۲۱٬۹۷۲
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
(←پانویس) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۰۷: | خط ۲۰۷: | ||
در طول قرن اول هجرى كه تدوين معارف اسلام ممنوعيت رسمى داشت و اگر هم كتابى نوشته مى شد مخفيانه بود و يا اگر كتابى مجوز پيدا مى كرد فقط اراجيف غاصبین خلافت بود، در چنان جوى بهترين كتاب براى غدير سينه هاى امين و حافظه هاى قوى افراد بود كه به مثابه كتاب عمل كرد؛ و به خوبى توانست اين راه صد ساله را بپيمايد و اين وديعه آل محمدعليهم السلام را در خود حفظ كند. | در طول قرن اول هجرى كه تدوين معارف اسلام ممنوعيت رسمى داشت و اگر هم كتابى نوشته مى شد مخفيانه بود و يا اگر كتابى مجوز پيدا مى كرد فقط اراجيف غاصبین خلافت بود، در چنان جوى بهترين كتاب براى غدير سينه هاى امين و حافظه هاى قوى افراد بود كه به مثابه كتاب عمل كرد؛ و به خوبى توانست اين راه صد ساله را بپيمايد و اين وديعه آل محمدعليهم السلام را در خود حفظ كند. | ||
از جمله شعر شاعران نقش مهمى در حفظ غدير در طول تاريخ ظلمانى داشته است، چه آنكه قالب شعر | از جمله شعر شاعران نقش مهمى در حفظ غدير در طول تاريخ ظلمانى داشته است، چه آنكه قالب شعر محفوظ تر است و مردم علاقه خاصى به آن دارند. | ||
از ساعتى كه خطبه پيامبرصلى الله عليه وآله پايان يافت حسان بن ثابت اولين شعر را در حضور آن حضرت سرود، و دليل روشنى شد تا شاعران و اديبان در طول چهارده قرن در قالب شعر - كه در هر جامعه اى تبليغ نافذى است - غدير را حفظ كنند و پيام آن را به راحتى به نسل هاى بعد برسانند. | از ساعتى كه خطبه پيامبرصلى الله عليه وآله پايان يافت حسان بن ثابت اولين شعر را در حضور آن حضرت سرود، و دليل روشنى شد تا شاعران و اديبان در طول چهارده قرن در قالب شعر - كه در هر جامعه اى تبليغ نافذى است - غدير را حفظ كنند و پيام آن را به راحتى به نسل هاى بعد برسانند. | ||
| خط ۲۳۹: | خط ۲۳۹: | ||
در برخورد با اين استيذان، عكس العملى از پيامبرصلى الله عليه وآله ديده شد كه براى همه تعجب آور بود. آن حضرت نه تنها اجازه دادند، بلكه به عنوان تشويق فرمودند: «بخوان به بركت خداوند» ! و خود نيز شخصاً براى استماع آن حاضر شدند! | در برخورد با اين استيذان، عكس العملى از پيامبرصلى الله عليه وآله ديده شد كه براى همه تعجب آور بود. آن حضرت نه تنها اجازه دادند، بلكه به عنوان تشويق فرمودند: «بخوان به بركت خداوند» ! و خود نيز شخصاً براى استماع آن حاضر شدند! | ||
بازتاب اين مسئله به قدرى عجيب بود كه از | بازتاب اين مسئله به قدرى عجيب بود كه از يک سو حسان راضى نشد شعر را به صورت عادى بخواند، بلكه خود را به مكان بلندى رساند و براى خواندن اشعارش بر فراز آن قرار گرفت. از سوى ديگر براى آنكه مردم مطمئن باشند اين برخورد مثبت با شعرِ مربوط به اهلبيت عليهم السلام، از طرف شخص پيامبرصلى الله عليه وآله است حسان اعلام كرد: «اى مردم، سخن مرا به گواهى پيامبر گوش دهيد» ! مردم كه خود را با مسئله اى تازه روبرو مى ديدند به سوى حسان ازدحام كردند و گردن مى كشيدند تا اين اقدام بديع را تماشا كنند. | ||
