معروف: تفاوت میان نسخه‌ها

== <big>آيه «الَّذِينَ إِنْ مَكَّنَّاهُمْ فِى الْأَرْضِ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ آتَوُا الزَّكاةَ وَ أَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ...»</big><ref>حج/۴۱. غدير در قرآن: ج ۲ ص۴۵۱-۴۵۳.</ref> ==

<big>در غدير، ارتباط اعتقاد و عمل چنين به ما تفهيم شده كه احكام الهى در كنار ولايت اهل ‏بيت‏ عليهم السلام نه تنها مورد تأكيد است، كه تا ابد دو حلقه ناگسستنى خواهند بود. اين اهل‏ بيت‏ عليهم السلام هستند كه جزئيات احكام الهى را براى مردم بيان خواهند كرد، و اين احكام الهى‏ اند كه با عمل بدان‏ ها تسليم در برابر فرامين خدا را تجربه خواهيم كرد، و اين تسليم با اطاعت از فرستادگان پروردگار جلوه‏ گر مى شود.</big>

<big>در اين راستا، اواخر خطبه غدير شاهد تأكيدات پيامبر صلى الله عليه وآله بر نماز و زكات و حج و امر به معروف و نهى از منكر و اجتناب از محرمات و تقوى است، و در پى آن سخن از مرگ و معاد و حساب روز قيامت و ثواب و عقاب به ميان آمده است، كما اينكه در اوائل خطبه امر به تدبر در قرآن به چشم مى‏ خورد.</big>

<big>اين موارد اگر چه ارتباط مستقيم با غدير ندارد و موارد آن نيز بسيار كم است، ولى در حاشيه غدير يادآور ارتباطى است كه احكام الهى بايد با اهل‏بيت عصمت ‏عليهم السلام داشته باشند.</big>

<big>در بين اين تأكيدات، پيامبرصلى الله عليه وآله حلال و حرام را به طور كلى مطرح مى‏ كند، و اينكه درباره جزئيات آن ها بايد به [[ائمه اثنی عشر|امامان‏ عليهم السلام]] مراجعه شود.</big>

<big>اين آيات تضمين شده در كلام پيامبرصلى الله عليه وآله ۷ آيه است، كه از جمله اين آيات آيه ۴۳ [[سوره بقره]] است:</big>

<big>«وَ أَقِيمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّكاةَ وَ ارْكَعُوا مَعَ الرَّاكِعِينَ»<ref>بقره/۴۳.</ref>: «نماز را بپا داريد و زكات را بپردازيد و با ركوع كنندگان ركوع نماييد».</big>

<big>«الَّذِينَ إِنْ مَكَّنَّاهُمْ فِى الْأَرْضِ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ آتَوُا الزَّكاةَ وَ أَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ وَ لله عاقِبَةُ الْأُمُورِ»<ref>حج/۴۱.</ref></big>:

<big>مَعاشِرَ النّاسِ، أَقِيمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّكاةَ كَما امَرَكُمُ الله عَزَّ وَ جَلَّ، فَإِنْ طالَ عَلَيْكُمُ الامَدُ فَقَصَّرْتُمْ اوْ نَسيتُمْ فَعَلِىٌّ وَلِيُّكُمْ وَ مُبَيِّنٌ لَكُمْ؛ الَّذى نَصَبَهُ الله عزَّ وَ جَلَّ لَكُمْ بَعْدى امينَ خَلْقِهِ. انَّهُ مِنّى وَ انَا مِنْهُ، وَ هُوَ وَ مَنْ يَخْلُفُ مِنْ ذُرِّيَّتى يُخْبِرُونَكُمْ بِما تَسْالُونَ عَنْهُ وَ يُبَيِّنُونَ لَكُمْ ما لا تَعْلَمُونَ ... . الا وَ انّى اجَدِّدُ الْقَوْلَ: الا فَاقيمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّكاةَ وَ أْمُرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ انْهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ:</big>

<big>اى مردم، نماز را بپا داريد و زكات را بپردازيد همان گونه كه خداى عزوجل به شما دستور داده است. اگر زمان طويلى بر شما گذشت و كوتاهى نموديد يا فراموش كرديد، على صاحب اختيار شماست و براى شما بيان مى ‏كند، همو كه خداوند عزوجل او را بعد از من به عنوان امين بر خلقش منصوب نموده است. او از من است و من از اويم. او و آنان كه از نسل من به خلافت مى ‏رسند از آنچه سؤال كنيد به شما خبر مى‏ دهند و آنچه را نمى‏ دانيد برايتان بيان مى‏ كنند. بدانيد كه من سخن خود را تكرار مى‏ كنم: آگاه باشيد كه نماز را بپا داريد و زكات را بپردازيد و به نيكى امر كنيد و از منكر نهى نماييد.<ref>اسرار غدير: ص۱۵۵، ۱۵۶ بخش۱۰.</ref></big>

