معصومین علیهم السلام: تفاوت میان نسخه‌ها

<big>بسيار جالب است كه آيات قرآن پشتيبانِ اين اوامر غديرى است كه مستقيماً در كلام پيامبر صلى الله عليه وآله بدان ها استشهاد شده است. آياتى كه به اين عنوان در غدير به صورت تركيب و تضمين در كلام حضرت ديده مى‏ شود ۱۰ آيه است، كه يكى از آنها آيه ۸ سوره تغابن و آيه ۱۵۷سوره اعراف است:</big>

<big>در اواسط خطابه غدير كه پيامبرصلى الله عليه وآله مسئله امامت را به شدت مورد تأكيد قرار داده و دشمنان امامت را نيز معرفى مى ‏نمايد، ايمان به نور الهى را مطرح مى ‏فرمايد به عنوان دستورى كه به زير بناى خلافت غدير باز مى‏ گردد. حضرت براى اين منظور آيه ۸ سوره تغابن را عيناً در كلام خود تضمين مى ‏نمايد و حرف «فاء» را از اول آن بر مى‏ دارد و كلمه «مَعَهُ» را با تغيير فعل «أَنْزَلْنا» به «انْزِل» تركيب مى ‏نمايد. ممكن است آيه ۱۵۷ سوره اعراف نيز مورد توجه حضرت بوده و بدين صورت در كلام حضرت تضمين شده باشد.</big>

<big>آنگاه در پاسخ به چنين تفكرى نورانيت نازل شده به همراه انبياء را مطرح مى‏ فرمايد تا آنان را با بشر عادى قياس نكنند و مى ‏فرمايد: «ايمان بياوريد به خدا و رسولش و نورى كه نازل كرديم ...». اين جمله با كلام حضرت كه در خطبه مى ‏فرمايد: «نورى كه همراه او نازل شده» شباهت زيادى دارد، ولى كلمه «مَعَهُ» همراه آن نيست.</big>

<big>در آيه سوره اعراف پيروانِ پيامبرصلى الله عليه وآله را توصيف مى ‏كند كه نام آن حضرت را در تورات و انجيل مى ‏يابند، و اينكه دستورات حضرت امر به معروف و نهى از منكر است و حلال و حرام را تعيين مى ‏نمايد. سپس به عنوان نتيجه گيرى مى‏ فرمايد:</big>

<big>تفسيرى كه پيامبرصلى الله عليه وآله درباره اين آيه در چهار سطر بعد نموده سِرى از اسرار الهى است كه مقام عظيم چهارده معصوم ‏عليهم السلام را به ما مى‏ فهماند. آيه قرآن مى‏ فرمايد: «به خدا و رسولش و نورى كه نازل كرديم ايمان بياوريد»، و پيامبرصلى الله عليه وآله آن را در سه مرحله تفسير نموده است:</big>

<big>در مرحله دوم اين همراه بودن را با ظرافت ادبى تمام بيان مى ‏فرمايد و از كلمه «مسلوک» استفاده مى ‏نمايد، كه مثال آن دانه ‏هاى تسبيح است كه نخ در آن مسلوک است يعنى از آن عبور كرده و با اين عبور آن را يكپارچه و بهم بافته نموده است. يعنى نور اين گونه در وجود ما نهاده شده و وارد شده و سراسر وجودمان نورانى است چرا كه اين نور مسلوک است. در نسخه ‏اى ديگر كلمه «مَسْبُوک» به كار رفته كه همين معنى را تأكيد مى‏ كند، يعنى: نور در وجود ما قالب ريزى شده است و وجود ما يک پارچه نور است.</big>

<big>با اذعان به اينكه معرفت به چنين مقام نورانى دلى نورانى مى ‏طلبد، و ما خود را بسيار ضعيف ‏تر و كوچک ‏تر از آن مى‏ دانيم كه قابليت درک چنان منزلتى را در خود بدانيم، ولى كلمات خود معصومين ‏عليهم السلام در شناساندن اين نورانيت ما را كافى است و گوياى بسيارى از زواياى آن است.</big>

