۲۲٬۰۵۷
ویرایش
عامر بن واثله لیثی (ابوالطفیل): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
(صفحه‌ای تازه حاوی «== روايت حديث غدير<ref>چكيده عبقات الانوار (حديث غدير): ص ۱۵۲.</ref> == يكى از صحابه...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
ابوالطفيل عامر بن واثله از مبلغان بصير غدير است، كه با وجود زحمات فراوانى كه در ترويج فرهنگ غدير متحمل شده، بررسى حيات وى از زاويه نقل و ترويج حديث غدير و وفادارى به پيام غدير كمتر مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. | ابوالطفيل عامر بن واثله از مبلغان بصير غدير است، كه با وجود زحمات فراوانى كه در ترويج فرهنگ غدير متحمل شده، بررسى حيات وى از زاويه نقل و ترويج حديث غدير و وفادارى به پيام غدير كمتر مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. | ||
ابوالطفيل صحابى رسول خدا صلى الله عليه و آله و راوى حديث غدير است، و زندگى او تجلّى بصيرت در اعتقاد و عمل است. چنانكه حتى در شرايط فتنه هاى جمل و صفين ترديد نكرده، و در دفاع از اميرالمؤمنين عليه السلام جهاد كرد. ابوالطفيل در جنگ نهروان با خوارج نيز توفيق جهاد در كنار امام على عليه السلام نصيبش شد. | |||
با آنكه بسيارى از كسانى كه عنوان صحابه رسول اللَّه صلى الله عليه و آله را يدک مى كشيدند، در برابر مسئوليتى كه از جانب خداوند در غدير بر دوششان نهاده شده بود، يا خود مرتكب غصب و خيانت شدند، و يا ظلم را پذيرفتند و در دفاع از مظلوم و احقاق حق وى سستى و كوتاهى كردند! | |||
در ميان صحابه، مىتوان از اشخاصى - هر چند قليل اما چون كوه استوار - سراغ گرفت كه آواى «من كنت مولاه فعلى مولاه» را با گوش جان شنيده بودند، و تا پاى جان در دفاع از پيام غدير ايستادند. | |||
اين گروه از صحابه تنها به روايت و يا تبليغ حديث غدير اكتفا نكردند، بلكه عمل آنان در عرصه هاى گوناگون گواه استقامت آنان در وفادارى به آرمان غدير بود، و با نور بصيرتى كه از غدير به زندگى آنان تابيده بود. حتى در فتنه هاى جمل، صفين و نهروان نيز دست از حمايت از اميرالمؤمنين عليه السلام و دفاع از حقانيت ايشان برنداشتند. | |||
ابوالطفيل عامر بن واثله نيز از اين پيام آوران غدير است، كه با وجود زحمات فراوانى كه در دفاع از فرهنگ غدير و انتقال آن به نسل هاى آينده متحمل شده، جامعه شيعه امروزين اساساً نام ابوالطفيل را نشنيده، و يا اجمالاً فقط نامش و يا حداكثر صحابى بودنش را مى دانند. | |||
در | از اين رو، در اينجا به معرفى و قدرشناسى از اين مبلغ بصير غدير و دفاع از ولايت اميرالمؤمنين على عليه السلام پرداخته مى شود: | ||
ابوالطفيل عامر بن واثله كنانى ليثى مكى از اصحاب رسول الله صلى الله عليه و آله است، كه بنا بر روايتى از خود او در سال اول متولد شد.<ref>الطبقات (ابن سعد): ج ۶ ص ۶۴ . المعجم الاوسط: ج ۴ ص ۳۱۰. الاغانى: ج ۱۵ ص ۱۰۱.</ref> وى در ميان صحابه پيامبر صلى الله عليه و آله آخرين فردى بود كه از دنيا رفت.<ref>الاصابة فى تمييز الصحابة: ج ۱ ص ۸۴ و ج ۲ ص ۴۸۳.</ref> | |||
اما در سال وفات او اختلاف نظر وجود دارد؛ در گذشت وى را در سال هاى ۱۰۰ و ۱۰۲ و ۱۰۷ و ۱۱۰ ق گزارش كرده اند.<ref>مشاهير علماء الامصار: ص ۶۴ . الاستيعاب: ج ۴ ص ۱۶۹۶. الاكمال فى اسماء الرجال: ص ۱۱۹. سير اعلام النبلاء: ج ۱ ص ۵۲۷ .</ref> او از شعراى معروف در ميان صحابه است. وى را به صفاتى چون فاضل، عاقل، حاضرجواب و فصيح ستوده اند.<ref>الاغانى: ج ۱۵ ص ۱۰۲. الاستيعاب: ج ۴ ص ۱۶۹۷.</ref> | |||
ابوالطفيل | او از پيامبر صلى الله عليه و آله، على عليه السلام، ابن عباس، ابن مسعود و... ، حديث شنيده است.<ref>تهذيب التهذيب: ج ۵ ص ۷۱.</ref> ابوعلى بن سكن بغدادى (ت ۲۹۴ - م ۳۵۳ ق) صحابى بودن ابوالطفيل را تأييد، اما در صحت روايت كردن او از پيامبر صلى الله عليه و آله تشكيک كرده است.<ref>تذكرة الحفاظ: ج ۳ ص ۹۳۸،۹۳۷. الاصابة فى تمييز الصحابة: ج ۷ ص ۱۹۳.</ref> اما به تصريح ابنعدى، روايات او از رسول خدا صلى الله عليه و آله در حدود بيست حديث است.<ref>الكامل فى ضعفاء الرجال: ج ۵ ص ۸۷ .</ref> | ||
