مديريت منابع انسانى توسط پيامبر صلى الله عليه و آله در واقعه غدير (مقاله): تفاوت میان نسخه‌ها

مديريت منابع انسانى توسط پيامبرصلى الله عليه وآله در واقعه غدير، با هدف شناسايى روش‏ ها و سياست‏ هاى رفتارى پيامبرصلى الله عليه وآله در به كارگيرى نيروهاى انسانى جهت تحقق فلسفه واقعه غدير خم بسيار جذاب و قابل توجه است.

در واقعه تاريخى و عظيم غدير كه پيامبرصلى الله عليه وآله ولايت و جانشينى اميرالمؤمنين ‏عليه السلام را در حضور ۱۲۰۰۰۰ نفر حاجى -  كه همراه ايشان بودند -  اعلام فرمود. حضور پيامبرصلى الله عليه وآله و اتصال ايشان به منبع وحى الهى چنان قدرتى به ايشان عطا نمود كه توانستند آن جمعيت كثير را در آن گرماى سوزان مديريت نموده، و فرمان الهى را به آنها اعلام نمايد.

پيامبرصلى الله عليه وآله براى اجراى شايسته اين مراسم اشخاصى را مسئول برپايى منبر، و گروهى را مسئول خبررسانى براى اعلام مراسم و تكرار فرمايشات ايشان به آن جمعيت، و گروهى را مسئول برقرارى آرامش و امنيت مراسم نموده است. رسول اكرم‏ صلى الله عليه وآله براى انتخاب هر كدام از اين گروه‏ ها معيارهايى را در نظر گرفته ‏اند؛ به گونه‏ اى كه آنها به نحو احسن از عهده آن كار برآيند. حضرت در پايان با بستن عمامه و گرفتن بيعت از آن جمعيت به فرمان الهى دين را كامل نمودند.

مديريت پيامبرصلى الله عليه وآله در آن روز از جهات مختلفى قابل ارزيابى است. اما سخن در مورد همه آنها در اين مختصر نمى‏ گنجد. لذا در اين گفتار فقط اين قسم از مديريت ايشان -  يعنى مديريت منابع انسانى -  مورد توجه قرار گرفته است. دستيابى به الگوى كاملى در مديريت منابع، خصوصاً منابع انسانى در كارهاى اجرايى مى ‏تواند از اهميت و فوايد بحث مذكور باشد.

موفقيت هر جامعه‏ اى نيازمند مدير آگاه و كارآمد و متخصص است، كه با نبود آن ضررها و زيان‏ هاى فراوانى بر مردم و جامعه وارد مى ‏شود. غدير نيز نيازمند يک مدير آگاه و متخصص است، كه جز پيامبر اسلام‏ صلى الله عليه وآله از عهده اين مسئوليت مهم بر نمى ‏آمد. زيرا در پرتوى مديريت مناسب و آگاهانه است كه تمامى راهبردها و اهداف به سرانجام مى ‏رسد.

زمانى كه پيامبرصلى الله عليه وآله از حجةالوداع بازگشت و به محل غدير رسيد، با آيه تبليغ از طرف خداوند مأموريت يافت كه امر ولايت على‏ عليه السلام را در اجتماع مردم ابلاغ كند. هنگامى كه پيامبرصلى الله عليه وآله اين دستور را شنيد، براى اجراى آن بى ‏درنگ به مردم فرمود: شتر مرا بخوابانيد كه به خدا سوگند از اين مكان نمى‏ روم تا اينكه رسالت پروردگار خود را برسانم. پس امر فرمود براى وى از جهاز شتران منبرى بسازند.

پيامبرصلى الله عليه وآله اين دستور را به مقداد و سلمان و ابوذر و عمار داد، و آنان در زير سايبان بناى منبرى از سنگ را تدارک ديدند. ايشان منبر را طورى بر پا كردند كه نسبت به دو طرف جمعيت در وسط قرار بگيرد، و پيامبرصلى الله عليه وآله هنگام سخنرانى مشرف بر مردم باشند و همه آن حضرت را ببينند. زنان نيز در قسمت خاصى قرار گرفتند كه منبر را مى‏ ديدند.

از آنجايى كه واقعه غدير و اعلام ولايت حضرت على‏ عليه السلام خبر بزرگ و مهمى بود، پيامبرصلى الله عليه وآله بايد براى خبررسانى به مردم و مطلع ساختن همه حاضرين افرادى را انتخاب مى ‏نمود.

از جمله اين افراد بلال بود، كه از دلايل انتخاب وى از سوى پيامبرصلى الله عليه وآله مى ‏تواند اين باشد كه وى اولين مؤذن اسلام بود. همچنين صداى رسا و بلندى داشته است، و نيز به اهل‏بيت پيامبرعليهم السلام وفادار بوده است.

