تقوی: تفاوت میان نسخه‌ها

اين آيه از چهار بُعد قابل بررسى است:

الا انَّ اوْلِيائَهُمُ الَّذينَ يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ بِسَلامٍ آمِنِينَ تَتَلَقَّاهُمُ الْمَلائِكَةُ بِالتَّسْليمِ، يَقُولُونَ «سَلامٌ عَلَيْكُمْ طِبْتُمْ فَادْخُلُوها خالِدِينَ»:

بدانيد اولياء و دوستان امامان كسانى هستند كه با سلامتى و در حال امن وارد بهشت مى‏ شوند و [[ملائکه]] با سلام به ملاقات آنان مى ‏آيند و مى‏ گويند: «سلام بر شما، پاكيزه شديد. پس براى هميشه داخل بهشت شويد» . بدانيد اولياء و دوستان امامان كسانى هستند كه با سلامتى و در حال امن وارد [[بهشت]] مى‏ شوند و ملائكه با سلام به ملاقات آنان مى ‏آيند و مى‏ گويند: «سلام بر شما، پاكيزه شديد. پس براى هميشه داخل بهشت شويد».

در خطبه غدیر پس از آنكه پيامبرصلى الله عليه وآله از اصل مسئله [[امامت]] فراغت يافت به معرفى دوستان و [[دشمنان اهل بیت علیهم السلام|دشمنان]] امامت پرداخت. در اين فراز از اواسط خطبه مسئله ورودِ با جلالت آنان به بهشت را با اقتباس از دو آيه قرآن در كلام خود بيان فرمود.

آيه سوره زمر در زمينه ترسيم روز قيامت است كه از آيه ۶۸ آغاز مى‏ شود و از نفخه صور بيان مى‏ كند تا نوبت به جهنم و بهشت مى‏ رسد كه متقين به سمت بهشت برده مى‏ شوند و خزانه دارانش با سلام و تحيت آنان را وارد مى‏ كنند و بشارت ابديت به آنان مى‏ دهند، و دنباله مطلب تا آخر اين سوره ادامه مى ‏يابد.

از جهت تفسيرى دو نقطه مهم در كلام مبارک پيامبر صلى الله عليه و آله پيرامون اين دو آيه در خطبه غدير نهفته است: يكى ارتباط تقوى و ولايت، و ديگرى تشريفات خاص براى ورود با جلالت شيعيان به بهشت.

عمق اين ارتباط دو سويه بين تقوى و ولايت در احاديث به خوبى تبيين شده است:

نقطه مقابل اين ارتباط، تلازم بين بى‏ تقوايى و ردّ ولايت امامان‏ عليهم السلام است. اگر مخالفين و دشمنان اهل‏بيت‏ عليهم السلام تقوى داشتند و از خدا مى‏ ترسيدند و اطاعت او را مى‏ نمودند در رأس همه اطاعت‏ها قبول ولايت ائمه‏ عليهم السلام بود كه با دستور مستقيم و مؤكد خداوند توسط همان پيامبرى نازل شد كه نماز و روزه و حج و حرمت دروغ و غيبت و تهمت و ربا و غير اينها نازل شد. اين سرپيچى از امر الهى به معناى بى‏ تقوايى و نترسيدن از خدا و عذابى است كه براى نافرمانان مقرّر فرموده است.

در اينجا اين آيه از دو بُعد قابل بررسى است:

مَعاشِرَ النّاسِ، قَدْ ضَلَّ قَبْلَكُمْ اكْثَرُ الاوَّلينَ:

اى مردم، قبل از شما اكثر پيشينيان گمراه شدند.<ref>اسرار غدير: ص ۱۴۹ بخش ۶ . </ref>

پس از مرحله فكر و تعقل و اعتقاد، نوبت به عمل مى‏ رسد. خداوند هنوز اين اكثريت را رها نمى ‏كند و در تقوى و مراعات فرامين الهى نيز آنان را عقب مانده از قافله و آلودگان به گناه معرفى مى‏ كند، و از اين جهت نيز سلب اعتماد از آنان را اعلام مى ‏نمايد.