<big>آنچه در اين كلام امام باقر عليه السلام آمده در خطابه غدير به عنوان نتيجه ‏گيرى مطرح شده است. پيامبرصلى الله عليه وآله پس از ذكر آيه «وَ النُّورِ الَّذِى أَنْزَلْنا»، و قبل از تفسير آن فرمود: فَلْيَعْمَلْ كُلُّ امْرِئٍ عَلى ما يَجِدُ لِعَلِىٍّ فى قَلْبِهِ مِنَ الْحُبِّ وَ الْبُغْضِ، يعنى: پس هر كس عمل كند مطابق آنچه در قلبش از حب يا بغض نسبت به على مى ‏يابد!!</big>

<big>اين آغاز نورى است كه مى‏ خواهد در وجود معصومين‏ عليهم السلام قرار گيرد. ادامه اين مسير را پيامبرصلى الله عليه وآله چنين بيان مى‏ فرمايد: «اولين خلقى كه خدا خلق فرموده نور من است كه آن را از نور خود خلق كرده و آن را از جلال عظمت خويش مشتق نموده است».<ref>بحار الانوار: ج ۱۵ ص ۲۴.</ref></big>

<big>آنگاه اعتقاد ما را با بيان ديگرى كامل‏ تر مى‏ نمايد و مى ‏فرمايد: آنگاه كه خداوند خواست ما را خلق كند كلمه‏ اى فرمود كه نورى از آن خلق كرد. سپس كلمه ديگرى فرمود كه از آن روحى خلق نمود. آنگاه نور را با روح ممزوج نمود، و مرا و على و فاطمه و حسن و حسين را خلق كرد.<ref>بحار الانوار: ج ۱۵ ص ۱۰ و ج ۲۵ ص ۲۳ و ج ۲۶ ص ۲۹۱ و ج ۵۳ ص ۴۶.</ref></big>

<big>اكنون نوبتِ آن است كه ارتباط آن خلقت نورانى را با مسئله نبوت و امامت بدانيم تا نكته اصلى در آيه «وَ النُّورِ الَّذى انْزِلَ مَعَهُ» را دريابيم. امام صادق‏ عليه السلام تاريخچه اعتقادى اين ارتباط را چنين بيان مى ‏فرمايد: محمد و على‏ عليهما السلام دو هزار سال قبل از خلقت مخلوقات نورى در پيشگاه خداوند جل جلاله بودند. آنگاه كه ملائكه خلق شدند آن نور را ديدند كه سرچشمه ‏اى داشت و شعاع هاى نورانى از آن منشعب بود. پرسيدند: خداى ما و سيد ما، اين نور چيست؟ خداوند عز و جل فرمود: اين نورى است كه اصل آن نبوت و فرع آن امامت است. نبوت براى محمد بنده و پيامبر من، و امامت براى على حجت و ولى من است، كه اگر آن دو نبودند مخلوقات را خلق نمى‏ كردم.<ref>بحار الانوار: ج ۱۵ ص ۱۱ و ج ۳۸ ص ۸۰.</ref></big>

<big>در جلوه ‏اى ديگر پيامبرصلى الله عليه وآله مى ‏فرمايد: من و على چهارده هزار سال قبل از خلق آدم در پيشگاه خداوند نورى بوديم. آنگاه كه خدا آدم را خلق نمود آن نور را دو قسمت نمود: جزئى من و جزء ديگر على.<ref>بحار الانوار: ج ۳۵ ص ۲۴ ح ۱۸.</ref></big>

<big>جا دارد كلام امام صادق‏ عليه السلام در اين باره را با دقت مورد توجه قرار دهيم، آنگاه كه از حضرتش پرسيدند: چرا حضرت فاطمه‏ عليها السلام «زهرا» ناميده شده است؟ فرمود: زيرا خداوند او را از نور عظمتش خلق نمود. وقتى نور او تابيد آسمان‏ ها و زمين به نور او روشن شد و چشمان ملائكه را خيره كرد. آنان به سجده افتادند و گفتند: خداى ما و سيد ما، اين نور چيست؟ خداوند در پاسخ آنان چنين وحى فرستاد:</big>