<big>'''موقعيت تاريخى'''</big>

<big>در فرازهاى آخر خطبه قبل از بيعت، پيامبرصلى الله عليه وآله سفارش به نماز و زكات مى‏ نمايد و اين دستور را با عبارتى كه در چهار جاى قرآن به صورت فعل امر آمده در كلام خود مى‏ آورد كه جمله »أَقِيمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّكاةَ» است، و در هر سه مورد جزئى از آيه به حساب مى ‏آيد. جمله »كَما امَرَكُمُ اللَّه عَزَّ وَ جَلَّ« قرآنى بودن اين اوامر را روشن‏تر مى‏نمايد.</big>

<big>جالب تر اين است كه پيامبرصلى الله عليه وآله بعد از چند فراز به صراحت مى ‏فرمايد: «سخن خود را تكرار مى ‏كنم» و اين تنها موردى است كه در خطبه غدير عنوان تكرار به خود مى‏ گيرد.</big>

<big>سپس حضرت دستور نماز و زكات را با امر به معروف و نهى از منكر مى ‏آورد. به همين جهت احتمال اشاره حضرت به آياتى كه اين چهار دستور در كنار يكديگر است به ميان مى ‏آيد، كه در سوره حج آيه ۴۱ و سوره توبه آيه ۷۱ آمده است.</big>

<big>«وَ أَقِيمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّكاةَ وَ ارْكَعُوا مَعَ الرَّاكِعِينَ». آيه ۸۳ سوره بقره درباره پيمان بنى ‏اسرائيل است كه از جمله اوامر خدا به آنان نماز و زكات است: «وَ إِذْ أَخَذْنا مِيثاقَ بَنِى ‏إِسْرائِيلَ لا تَعْبُدُونَ إِلا الله وَ بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً وَ ذِى الْقُرْبى وَ الْيَتامى وَ الْمَساكِينِ وَ قُولُوا لِلنَّاسِ حُسْناً وَ أَقِيمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّكاةَ ثُمَّ تَوَلَّيْتُمْ إِلَّا قَلِيلاً مِنْكُمْ وَ أَنْتُمْ مُعْرِضُونَ».</big>

<big>آيه ۱۱۰ سوره بقره اشاره به جزاى اين دو عمل دارد و مى ‏فرمايد: «وَ أَقِيمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّكاةَ وَ ما تُقَدِّمُوا لِأَنْفُسِكُمْ مِنْ خَيْرٍ تَجِدُوهُ عِنْدَ الله إِنَّ الله بِما تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ».</big>

<big>آيه ۷۸ سوره حج -  كه آخر اين سوره است -  دين [[ابراهیم علیه السلام|حضرت ابراهيم‏ عليه السلام]] را يادآور مى‏ شود و مى ‏فرمايد: «وَ جاهِدُوا فِى الله حَقَّ جِهادِهِ هُوَ اجْتَباكُمْ وَ ما جَعَلَ عَلَيْكُمْ فِى الدِّينِ مِنْ حَرَجٍ مِلَّةَ أَبِيكُمْ إِبْراهِيمَ هُوَ سَمَّاكُمُ الْمُسْلِمِينَ مِنْ قَبْلُ وَ فِى هذا لِيَكُونَ الرَّسُولُ شَهِيداً عَلَيْكُمْ وَ تَكُونُوا شُهَداءَ عَلَى النَّاسِ، فَأَقِيمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّكاةَ وَ اعْتَصِمُوا بِالله هُوَ مَوْلاكُمْ، فَنِعْمَ الْمَوْلى وَ نِعْمَ النَّصِيرُ».</big>

<big>با اينكه به نظر مى‏ آيد مسئله نماز و زكات ارتباطى با غدير ندارد، ولى پيامبرصلى الله عليه و آله بلافاصله بعد از اين سفارش نقطه ربط آن ها را با ولايت و امامت بيان مى ‏كند، و اين همان تفسير گونه‏ اى است كه از اين فراز غدير بر آيه صلاة و زكاة استفاده مى ‏شود.</big>

