۲۱٬۹۷۵
ویرایش
← ۲ - گفتار دوم: خطبه كوتاه غدير در منابع زيديه
| خط ۳۲۵: | خط ۳۲۵: | ||
ج. خطبه غدير در ساير آثار زيديه | ج. خطبه غدير در ساير آثار زيديه | ||
بنا به نقل علامه امينى در«الغدير»<ref> الغدير: ج ۱ ص ۵۰ ، ۵۱ : قال محمد بن اسماعيل اليمينى فى «الروضة الندية شرح التحفة العلوية »بعد ذكر حديث الغدير بشتى طرقه: و ذكر الخطبة بطولها الفقيه العلامة الحميد المحلى فى «محاسن الازهار» بسنده الى زيد بن ارقم... . </ref>، محمد بن اسماعيل يمانى<ref>محمد بن اسماعيل بن صلاح بن محمد الحسنى الكحلانى الصنعانى ابو ابراهيم عز الدين، مجتهد، من بيت الامامة فى اليمن، يلقب «المؤيد باللَّه»بن المتوكل على اللَّه. اصيب بمحن كثيرة من الجهلة و العوام. له نحو مائة مؤلف ذكر صديق حسن خان ان اكثرها عنده(فى الهند). ولد بمدينة كحلان، و نشأ و توفى بصنعاء. من كتبه: توضيح الافكار شرح تنقيح الانظار (طبع فى مصطلح الحديث)، سبيل السلام شرح بلوغ المرام من ادلة الاحكام لابن حجر العسقلانى (طبع)، منحة الغفار حاشيه ضوء النهار، اليواقيت فى المواقيت (مخطوط، و غيرها الكثير. و له ديوان شعر (طبع). معجم الشعراء العرب: ج ۱ ص ۵۵۸ . </ref> - كه يكى از فقها و شعراى زيدى مذهب صنعاى يمن است - در كتاب | بنا به نقل علامه امينى در«الغدير»<ref> الغدير: ج ۱ ص ۵۰ ، ۵۱ : قال محمد بن اسماعيل اليمينى فى «الروضة الندية شرح التحفة العلوية »بعد ذكر حديث الغدير بشتى طرقه: و ذكر الخطبة بطولها الفقيه العلامة الحميد المحلى فى «محاسن الازهار» بسنده الى زيد بن ارقم... . </ref>، محمد بن اسماعيل يمانى<ref>محمد بن اسماعيل بن صلاح بن محمد الحسنى الكحلانى الصنعانى ابو ابراهيم عز الدين، مجتهد، من بيت الامامة فى اليمن، يلقب «المؤيد باللَّه»بن المتوكل على اللَّه. اصيب بمحن كثيرة من الجهلة و العوام. له نحو مائة مؤلف ذكر صديق حسن خان ان اكثرها عنده(فى الهند). ولد بمدينة كحلان، و نشأ و توفى بصنعاء. من كتبه: توضيح الافكار شرح تنقيح الانظار (طبع فى مصطلح الحديث)، سبيل السلام شرح بلوغ المرام من ادلة الاحكام لابن حجر العسقلانى (طبع)، منحة الغفار حاشيه ضوء النهار، اليواقيت فى المواقيت (مخطوط، و غيرها الكثير. و له ديوان شعر (طبع). معجم الشعراء العرب: ج ۱ ص ۵۵۸ . </ref> - كه يكى از فقها و شعراى زيدى مذهب صنعاى يمن است - در كتاب «الروضه الندية فى شرح التحفة العلوية» سخنرانى پيامبر صلى الله عليه و آله را از طريق زيد بن ارقم و در قالب حدود ۳۰۰ واژه به نقل از كتاب «محاسن الازهار»<ref>محاسن الازهار با هدف شرح بر قصيدة السيد عبداللَّه بن حمزه معروف به منصور باللَّه (م ۵۶۱ ق)نگاشته شده است. </ref> تأليف علامه حميد بن احمد محلّى (ت ۵۸۲ - م ۶۵۲ ق)<ref>القاضى الشهيد حميد بن احمد المحلى الهمدانى، ابوعبداللَّه حسام الدين المعروف بالقاضى الشهيد. مورخ فقيه زيدى يمانى من اهل صنعاء. كان من كبار اصحاب الامام المهدى احمد بن الحسين القاسمى. الاعلام (زركلى) : ج ۲ ص ۲۸۲. </ref> مورخ، فقيه و قاضى زيدى مسلك همان سرزمين نقل كرده است. | ||
اما متأسفانه تلاش ما براى در دسترس قرار دادن اين دو اثر سودى نبخشيد. از اين رو اين مطلب را به نقل از «الغدير» يادآور شديم. متن اين خطبه مشابهت فراوانى با متن ارائه شده توسط ابن مغازلى شافعى دارد. لذا از ذكر آن خوددارى مى نماييم. | |||
۳ - گفتار سوم: خطبه كوتاه غدير در منابع مخالفان | |||