وظيفه ديگر بلال در واقعه غدير در بازگشت از حجةالوداع بود؛ آنگاه كه پيامبرخداصلى الله عليه وآله مى ‏خواست فرمان خدا را درباره خلافت على‏ عليه السلام اعلام كند، صداى اذان بلال بود كه در وادى غدير خم پيچيد و مسلمانان را پاى خطبه پيامبرصلى الله عليه وآله گرد آورد.

در پايان مراسم نيز پيامبرصلى الله عليه وآله دستور داد تا سند مكتوبى براى غدير آماده شود. براى اين كار نيز بلال ندا داد: الصلاة جامعة، تا همه جمع شوند.

از ديگر افرادى كه پيامبرصلى الله عليه وآله براى اين امر مهم انتخاب نمود ربيعة بن امية بن خلف بود. براى اينكه صداى پيامبرصلى الله عليه وآله به همگان برسد، حضرت به وى -  كه صداى بلند و دلنشينى داشت -  فرمان داد كه سخنان آن حضرت را تكرار كند.

در هنگام سخنرانى و در حالى كه رسول اكرم ‏صلى الله عليه وآله بر فراز منبر بود، چينش مردم به گونه ‏اى بود كه خواص در رديف جلو قرار داشتند و عوام مردم در صف‏ هاى ديگر و با فاصله از منبر قرار داشتند.

درست مقابل منبر، هفت نفر از بزرگان قبائل و منافقين كنار هم نشسته بودند؛ كه عبارتند از: ابوبكر، عمر، عبدالرحمن بن عوف، سعد بن ابى‏وقاص، ابوعبيده جراح، سالم مولى ابى‏ حذيفه، مغيرة بن شعبه.

علاوه بر اينها، برخى ديگر همچون عبداللَّه بن جعفر، عمر بن ابى‏ سلمه، اسامة بن زيد، سلمان فارسى، ابوذر، مقداد و زبير نيز در مقابل پيامبرصلى الله عليه وآله قرار داشتند. زنان نيز به گونه‏ اى قرار داشتند كه منبر را مى‏ ديدند.

هر اندازه مراسمى گسترده‏ تر و داراى اهداف بزرگ‏ترى باشد، نياز به تدابير امنيتى بيشترى است. مخصوصاً زمانى كه مردم حاضر در آن مراسم از اقشار مختلف با درجاتى متفاوت از ايمان، فرهنگ و با مليت‏ هاى مختلف باشند.

در ميان اين افراد، گروهى توطئه ‏گر و منافق وجود داشته باشد و اكثر آنان از هر فرصتى براى به هم زدن مجلس استفاده نمايند.

از آنجايى كه واقعه تاريخى غدير از مهم‏ترين قضايا و خطيرترين موضوعات در جهان اسلام است، برقرارى امنيت در روز غدير بسيار مهم بوده است، كه علاوه بر خداوند، بر عهده اشخاصى ديگرى از جمله شخص پيامبرصلى الله عليه وآله، حضرت على‏ عليه السلام و برخى  اصحاب پيامبرصلى الله عليه وآله بوده است.

يک. آيه تبليغ: هنگامى كه آيه تبليغ نازل شد و پيامبرصلى الله عليه وآله را مأمور به تبليغ پيامى از سوى خدا به مردم كرد، رسول‏ خداصلى الله عليه وآله براى حفظ دين احساس خطر نمود. خداوند هم در ادامه آيه مى‏ فرمايد: «و اللَّه يعصمك من الناس» .

اين قسمت از آيه وعده‏ اى است كه خداى تعالى به رسول خودصلى الله عليه وآله داده است؛ كه او را از خطراتى كه در اين ابلاغ ممكن است متوجه وى شود نگهدارى كند.

مفسرين گويند: امر مهمى كه خدا در اين آيه به پيامبرش ‏صلى الله عليه وآله تذكر مى‏ دهد، موضوع تعيين امام و جانشين است، كه اگر انجام نشود زحمات بيست و سه ساله پيامبر اكرم‏ صلى الله عليه وآله پس از شهادتش به هدر مى‏ رود و مردم يک باره به جاهليت خود باز مى‏ گردند. گويا پيامبرصلى الله عليه وآله رسالت و پيام خدا را نرسانده است.

از سوى ديگر، به واسطه جنگ ‏هاى معروف و مشهور اميرالمؤمنين ‏عليه السلام -  كه پايه اسلام را محكم كرده بود -  در دل منافقين نسبت به آن حضرت كينه و خشمى ايجاد شده بود. تا جايى كه در اواخر عمر پيامبرصلى الله عليه وآله گاه و بيگاه اظهار مى ‏كردند. پيامبرصلى الله عليه وآله نيز آگاه بود كه نصب حصرت على‏ عليه السلام به مقام پيشوايى بر آنها گران و سنگين خواهد آمد و كارشكنى و فتنه ‏انگيزى خواهند كرد. از اين جهت خداى تعالى ضمانت نگهدارى پيامبرش‏ صلى الله عليه وآله را در آيه شريفه تذكر مى‏ دهد.