براى آنكه مردم باور كنند در دين ما چنين اشعارى از منزلت خاصى برخوردار است، حضرت در پايان شعر حسان تصريح كردند كه در اين اشعار [[روح القدس]] مؤيد تو بوده و در واقع خداوند پشتيبان توست.<ref>بحار الانوار: ج ۲۱ ص ۳۸۶ ح ۱۰.</ref> | براى آنكه مردم باور كنند در دين ما چنين اشعارى از منزلت خاصى برخوردار است، حضرت در پايان شعر حسان تصريح كردند كه در اين اشعار [[روح القدس]] مؤيد تو بوده و در واقع خداوند پشتيبان توست.<ref>بحار الانوار: ج ۲۱ ص ۳۸۶ ح ۱۰.</ref> | ||
| خط ۸۴۴: | خط ۸۴۴: | ||
بيشترين اشارات ابتدا در قرون ۵ و ۶ است، و سپس در قرون ۱۳ و ۱۴ در عصر حاضر. دليل اين امر ظاهراً آن است كه قرون ۵ و ۶ اوج فعاليت اسماعيليان است. به همين جهت اذهان نسبت به موضوع غدير روشن شده بود، و در دوران معاصر (قرون ۱۳ و۱۴) به دليل ارتباطات گسترده و فراگيرى مذهب تشيع است. | بيشترين اشارات ابتدا در قرون ۵ و ۶ است، و سپس در قرون ۱۳ و ۱۴ در عصر حاضر. دليل اين امر ظاهراً آن است كه قرون ۵ و ۶ اوج فعاليت اسماعيليان است. به همين جهت اذهان نسبت به موضوع غدير روشن شده بود، و در دوران معاصر (قرون ۱۳ و۱۴) به دليل ارتباطات گسترده و فراگيرى مذهب تشيع است. | ||
شاعران سنى تا قرن هفتم به موضوع غدير پرداخته اند، و قرون ۸ و ۹ سكوتى در اين زمينه ديده | شاعران سنى تا قرن هفتم به موضوع غدير پرداخته اند، و قرون ۸ و ۹ سكوتى در اين زمينه ديده مى شود. از قرن دهم شاعران شيعه هستند كه به غدير اشاره دارند. دليل آن هم اين است كه آغاز رسميت مذهب تشيع در ايران است و غالب شاعران شيعه هستند. در حالى كه قبل از آن شيعيان در اقليت با اهل سنت است. | ||
شاعران سنى مذهب با اشاره به موضوع غدير بسنده كرده اند، ولى شيعيان معمولاً اشعار مستقلى را تحت عنوان «غديريه» بدان اختصاص داده اند. شيعيان بيشتر غدير را عيد پنداشته و در آن اظهار شادمانى كرده و مى كنند. هر چند اين گرايش ها در شعر شاعران سنى مذهب هم ديده مى شود، و گاه چنان با مسئله غدير برخورد مى كنند كه خواننده به سختى مى پذيرد كه اين شاعر سنى مذهب است. نمونه اعلاى اين اظهار ارادت ها سوزنى سمرقندى است. وى چنان از غدير مى گويد كه به نظر مى آيد شيعه اى باشد كه تقيه كرده است. | شاعران سنى مذهب با اشاره به موضوع غدير بسنده كرده اند، ولى شيعيان معمولاً اشعار مستقلى را تحت عنوان «غديريه» بدان اختصاص داده اند. شيعيان بيشتر غدير را عيد پنداشته و در آن اظهار شادمانى كرده و مى كنند. هر چند اين گرايش ها در شعر شاعران سنى مذهب هم ديده مى شود، و گاه چنان با مسئله غدير برخورد مى كنند كه خواننده به سختى مى پذيرد كه اين شاعر سنى مذهب است. نمونه اعلاى اين اظهار ارادت ها سوزنى سمرقندى است. وى چنان از غدير مى گويد كه به نظر مى آيد شيعه اى باشد كه تقيه كرده است. | ||
| خط ۸۵۹: | خط ۸۵۹: | ||
