضرت فاطمه، امام حسن و امام حسين عليهم السلام و فضّه خادمه نازل شده است. | ۲. در ايام دهه غديريه رخدادهاى متعددى اتفاق افتاده است. يكى از اين رخدادها نزول سوره هلاتى در روز ۲۵ ذيحجة الحرام است. سوره اى كه اين گونه شروع مى شود: «هل اتى على الانسان حين من الدهر» و سوره «انسان» و «دهر» و «ابرار» نيز ناميده مى شود. اين سوره در حق اميرالمؤمنين، حضرت فاطمه، امام حسن و امام حسين عليهم السلام و فضّه خادمه نازل شده است. | ||
۳. زيارت غديريه زيارتى زيبا و جامع است. يكى از مطالبى كه در اين زيارت به آن اشاره شده نزول سوره هل اتى درباره اهلبيت عليهم السلام است: انت مُطعم الطعام على حبه مسكيناً و يتيماً و اسيراً لوجه اللَّه، لا تريد منهم جزاءاً و لا شكوراً. | ۳. [[زیارت غدیریه|زيارت غديريه]] زيارتى زيبا و جامع است. يكى از مطالبى كه در اين زيارت به آن اشاره شده نزول سوره هل اتى درباره اهلبيت عليهم السلام است: انت مُطعم الطعام على حبه مسكيناً و يتيماً و اسيراً لوجه اللَّه، لا تريد منهم جزاءاً و لا شكوراً. | ||
براى موارد بيشتر در مورد «سوره»مراجعه شود به عنوان: تفسير، و عنوان: قرآن. | براى موارد بيشتر در مورد «سوره»مراجعه شود به عنوان: تفسير، و عنوان: قرآن. | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||