<big>نكته ربط اين است كه اگر بر اثر كوتاهى يا فراموشى مسايلى درباره نماز و زكات مبهم ماند و نياز به تبيين داشت، چه بايد كرد كه عمل ما «كَما امَرَكُمُ الله» باشد؟</big>

<big>اين سؤالى است كه پيامبرصلى الله عليه وآله با پاسخ آن مردم را متوجه كرده است كه در عبادات خود هم نياز به حجت خدا دارند. مى‏ فرمايد: براى رفع ابهامات و تبيين جزئيات و پاسخ به سؤالات على ‏عليه السلام و امامان از فرزندانش به عنوان امين‏ هاى پروردگار نصب شده ‏اند، تا در حل مشكلات آن گونه كه خدا امر كرده پاسخ دهند.</big>

<big>بنابراين عمل به دو امر «اقيموا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّكاةَ» اگر بايد طبق امر خدا باشد، الَى الابَد نياز به معصومين‏ عليهم السلام دارد، كه جوانب گسترده آن ها را بيان كنند، و در هر مسئله تازه ‏اى كه پيش مى ‏آيد به كلماتشان مراجعه شود.</big>

== <big>ارتباط امر به معروف و ولايت</big><ref>سخنرانى استثنائى غدير: ص ۶۸.</ref> ==

<big>در مسائلى كه به نوعى با ولايت مرتبط است و در دو بُعد اعتقاد و عمل جلوه مى‏ كند، در خطبه غدير مبانى مستحكمى ارائه شده كه يكى از آن ها كلياتى درباره امر به معروف و تبليغ است.</big>

<big>پيامبرصلى الله عليه وآله در اين باره دو جهت مهم را يادآور شد: يكى اينكه مصدر و مرجع براى شناخت معروف‏ ها و منكرها امامان معصوم‏ عليهم السلام هستند، و ديگر اينكه آموختن و به خاطر سپردن و تغيير ندادن شرط ابلاغ است. وسعتِ دائره تبليغ را نيز تا آنجا اعلام كرد كه هر كس اطلاع پيدا كرد بايد ديگرى را متذكر شود.</big>

<big>در اين باره براى پدران نسبت به فرزندان و فاميل نسبت به يكديگر وظيفه خاصى تعيين كردند. سپس به طور عام اعلام كردند كه حاضران براى غايبان و دور و نزديک بايد در راه تبليغ انجام وظيفه كنند.</big>

== <big>تبليغ امامت</big><ref>واقعه قرآنى غدير: ص ۱۰۶. </ref> ==

<big>در فرازى از بخش دهم خطبه غدير، پيامبرصلى الله عليه وآله دو نكته بسيار مهم درباره امر به معروف و نهى از منكر يادآور شد كه اگر آن حضرت نفرموده بود به ذهن كسى خطور نمى‏ كرد:</big>

<big>الف) بالاترين امر به معروف رساندن مسئله امامت امامان و نهى از مخالفت با ايشان است.</big>

<big>ب) امر به معروف و نهى از منكر بايد طبق دستور مقام عصمت باشد، و گرنه معروف و منكر شناخته نمى ‏شود تا كسى بخواهد امر و نهى كند.</big>

<big>در اينجا پيامبرصلى الله عليه وآله تأكيد خاصى داشت كه امامتِ فرزندان معصوم على‏ عليه السلام در متن قرآن است و آيه ۲۸ سوره زخرف «وَ جَعَلَها كَلِمَةً باقِيَةً فى عَقِبِهِ» را شاهد آن قرار داده فرمود:</big>

<big>«آنجا كه خدا مى ‏فرمايد: امامت را مطلبى باقى در نسل او قرار داديم»، و سپس به حديث ثقلين اشاره كردند كه «لَنْ تَضِلُّوا ما اِنْ تَمَسَّكْتُمْ بِهِما».</big>

== <big>خطبه غدير و امر به معروف</big><ref>اسرار غدير: ص۱۰۰، ۲۲۲.</ref> ==

<big>گر چه محوريت خطبه غدير امر امامت و ولايت بود، ولى پيامبر صلى الله عليه و آله در خطبه غدير جملاتى هم در مورد امر به معروف بيان داشتند. از جمله فرمودند:</big>