<big>پدرم آن ميوه را ميل كرد و خداوند اين گونه مرا به صلب پدرم منتقل نمود. سپس مرا به خديجه منتقل نمود و او مرا به دنيا آورد. از آن نور، من به آنچه واقع شده و آنچه خواهد شد و آنچه نبايد اتفاق بيفتد علم دارم».<ref>بحار الانوار: ج ۴۳ ص ۸ ح ۱۱.</ref></big>

<big>اين كلام حضرت زهرا عليها السلام دريچه‏ اى بزرگ از آثار اين خلقت نورانى را به روى ما مى ‏گشايد، و ما را مشتاق مطالب بيشترى در اين زمينه مى‏ نمايد. امام باقر عليه السلام درباره آيه «الله نُورُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ مَثَلُ نُورِهِ كَمِشْكاةٍ فِيها مِصْباحٌ الْمِصْباحُ فِى زُجاجَةٍ ...» مى‏ فرمايد: مشكاتى كه در آن مصباح است (چراغدانى كه در آن چراغ است) منظور علم در سينه پيامبرصلى الله عليه وآله است. مصباحى كه در زجاجه است (چراغى كه در شيشه است) منظور همان علم در سينه على بن ابى‏ طالب‏ عليه السلام است.<ref>بحار الانوار: ج ۲۳ ص ۳۱۱.</ref></big>

<big>در همين زمينه اميرالمؤمنين‏ عليه السلام در توصيف شب معراج مى ‏فرمايد: در آن شب نور چشمانِ پيامبرصلى الله عليه وآله را فراگرفت، و آن حضرت عظمت پروردگارش را با قلب خود ديد نه با چشمانش.<ref>بحارلانوار: ج ۳ ص ۳۲۰ و ج ۱۷ ص ۲۸۹ و ج ۱۸ ص ۳۳۹ ح ۴۲.</ref></big>

<big>تشبيه اين نورانيت به چراغ و چراغدان و شيشه همه براى فهماندن آثار هدايت در آن است. امام باقر عليه السلام اين نكته را به صورت روشن ‏ترى چنين بيان مى ‏نمايد: خداوند علم خود را نزد جانشين پيامبرصلى الله عليه وآله قرار داده است، آنجا كه مى‏ فرمايد:</big>

<big>«الله نُورُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ»، يعنى: من هدايت كننده آسمان‏ ها و زمينم. «مَثَلُ نُورِهِ كَمِشْكاةٍ»، يعنى: مَثَل علمى كه به او عطا كرده‏ام و با آن هدايت مى ‏شوند مانند چراغدانى است كه چراغى داخل آن است. بنابراين چراغدان قلب محمد صلى الله عليه و آله است، و چراغ همان نورى است كه علم در آن است... .<ref>بحار الانوار: ج ۴ ص ۱۹ ح ۷.</ref></big>

<big>اكنون كه مسير اين نور نهاده شده در وجود معصومين‏ عليهم السلام را دانستيم، آثار نورانى آن در هدايت مستقيم مردم برايمان شگفت ‏انگيز خواهد بود. در شب معراج خداوند به پيامبرصلى الله عليه وآله فرمود: يا محمد، به على خبر بده كه او پرچم هدايت و امام اوليائم، و نور كسانى است كه مرا اطاعت كنند.<ref>بحار الانوار: ج ۱۸ ص ۳۳۹.</ref></big>

<big>در فرمايشى پيامبرصلى الله عليه وآله نورِ بهشت را كه آخرين منزل هدايت يافتگان است به اين نور ارتباط مى‏ دهد و مى ‏فرمايد:</big>

 

 