اين آيه از چهار بُعد قابل بررسى است:

مَعاشِرَ النّاسِ، «اتَّقُوا اللَّه حَقَّ تُقاتِهِ وَ لا تَمُوتُنَّ إِلا وَ أَنْتُمْ مُسْلِمُونَ»:

اى مردم، از خدا بترسيد آن گونه كه حق تقوى است، و از دنيا نرويد مگر آنكه مسلمان باشيد.<ref>اسرار غدير: ص ۱۴۸ بخش ۵ . </ref>

در اواسط خطبه و پس از معرفى اميرالمؤمنين ‏عليه السلام و اتمام حجت‏ هاى لازم در جهات نفى و اثبات موضوع ولايت، به عنوان آخرين سخن دو مطلب به ميان آمده است:

دوم اينكه با كاشته شدن نهال اسلام در دل‏ها، اينك نوبت مردم است كه با در نظر گرفتن خدا و ترس از عقوبت او اسلام خود را حفظ كنند. مطلب دوم با تضمين آيه قرآن در كلام پيامبرصلى الله عليه وآله و فقط تغيير عبارت «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا» به«مَعاشِرَ النّاسِ» صورت گرفته و بقيه آيه عيناً در كلام حضرت آمده است.

اين آيه در قرآن به دنبال آياتى درباره حفظ ايمان و مخدوش نكردن آن قرار گرفته است. در آيه قبل پيروى مسلمانان از اهل كتاب را باعث بازگشت به كفر بعد از ايمان مى ‏داند و سپس با تعجب مطرح مى‏ كند كه چگونه با حضور پيامبرصلى الله عليه وآله و تلاوت آيات خدا مسلمانى تمايل به كفر پيدا مى ‏كند.

اينجاست كه راه حل اين مشكل را تقواى واقعى ذكر مى‏ كند و اينكه ترس حقيقى از خدا مسلمان را بر اعتقادش ثابت قدم مى‏ دارد. لذا در آيات بعدى نيز [[تمسك]] به حبل الهى را ضامن بقاى مسلمانى میداند.

آنچه به عنوان تفسيرى بنيادين بر اين آيه در اين فراز غدير است، ارتباط ولايت اهل‏بيت عليهم السلام با تقواى واقعى و ترس از خداوند است. يادآورى اين نكته ضرورى به نظر مى‏ رسد كه تقوى به معناى ترس از خداوند در اينجا مطرح است، و لذا نبايد به معناى پرهيز از گناه كه نتيجه تقوى است در نظر گرفته شود. قرينه روشن آن دنباله آيه است كه نتيجه اين تقوى را حفظ اعتقاد ذكر مى‏ كند، و از اين جهت ارتباط آن با ولايت اهل‏بيت‏ عليهم السلام روشن مى‏ شود.

اين آيه از چهار بُعد قابل بررسى است:

مَعاشِرَ النّاسِ، التَّقْوى التَّقْوى وَ احْذَرُوا السّاعَةَ كَما قالَ اللَّه عَزَّ وَ جَلَّ: «إِنَّ زَلْزَلَةَ السَّاعَةِ شَىْ‏ءٌ عَظِيمٌ»:

اى مردم، تقوى را ! تقوى را! از روز قيامت بر حذر باشيد همان گونه كه خداى عزوجل مى ‏فرمايد:«زلزله روز قيامت مسئله عظيمى است».<ref>اسرار غدير: ص ۱۵۷.</ref>

در اواخر خطبه، قبل از آنكه مسئله بيعت مطرح شود، پيامبر صلى الله عليه و آله يک بار ديگر امامت دوازده امام‏ عليهم السلام را مطرح مى‏ فرمايد و به دنبال آن بار ديگر تقوى را گوشزد مى‏ نمايد، و پس از آن به عنوان مؤثرترين راه در حفظ پيام غدير مسئله قيامت را مطرح مى‏ فرمايد.

حضرت اين مطلب را با تضمين نيمه دوم آيه مربوط به زلزله روز قيامت در كلام خويش بيان مى‏ نمايد و تصريح مى‏ كند كه «كَما قالَ اللَّه عَزَّ وَ جَلَّ» و اين تصريحى در استناد به قرآن است.

در قرآن كريم آغاز سوره مباركه حج با اين آيه است، و آيه بعدى در تشريح عظمت زلزله روز قيامت چنين مى ‏فرمايد: «روزى كه آن زلزله را مى‏ بينند هر مادر شيردهى كودک شيرخوارش را فراموش مى‏ كند و هر باردارى جنين خود را بر زمين مى‏ نهد و مردم را به حالت مست مى‏ بينى در حالى كه مست نيستند، ولى عذاب خدا شديد است».