<big>سخن خود را تكرار مى‏ كنم: امر به معروف و نهى از منكر نمائيد.</big>

<big>بالاترين امر به معروف و نهى از منكر آن است كه سخن مرا تحويل بگيريد و به آنان كه حاضر نيستند برسانيد، و آنان را به قبول آن امر نمائيد و از مخالفت آن نهى ‏كنيد، چرا كه اين يک امر از طرف خداوند عزوجل و از جانب من است.</big>

<big>هيچ امر به معروف و نهى از منكرى نيست مگر با (راهنمايى) امام معصوم.</big>

<big>به بيان ديگر: پيامبر صلى الله عليه و آله در خطبه غدير، مسئله امر به معروف و نهى از منكر را با موضوع ابلاغ و تبليغ به صورت آميخته فرمودند. به عبارت ديگر يک مسلمان هنگام امر به معروف و نهى از منكر وظيفه بازگويى از جانب خدا و رسول و امامان ‏عليهم السلام را انجام مى ‏دهد، و به عنوان مأمورِ خداوند و خدمتگزار پيامبر و ائمه‏ عليهم السلام عمل مى‏ كند.</big>

<big>با در نظر گرفتن اين مقدمه، حضرت سه جهت اساسى در امر به معروف و نهى از منكر را پايه‏ گذارى فرمودند:</big>

* <big>براى آنكه بدانيم معروف چيست و منكر كدام است فقط يک راه وجود دارد و آن بيان امام معصوم است. اگر مطلبى از غير طريق ايشان به عنوان معروف يا منكر معرفى شود نه تنها اعتبار ندارد بلكه بدعت و انحراف است. به همين جهت حضرت فرمودند: بالاترين امر به معروف و نهى از منكر آن است كه ولايت و امامت ائمه‏ عليهم السلام را به مردم برسانيد، تا بدين وسيله مصدر و مرجع براى شناخت معروف‏ ها و منكرها را به آنان معرفى نموده باشيد.</big>

* <big>قبل از امر به معروف و نهى از منكر سه نكته مهم بايد در نظر گرفته شود:</big>

<big>الف) خوب ياد گرفتن، و در فهم اصل مطلب اشتباه نكردن.</big>

<big>ب) خوب به خاطر سپردن و درست حفظ كردنِ مطلب.</big>

<big>ج) تغيير و تبديل ندادن در مطلب و درست رساندن.</big>

<big>الف) آنان كه مى ‏دانند به يكديگر توصيه كنند و متذكر شوند.</big>

<big>ب) پدران وظيفه خاصى در رساندن دين به فرزندانشان دارند.</big>

<big>ج) رساندن به فاميل و نزديكان بسيار مهم است.</big>

<big>د) حاضران بايد به غائبان برسانند.</big>

<big>و) بايد هر كس را ديديم تبليغ كنيم و حكم خدا را برسانيم.</big>

<big>البته لزوم مراعات شرائط زمان و مكان و افراد در همه اين موارد واضح است.</big>

== <big>معرفى معروف و منكر فقط نزد ائمه ‏عليهم السلام</big><ref>غدير در قرآن: ج ۲ ص ۴۷. </ref> ==

<big>يكى از آياتى كه پيامبر صلى الله عليه وآله در خطبه غدير به آن استناد فرمود، آيه ۲۸ سوره زخرف است:</big>

<big>«وَ جَعَلَها كَلِمَةً باقِيَةً فِى عَقِبِهِ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ»:</big>

<big>«آن را موضوعى باقى در نسل او قرار داد تا شايد باز گردند».</big>

<big>متن خطبه غدير در مورد اين آيه چنين است:</big>

<big>مَعاشِرَ النّاسِ، الْقُرْآنُ يُعَرِّفُكُمْ انَّ الائِمَّةَ مِنْ بَعْدِهِ وُلْدُهُ، وَ عَرَّفْتُكُمْ انَّهُمْ مِنّى وَ مِنْهُ، حَيْثُ يَقُولُ الله فى كِتابِهِ: «وَ جَعَلَها كَلِمَةً باقِيَةً فِى عَقِبِهِ»:</big>

<big>اى مردم، قرآن به شما مى ‏شناساند كه امامان بعد از على فرزندان او هستند و من هم به شما شناساندم كه امامان از نسل من و اويند. آنجا كه خدا مى‏ فرمايد: «امامت را مطلبى باقى در نسل ابراهيم قرار داد».<ref>اسرار غدير: ص ۱۵۶ بخش ۱۰. </ref></big>