در اينجا اشاره اى به نگاه سير شعر آئينى معاصر به شعر غدير نموده، و ضمن جمع آورى نمونه هاى شعرى، سعى در برجسته سازى نكات مشترک آنها و آسيب شناسى در اين زمينه داريم. | در اينجا اشاره اى به نگاه سير شعر آئينى معاصر به شعر غدير نموده، و ضمن جمع آورى نمونه هاى شعرى، سعى در برجسته سازى نكات مشترک آنها و آسيب شناسى در اين زمينه داريم. | ||
در بررسى اشعار اين حوزه ويژگى هايى از قبيل: مضامين مشترک با پرداخته اى شخصى، | در بررسى اشعار اين حوزه ويژگى هايى از قبيل: مضامين مشترک با پرداخته اى شخصى، قالب هاى سنتى با ظرفيت سازى امروزى، توجه به تشبيه و استعاره، حركت رو به رشد شاعران به سمت شعر ناب، عبور از ايستايى در سطح زبان به سوى ژرف انديشى و مضمون سازى با واژگان بركه و غدير و خورشيد شايان توجه است. | ||
در اين راستا رويكرد به نوآورى هاى فردى و فاصله گرفتن شاعران از يكديگر و رسيدن به سبک شخصى و تأمل در لايه هاى نامكشوف و مورد نياز جامعه معاصر ضرورى است. | در اين راستا رويكرد به نوآورى هاى فردى و فاصله گرفتن شاعران از يكديگر و رسيدن به سبک شخصى و تأمل در لايه هاى نامكشوف و مورد نياز جامعه معاصر ضرورى است. | ||
| خط ۹۱۸: | خط ۹۱۸: | ||
برخى ديگر از اين شعرها مخاطبان بيشترى دارد، زيرا سرشار از عاطفه اند و با نگاهى ژرف و زيبايى شناختى به مقولات مذهبى پرداخته اند. | برخى ديگر از اين شعرها مخاطبان بيشترى دارد، زيرا سرشار از عاطفه اند و با نگاهى ژرف و زيبايى شناختى به مقولات مذهبى پرداخته اند. | ||
شعرهاى مناسبتى پيوند عميقى با باورهاى عاميانه دارند، و در | شعرهاى مناسبتى پيوند عميقى با باورهاى عاميانه دارند، و در مناسبت هاى مذهبى چون اعياد، ايام فاطميه، شبهاى قدر و اعيادى چون مبعث و غدير اجرا مى شوند. گاه با لحنى ساده و نگاهى در سطح به وقايع دينى و متمايل به بزرگنمايى در ظواهر و شورانگيزى در مخاطب و گاه بينش دينى در حرير عاطفه و اردات و تعظيم و ذهن و زبانى زيبا. | ||
در ادامه به طور اخص به ويژگى هاى | در ادامه به طور اخص به ويژگى هاى [[غدیریه]] هاى معاصر پرداخته مى شود. | ||
'''قالب شعرى غديريه ها''' | '''قالب شعرى غديريه ها''' | ||
| خط ۹۶۷: | خط ۹۶۷: | ||
نيست كس جز باب شبير و شبر سرور را | نيست كس جز باب شبير و شبر سرور را | ||
| خط ۹۸۸: | خط ۹۸۹: | ||
در جام خلق از كف ساقى كوثر است | در جام خلق از كف ساقى كوثر است | ||
| خط ۱٬۰۰۵: | خط ۱٬۰۰۷: | ||
بار بربست و به يک بار برفت از گلزار | بار بربست و به يک بار برفت از گلزار | ||
| خط ۱٬۰۹۹: | خط ۱٬۱۰۲: | ||
زدند نعره كه نعم النبى، نعم الامام | زدند نعره كه نعم النبى، نعم الامام | ||
| خط ۱٬۱۲۹: | خط ۱٬۱۳۳: | ||
الا اى حاسدان عهد بشكن | الا اى حاسدان عهد بشكن | ||
| خط ۱٬۱۴۰: | خط ۱٬۱۴۵: | ||
كز پرتو ذات مرتضى ظاهر شد | كز پرتو ذات مرتضى ظاهر شد | ||
| خط ۱٬۱۴۷: | خط ۱٬۱۵۳: | ||
روز حكم دادگر مى رسد به داورى | روز حكم دادگر مى رسد به داورى | ||