همان طور كه گفته شد، خطبه كوتاه غدير در منابع مخالفان نخستين بار توسط ابوالقاسم طبرانى (م ۳۶۰ ق)در «المعجم الكبير» و در قالب چهار حديث متوالى ثبت و ضبط شده است. سند و متن اين خطبه كه مشابهت مطلوبى با روايت «الخصال»صدوق دارد ارائه مى شود: | |||
۱.حدثنا زكريا بن يحيى الساجى و محمد بن عبداللَّه الحضرمى، قالا: حدثنا نصر بن عبدالرحمن الوشاء و حدثنا احمد بن القاسم بن مساور الجوهرى: حدثنا سعيد بن سليمان الواسطى، قالا: حدثنا زيد بن الحسن الانماطى: حدثنا معروف بن خربوذ، عن ابى الطفيل، عن حذيفة بن اسيد الغفارى، قال: | |||
لمّا صدر رسول اللَّه صلى الله عليه و آله من حجة الوداع، نهى اصحابه عن شجرات بالبطحاء متقاربات ان ينزلوا تحتهنّ. ثم بعث اليهنّ فقمّ ما تحتهنّ من الشوك. و عمد اليهنّ فصلّى تحتهنّ. ثم قام فقال: | |||
يا ايها الناس، انى قد نبّأنى اللطيف الخبير انه لم يعمر نبى الا نصف عمر الذى يليه من قبله، و انى لأظنّ انى يوشك ان ادعى فاجيب، و انى مسئول و انكم مسئولون. فما ذا انتم قائلون؟ قالوا: نشهد انك قد بلّغت و جاهدت و نصحت، فجزاك اللَّه خيراً. | |||
۲. فقال: اليس تشهدون ان لا اله الا اللَّه، و ان محمداً عبده و رسوله، و ان جنته حق و ناره حق، و ان الموت حق، و ان البعث بعد الموت حق، و ان الساعة آتية لا ريب فيها، و ان اللَّه يبعث من فى القبور؟ قالوا: بلى، نشهد بذلك. قال: اللهم اشهد. | |||
۳ . ثم قال: ايها الناس، ان اللَّه مولاى، و انا مولى المؤمنين، و انا اولى بهم من انفسهم. فمن كنت مولاه فهذا مولاه؛ يعنى علياً عليه السلام. اللهم وال من والاه، و عاد من عاداه. | |||
۴. ثم قال: يا ايها الناس، انى فرطكم، و انكم واردون علىّ الحوض. حوض اعرض ما بين بصرى و صنعاء. فيه عدد النجوم قدحان من فضّة. و انى سائلكم حين تردون علىّ عن الثقلين. | |||
فانظروا كيف تخلفون فيهما؛ الثقل الاكبر كتاب اللَّه عزوجل، سبب طرفه بيد اللَّه و طرفه بايديكم، فاستمسكوا به لا تضلّوا و لا تبدّلوا. و عترتى اهل بيتى. فانه نبّأنى اللطيف الخبير انهما لن ينقضيا حتى يردا علىّ الحوض. | |||
همان طور كه قابل ملاحظه است، اين خطبه نيز مشتمل بر تركيب «معروف بن خربوذ، عن ابى الطفيل، عن حذيفه بن اسيد» است. در نتيجه مشابهت قابل توجهى با روايت مرحوم صدوق دارد؛ هم از جهت سند و هم از جهت متن. | |||
| خط ۳۹۸: | خط ۳۹۴: | ||
قُندوزى حنفى نيز در »ينابيع المودة« - كه به نقل از مناقب ابنمغازلى تنها بخشى از اين خطبه را انعكاس داده - سند آن را از »زيد بن ارقم« نقل كرده است.××× 6 ابنالمغازلى الشافعى بسنده عن ابنامرأة زيد بن ارقم، عن زيد بن ارقم، قال: ... . ××× بعيد نيست او در تغيير دادن طريق اين حديث، نگاهى به »التاريخ الكبير« تأليف بخارى داشته است. لذا به نظر مىرسد اين خطبه از طريق »ابن امرأة زيد بن ارقم« نقل شده باشد. | قُندوزى حنفى نيز در »ينابيع المودة« - كه به نقل از مناقب ابنمغازلى تنها بخشى از اين خطبه را انعكاس داده - سند آن را از »زيد بن ارقم« نقل كرده است.××× 6 ابنالمغازلى الشافعى بسنده عن ابنامرأة زيد بن ارقم، عن زيد بن ارقم، قال: ... . ××× بعيد نيست او در تغيير دادن طريق اين حديث، نگاهى به »التاريخ الكبير« تأليف بخارى داشته است. لذا به نظر مىرسد اين خطبه از طريق »ابن امرأة زيد بن ارقم« نقل شده باشد. | ||
== پانویس == | |||
<references /> | |||