از احاديث قابل توجه او مى توان به روايتى به نقل از معاذ بن جبل اشاره كرد كه بر اساس آن پيامبر صلى الله عليه و آله در غزوه تبوک، بين نمازهاى ظهر و عصر و نيز مغرب و عشا را جمع كرده است.<ref>صحيح مسلم: ج ۲ ص ۱۵۲.</ref> | |||
ابوالطفيل حدود هفت سال داشت كه در غزوه حنين حضور يافت و در رساندن آذوقه به سپاه اسلام كمک كرد.<ref>الاصابة فى تمييز الصحابة: ج ۷ ص ۷۲. مجمع الزوائد و منبع الفوائد: ج ۶ ص ۲۳۰.</ref> او با وجود اينكه هنوز بالغ نشده بود، در حجةالوداع پيامبر صلى الله عليه و آله را همراهى كرد.<ref>امالى محاملى: ص ۳۱۶.</ref> | |||
=== الف) حديث غدير به روايت ابوالطفيل === | |||
او حديث غدير و حديث ثقلين را ضمن يک روايت و تنها با يک واسطه يعنى زيد بن ارقم از رسول اللَّه صلى الله عليه و آله نقل كرده، و تحريرهاى مختلفى از اين خبر در منابع آمده است.<ref>المعجم الكبير: ج ۳ ص ۶۶ و ج ۵ ص ۱۶۷،۱۶۶.</ref>حديث غدير در اين روايت نسبت به نقل مشهور صريحتر اين است: | |||
اخذ بيد على عليه السلام فقال: من كنت وليه فهذا وليه. اللهم وال من والاه و عاد من عاداه: (رسول اللَّه صلى الله عليه و آله در حجةالوداع و در مكان غدير خم) دست على عليه السلام را گرفت و فرمود: هر كس من ولى او هستم، پس اين ولى او است. خدايا دوست بدار آنكه او را دوست دارد، و دشمن بدار هر كس با او دشمنى كند.<ref>انساب الاشراف: ج ۲ ص ۱۱۱،۱۱۰.</ref> | |||
در روايت حاكم نيشابورى - كه وى آن را حتى بر اساس مبانى بخارى و مسلم حديثى صحيح مى داند - نيز چنين آمده است: | |||
اخذ بيد على عليه السلام فقال: من كنت اولى به من نفسه فعلى وليه. اللهم وال من والاه و عاد من عاداه: دست على عليه السلام را گرفت و فرمود: هر كس من بر او بيش از خودش ولايت دارم پس على عليه السلام ولىّ او است. خدايا دوست بدار آنكه او را دوست دارد، و دشمن بدار هر كس با او دشمنى كند.<ref>مستدرک حاكم: ج ۳ ص ۱۱۰،۱۰۹.</ref> | |||
بنا بر نقل صدوق به سند معتبر<ref>الامالى (صدوق): ص ۶۵ - ۶۷.</ref>، ابوالطفيل مشابه اين روايت را از حذيفة بن اسيد غفارى - يكى از اصحاب رسول خدا صلى الله عليه و آله و از اصحاب خاص امام مجتبى عليه السلام<ref>معجم رجال الحديث: ج ۵ ص ۲۲۲.</ref> - نيز شنيده است. معروف بن خربوذ مكى - كه اين روايت را از ابوالطفيل نقل كرده - از امام باقر عليه السلام درباره صحت آن پرسش كرده، و امام عليه السلام فرموده است: ابوالطفيل - كه رحمت خدا بر او باد - راست گفته است. اين روايت در «كتاب على عليه السلام» آمده و ما آن را مى شناسيم. | |||
=== ب) تجلى بصيرت ابوالطفيل در همراهى وى با اميرالمؤمنين عليه السلام === | |||
ابوالطفيل هميشه از پيروان و ياران و شيعيان مخلص اميرمؤمنان عليه السلام بود.<ref>قاموس الرجال: ج ۵ ص ۶۳۳،۶۳۲ .</ref> زمانى كه شوراى شش نفره براى تعيين خليفه سوم تشكيل شد، ابوالطفيل از كسانى بود كه از پشت درهاى بسته گفتگوهاى آنان را شنيد و سخنان امام على عليه السلام را دفاع از حقانيت خود (حديث مناشده) روايت كرد.<ref>المناقب (خوارزمى): ص ۳۱۴،۳۱۳.</ref> از خود وى نقل شده كه هنگام محاصره عثمان بدون هيچ اقدامى شاهد ماجرا بوده است.<ref>الاستيعاب: ج ۴ ص ۱۶۹۷.</ref> | |||
وى در دوران خلافت امام على عليه السلام به كوفه هجرت كرد، و در جنگ هاى سه گانه آن حضرت در سپاه ايشان حضور يافت، و پس از شهادت امام عليه السلام به مكه بازگشت و سرانجام در همين شهر درگذشت.<ref>قوت القلوب فى معاملة المحبوب و وصف طرق المديد الى مقام التوحيد: ج ۱ ص ۲۶۹. الاستيعاب (ابن عبدالبرّ): ج ۴ ص ۱۹۶۷،۱۶۹۶.</ref> در جنگ صفين، يكى از فرماندهان پياده نظام سپاه حضرت و فرمانده گروه كمين بود.××× 1 الفتوح )ابناعثم( : ج 3 ص 25. ××× اشعار منقول از وى در اين نبرد گواه بر بينش والاى اعتقادى او در عصر خلافت اميرالمؤمنينعليه السلام است.××× 2 وقعة صفين: ص 359 313 312. ××× | |||