در حالى كه سخن از صاحب اختيارى امامان‏ عليهم السلام است، خاطر نشان ساختن وحشت عظيم از منظره هولناك قيامت، چراغ خطرى پيش روى امت اسلام است كه با يادآورى آن بر در خانه صاحب اختيارش على بن ابى‏ طالب‏ عليه السلام آتش بپا نكنند، و با به خاطر آوردن آن روزِ تنهايى كه حتى مادران شيرخوار فرزند خود را رها مى‏ كنند محسن و زهراعليهما السلام را بين در و ديوار به شهادت نرسانند!!

«وَ اجْعَلْنا لِلْمُتَّقِينَ إِماماً»<ref>فرقان /  ۷۴. </ref> «و ما را براى متقين امام و پيشوا قرار ده».اين آيه و دعاى مربوط به آن از دو بُعد قابل بررسى است.

فرازى ديگر از دعا بعد از نماز روز عيد غدير چنين است:  فَاسْأَلُكَ يا رَبِّ تَمامَ ما انْعَمْتَ عَلَيْنا ... ، وَ اجْعَلْ لَنا مِنَ الْمُتَّقينَ اماماً الى يَوْمِ الّدينِ، يَوْمَ يُدْعى كُلَّ اناسٍ بِامامِهِمْ<ref>ج ۳  / ۱۵ ص ۲۱۸. الاقبال: ص ۴۷۵.</ref> پروردگارا، از تو مى ‏خواهم نعمتت را بر ما كامل كنى ...، و براى ما از متقين امامى تا روز قيامت قرار دهى، همان روزى كه هر گروه ازمردم با امامشان صدا زده مى‏ شوند.

در اين فراز دو آيه مزبور به صورت تضمين در كلام گنجانده شده است. آيه اول با تغيير «نَدْعُوا» به«يُدْعى»، و آيه دوم به صورت نتيجه‏ گيرى با افزودن «مِن» آمده است و فرموده: «مِنَ الْمُتَّقينَ». يعنى آنچه در قرآن است كلام امامان به خداست كه ما را براى متقين امام قرار ده، و در اين دعا با اشاره به همان آيه مى‏ گوييم: خدايا، براى ما از متقين امامى قرار ده، كه رواياتى نيز در اين باره وارد شده است.<ref>تأويل الآيات: ج ۱ ص ۳۸۵. تفسير القمى: ج ۱ ص ۱۰ و ج ۲ ص ۱۱۷. نور الثقلين: ج ۴ ص ۴۳. بحار الانوار: ج ۲۴ ص ۱۳۵  - ۱۳۲ و ج ۶۷ ص ۲۷۶ و ج ۸۹ ص ۶۲ و ج ۹۵ ص ۳۰۶.</ref>

از اين فرازِ دعاى غدير سه نكته درباره اين آيات به دست مى ‏آيد:

امام غدير موضع اعتماد و مظهر تقواست. در واقع ما كه از خدا امامى از متقين مى‏ خواهيم، براى آن است كه راهبر ما به سوى خداست و اگر مانند پيشوايان سقيفه فاسقى بعد از فاسقى باشد چگونه مى‏ توان در راه خدا پيرو آنان شد؟! امام باقر عليه السلام در بيان اين آيه مى‏ فرمايد: «وَ اجْعَلْنا لِلْمُتَّقِينَ إِماماً» يعنى امامان هدايت كننده هدايت شده، كه مردم توسط ما هدايت مى ‏شوند، و اين مخصوص آل محمد عليهم السلام است.<big><ref>بحار الانوار: ج ۲۴ ص ۱۳۵. </ref></big>

رشته اين امامت متقين بايد تا دامنه قيامت ادامه يابد، چرا كه خداوند فرموده: ؟«هر گروهى از مردم را با امامشان صدا میزنيم». بنا بر اين همه نسل‏ ها بايد از متقين امامى داشته باشند تا در روز قيامت پاسخگوى نداى الهى باشند.

آثار اصلى غدير در روز قيامت ظاهر مى ‏شود. در آن روز كه غديريان را با امامانشان فرا مى ‏خوانند، امام آنان با ديگران قابل مقايسه نخواهند بود، و آن روز است كه از انتخاب الهى خرسند و سرفراز خواهند شد.