<big>اين تصريح حضرت به اين خاطر است كه آينده امت از نظر كسانى كه مردم بايد به آنان مراجعه كنند و از آنان دستور بگيرند در اواخر خطبه محكم‏ كارى و دقت بيشترى را اقتضا مى‏ كرد. مرجع شناخت حلال و حرام و معروف و منكر مسئله مهمى بود كه پيامبرصلى الله عليه وآله با استناد به قرآن پايه آن را محكم فرمود و از هر گونه انحرافى نجات داد.</big>

<big>اين مهم در قالب آيه ‏اى كه امامت را منحصر در نسل [[ابراهیم علیه السلام|حضرت ابراهيم ‏عليه السلام]] مى ‏داند، در سايه [[ادبيات]] بلند قرآن در كوتاه ‏ترين جمله بيان شده است. از آيه ۲۶ اين سوره نام حضرت ابراهيم ‏عليه السلام به ميان مى‏ آيد كه توحيد را بر اساس فطرت خويش نزد خاندانش علنى ساخت. بلافاصله خداوند چنين موحّد والا مقامى را لايق آن دانسته كه امامت در نسل او باشد.</big>

<big>پيامبرصلى الله عليه وآله در فرازى از بخش دهم خطبه غدير ضمن دستور به امر به معروف و نهى از منكر، دو نكته بسيار مهم درباره امر به معروف و نهى از منكر يادآور شد كه اگر آن حضرت نفرموده بود به ذهن كسى خطور نمى‏ كرد.</big>

<big>يكى اينكه بالاترين امر به معروف رساندن مسئله امامت امامان و نهى از مخالفت با ايشان است. ديگر اينكه امر به معروف و نهى از منكر بايد طبق دستور مقام عصمت باشد، و گرنه معروف و منكر شناخته نمى شود تا كسى بخواهد امر و نهى كند.</big>

<big>اَلا وَ اِنّى اُجَدِّدُ الْقَوْلَ: اَلا فَاَقيمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّكاةَ وَ أْمُرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ انْهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ. اَلا وَ اِنَّ رَأْسَ الاَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ اَنْ تَنْتَهُوا اِلى قَوْلى وَ تُبَلِّغُوهُ مَنْ لَمْ يَحْضُرْ وَ تَأْمُرُوهُ بِقَبُولِهِ عَنّى وَ تَنْهَوْهُ عَنْ مُخالَفَتِهِ، فَإِنَّهُ اَمْرٌ مِنَ اللهِ عَزَّ وَجَلَّ وَ مِنّى. وَ لا اَمْرَ بِمَعْرُوفٍ وَ لا نَهْىَ عَنْ مُنْكَرٍ اِلاَّ مَعَ اِمامٍ مَعْصُومٍ:</big>

<big>من سخن خود را تكرار مى‏ كنم: نماز را بپا داريد و زكات را بپردازيد و به كار نيک امر كنيد و از منكرات نهى نماييد. بدانيد كه بالاترين امر به معروف آن است كه سخن مرا بفهميد و آن را به كسانى كه حاضر نيستند برسانيد و او را از طرف من به قبولش امر كنيد و از مخالفتش نهى نماييد، چرا كه اين دستورى از جانب خداوند عز و جل و از نزد من است، و هيچ امر به معروف و نهى از منكرى نمى‏ شود مگر با امام معصوم.</big>

== <big>مهم‏ترين نهى از منكر</big><ref>اسرار غدير: ص ۵۰.</ref> ==

<big>در دهمين بخش، حضرت درباره احكام الهى سخن گفتند كه مقصود بيانِ چند پايه مهم عقيدتى بود. از جمله اينكه چون بيان همه حلال ‏ها و حرام‏ ها توسط من امكان ندارد، با بيعتى كه از شما درباره ائمه‏ عليهم السلام مى‏ گيرم حلال و حرام را تا روز قيامت بيان كرده‏ ام، زيرا علم و عمل آنان حجت است.</big>

<big>ديگر اينكه بالاترين امر به معروف و نهى از منكر، تبليغ پيام غدير درباره امامان‏ عليهم السلام و امر به اطاعت از ايشان و نهى از مخالفتشان است.</big>

== <big>ولايت مهم‏ترين امر به معروف</big><ref>اسرار غدير: ص ۵۰. سخنرانى استثنائى غدير: ص۲۲۳-۲۳۱.</ref> ==

 

 

 

 

 

 

== <big>پانویس</big> ==