| خط ۱٬۱۶۶: | خط ۱٬۱۷۳: | ||
على مراست وصى و على مراست وزير | على مراست وصى و على مراست وزير | ||
| خط ۱٬۱۷۷: | خط ۱٬۱۸۵: | ||
امروز چو در رتبه، على از همه اعلى است | امروز چو در رتبه، على از همه اعلى است | ||
| خط ۱٬۲۳۴: | خط ۱٬۲۴۳: | ||
و على چهره تابان غدير است هنوز | و على چهره تابان غدير است هنوز | ||
| خط ۱٬۲۹۹: | خط ۱٬۳۰۹: | ||
گفت بخور زين هلا، كز خم جنت رسيد | گفت بخور زين هلا، كز خم جنت رسيد | ||
| خط ۲٬۰۳۳: | خط ۲٬۰۴۴: | ||
د. شعر غدير زيرمجموعه شعر علوى است. در اين شعرها محورهاى برجسته شخصيتى و فراز و نشيبهايى را كه امام على عليه السلام در زندگى خود پشت سر نهاده اند مشاهده مى كنيم، كه در سير تحولات صد ساله اخير و به خصوص پنجاه سال گذشته با مؤلّفه هاى زبانى و ادبى به روز شده و با پيراستگى روزافزون نشان داده مى شود. | د. شعر غدير زيرمجموعه شعر علوى است. در اين شعرها محورهاى برجسته شخصيتى و فراز و نشيبهايى را كه امام على عليه السلام در زندگى خود پشت سر نهاده اند مشاهده مى كنيم، كه در سير تحولات صد ساله اخير و به خصوص پنجاه سال گذشته با مؤلّفه هاى زبانى و ادبى به روز شده و با پيراستگى روزافزون نشان داده مى شود. | ||
رخدادهاى بزرگى در لواى شعر علوى در اغلب غديريه ها مشاهده مى گردد؛ مانند: تولد در خانه كعبه، ايمان آوردن، | رخدادهاى بزرگى در لواى شعر علوى در اغلب غديريه ها مشاهده مى گردد؛ مانند: تولد در خانه كعبه، ايمان آوردن، [[لیله المبیت|لیلة المبیت]]، هجرت، فتح مكه و نقش آن حضرت در اين پيروزى، حضور سرنوشت سازشان در جنگهاى صدر اسلام، واقعه شهادت حضرت رسول اكرم صلى الله عليه وآله و غدير، ماجراى سقيفه و خانه نشينى، شهادت حضرت فاطمه عليها السلام و غربت على عليه السلام، يتيم نوازى ها، مناجات على عليه السلام، [[عدالت]] راستين، ماجراى خوارج، نهج البلاغه، شهادت | ||
ه . مسئله الهى بودن | ه . مسئله الهى بودن [[جانشینى]] على عليه السلام، اكمال دين و اشاره به «من كنت مولاه...» و جبرئيل در اين شعرها به گونه هاى مختلف تكرار و تأكيد مى گردد. | ||
و. مضمون سازى براى رابطه نبى مكرم اسلام صلى الله عليه وآله و امام على عليه السلام با عنايت به رابطه حضرت موسى و هارون عليهما السلام. | و. مضمون سازى براى رابطه نبى مكرم اسلام صلى الله عليه وآله و امام على عليه السلام با عنايت به رابطه حضرت موسى و هارون عليهما السلام. | ||
| خط ۲٬۱۱۵: | خط ۲٬۱۲۶: | ||
== حديث غدير در شعر<ref>چهارده قرن با غدير: ص ۱۵۸.</ref> == | == حديث غدير در شعر<ref>چهارده قرن با غدير: ص ۱۵۸.</ref> == | ||
نظم عربى | نظم عربى [[حدیث غدیر]] در كتاب شريف «الغدير» طى يازده جلد به صورت جامعى تدوين گرديده است. همچنين كتاب «شعراء الغدير» مؤسسه الغدير بيروت در دو جلد تدوين و چاپ شده است. | ||
همچنين مراجعه شود به عنوان: شعر / كتابنامه شعر غدير. | همچنين مراجعه شود به عنوان: شعر / كتابنامه شعر غدير. | ||