حسان بن ثابت: تفاوت میان نسخه‌ها

روايت شده كه وقتى پيامبر صلى الله عليه و آله اشعار حسّان را شنيد، فرمود: اى حسّان، مادام كه ما را يارى كنى و يا با زبانت از ما دفاع كنى مؤيَّد به روح‏ القدس خواهى بود.

قضيه شعر سرودن حسّان بن ثابت در روز غدير خم، در مقابل پيامبر صلى الله عليه و آله و به اذن او را شمارى از بزرگان پيشوايان اهل ‏سنت و مشاهير اعيان علماى آنان نقل كرده ‏اند؛ البته در بعضى نقل‏ ها يكى دو سطر كم و زياد دارد. و اما چند تن از بزرگان اهل ‏سنت كه شعر حسّان را نقل كرده ‏اند:

سيوطى از حافظان و بزرگان به نام اهل‏ سنت است، تا جايى كه بعضى از دانشمندان عامه او را مجدّد قرن نهم ناميده ‏اند. شرح حال مفصل سيوطى در جلد حديث مدينة العلم از كتاب «عبقات» آمده است. همچنين ابن ‏مكتوم (ت ۶۸۲ يا ۶۸۳ -  م ۷۴۹ ق )-  كه سيوطى شعر حسّان را از تذكره او نقل كرده و کتاب«الدرّ اللقيط من البحر المحيط»در تفسير قرآن تأليف او است- از دانشمندان بزرگ اهل‏ تسنن است: صفدى و ابن‏ جَزَرى و سيوطى<ref>الوافى بالوفيات: ج ۷ ص ۷۴. طبقات القرّاء: ج ۱ ص ۷۰. حسن المحاضرة: ج ۱ ص ۴۷۰. بُغيَة الوُعاة فى طبقات اللغويّين و النُحاة: ج ۱ ص ۳۲۶. </ref>وى را توثيق كرده و به خصوص در حديث و تاريخ و فقه و ادبيات بسيار ستوده ‏اند.  

شعر حسّان بن ثابت در روز غدير، در دلالت حديث غدير به امامت اميرالمومنين‏ عليه السلام صريح است، زيرا در آن آمده است كه پيامبرصلى الله عليه و آله به اميرالمؤمنين‏ عليه السلام فرمود: يا على، برخيز كه من تو را امام و راهنماى پس از خود برگزيدم.

قطعاً آنچه حسّان در شعرش آورده معناى حديث غدير و سخن رسول‏ خدا صلى الله عليه وآله در آن روز بزرگ و در آن اجتماع بی نظير مسلمانان است، نه آنچه متعصّبان متأخّر گفته‏ اند تا حديث را از دلالت بر امامت بلافصل علی عليه السلام پس از پيامبر صلى الله عليه و آله منصرف كنند. در اينجا وجوه مختلف استدلال به شعر حسّان را بيان می كنيم:

سراينده اين شعر يعنى حسّان بن ثابت از صحابه شناخته شده و موصوف به مناقب شكوهمند است:

حاكم نيشابورى نيز در شرح حال حسّان احاديثى آورده كه بعضی از آن ها ذكر شد. يكى از آن احاديث اين است: ابوالعباس محمد بن يعقوب، از حسن بن على بن عفّان، از ابواُسامه، از وليد بن كثير، از يزيد بن عبداللَّه بن قسيط، از ابوالحسن بنده بنی ‏نوفل براى ما روايت كرد: هنگامى كه سوره شعراء نازل شد و پيامبر صلى الله عليه و آله آن را بر مسلمانان خواند، وقتى به اين آيه رسيد: «وَ الشُعَراءُ يَتَّبِعُهُمُ الغاوُونَ»<ref>شعراء /  ۲۲۴.</ref>و شاعران را گمراهان پيروى كنند، عبداللَّه بن رواحه و حسّان بن ثابت گريه ‏كنان نزديك رسول‏خداصلى الله عليه و آله آمدند.وقتى پيامبر صلى الله عليه و آله به اين آيه رسيد: « وَ عَمِلُوا الصالِحاتِ» : كسانى كه كارهاى نيك كنند، فرمود: يعنى شما. و وقتى آيه «وَ ذَكَرُوا اللَّهَ كَثيراً» : و خداى را بسيار ياد كنند، را خواند، فرمود: يعنى شما. و چون «وَ انتَصَرُوا مِن بَعدِ ما ظُلِمُوا»<ref>شعراء /  ۲۲۷</ref>و پس از آن كه ستم ديده ‏اند داد می ستانند، را خواند، فرمود: يعنى شما.<ref>المستدرك على الصحيحين: ج ۳ ص ۴۸۶.</ref>

حسّان اين شعر را پس از درخواست اذن از پيامبر صلى الله عليه و آله سرود. آن حضرت نيز به او اجازه داد و فرمود: بگو به لطف خدا. اين كلام حضرت بزرگ‏ترين شاهد و راست ‏ترين برهان بر حجيت اين شعر است.

در احاديثى كه اهل‏ سنت در گزارش ماجراى شعر سرودن حسّان در روز غدير خم روايت كرده ‏اند، آمده كه پيامبر صلى الله عليه وآله به اين شعر گوش داد و مضمونش را تقرير كرد. از سوى ديگر، همه مسلمانان در اين كه تقرير پيامبر صلى الله عليه و آله دليل قاطع بر حجيت و درستى كارى است، هم عقيده هستند.

رسول ‏اللَّه‏ صلى الله عليه و آله به روشنى اين شعر را نيكو شمرد، و پس از آن كه حسّان آن را به پايان رساند به او فرمود: اى حسّان، مادام كه با زبانت از ما دفاع كنى به روح‏ القدس مؤيّد خواهى بود. اين در روايت محمد بن يوسف گنجى و سبط بن جوزى گذشت.

حسّان بن ثابت اين شعر را در روز غدير خم و بلافاصله پس از سخنرانى پيامبرصلى الله عليه وآله پيش از آنكه گروه ‏هاى پرشمار صحابه عادل رسول‏ خدا صلى الله عليه و آله و دسته‏ هاى مسلمانان پراكنده شوند، سرود و هيچ يك از آنان سروده حسّان را انكار نكرد و به شعر او و استفاده ‏اش از حديث غدير اعتراض نكرد. بنابراين، به اجماع همه صحابه ثابت می ‏شود كه مراد از «مَولى» در اين حديث «امام» و «هادى» است. اين اعتراض معترضان و تأويلِ تأويل ‏گران را از اعتبار می ‏اندازد.

شكى نيست وقتى كه حسّان شعرش را در روز غدير خم خواند خلفاى سه‏ گانه حاضر بودند. در هيچ جا نقل نشده كه يكى از اين سه تن به حسّان و شعرش اعتراضى كرده باشد. با اين كه خليفه دوم از ميان اين سه خليفه در موارد متعدد بسيار اعتراض می كرد. اين نشان می ‏دهد كه نزد اين سه خليفه، مانند ديگر مسلمانان حاضر در روز غدير، «مَولى» در حديث غدير به معناى «امام» و «هادى» بوده است.