<big>آثار آن نور هدايت در شيعيان تأثير عجيبى مى ‏گذارد و به آنجا مى ‏رسد كه «الْمُؤْمِنُ يَنْظُرُ بِنُورِ الله». اميرالمؤمنين ‏عليه السلام در پاسخ اين سؤال كه مؤمن چگونه با نور خدا مى نگرد، فرمود: زيرا ما از نور خدا خلق شده ‏ايم و شيعيان ما از نور ما خلق شده ‏اند. لذا آنان برگزيدگان ابرار و پاكان نشاندار هستند، كه نورشان مانند ماه شب چهارده در شب تاريک به ديگران روشنى مى‏ بخشد.<ref>بحار الانوار: ج ۲۵ ص ۲۱. </ref></big>

<big>سخنرانى تاريخى پيامبرصلى الله عليه وآله در غدير كه حدود يک ساعت طول كشيد در يازده بخش قابل ترسيم است.</big>

<big>سپس آياتى از قرآن درباره اهل بهشت تلاوت فرمودند و آن ها را به شيعيان و پيروان آل‏ محمد عليهم السلام تفسير فرمودند. آياتى هم درباره اهل جهنم تلاوت كردند و آنها را به دشمنان آل‏ محمد عليهم السلام معنى كردند.</big>

<big>حضرت فرمود: به مردم بگوييد: خداوند نماز را بر پيامبرش نازل كرده و سه و چهار ركعت بودن آن را ذكر نكرده تا آنكه پيامبرصلى الله عليه وآله آن را براى مردم تفسير نموده است. (و همچنين زكات و حج را)، و نيز نازل كرده «اطيعوا الله و اطيعوا الرسول و اولى الامر منكم» كه درباره على و حسن و حسين ‏عليهم السلام است.</big>

<big>(دربيان كلمه «اولى الامر») پيامبرصلى الله عليه وآله درباره على‏ عليه السلام فرموده: «من كنت مولاه فعلى مولاه»، و نيز فرموده: «شمارا به كتاب خدا و اهل ‏بيتم وصيت مى ‏كنم...». اگر پيامبرصلى الله عليه وآله سكوت مى‏ كرد و اهل آيه «اولى الامر» را معرفى نمى‏ كرد آل عباس و آل عقيل و ديگران آن را ادعا مى‏ كردند!!... وقتى پيامبرصلى الله عليه وآله از دنيا رفت على‏ عليه السلام صاحب اختيار مردم بود... . چون پيامبرصلى الله عليه وآله ولايت او را به مردم ابلاغ فرموده و او را منصوب نموده بود.<ref>بحار الانوار: ج ۳۵ ص ۳۱۱.</ref></big>

<big>يكى از آن ها سوره هل ‏اتى است. پيامبرصلى الله عليه وآله در خطبه غدير فرمود:</big>

<big>در اواسط خطبه كه پيامبرصلى الله عليه وآله فضايل عظيم على‏ عليه السلام را بر مى‏ شمرد بر نقطه‏ اى بلند از آن توقف كرد تا به شرح بيشتر آن بپردازد. آن قُله فضيلت رضاى خدا و رسول از على‏ عليه السلام بود، كه يكى از شواهد آن را سوره هل اتى مطرح نمود و در جملاتى كوتاه سوره ‏اى با ۳۱ آيه را در دو جهت تفسير فرمود: اول شأن نزول آن است، و دوم شهادت پروردگار به بهشت.</big>

<big>پس از شفاى فرزندان همه اهل خانه سه روز روزه گرفتند، و هر روز هنگام افطار مستمندى بر در خانه از آنان كمكى خواست. روز اول مسكين و روز دوم يتيم و روز سوم اسيرى بود. همه اهل خانه تنها افطارشان را كه قرص ‏هاى نان بود به فقير دادند و با آب افطار كردند. روز سوم كه ايثار اهل اين خانه به اوج خود رسيد و جز آب خوراك ديگرى نداشتند، ذات الهى سوره ‏اى را با ثنايى بلند براى آنان نازل كرد:</big>

<big>«...نيكان از كاسه‏اى خواهند نوشيد كه با عطر كافور ممزوج است. چشمه ‏اى كه بندگان خدا از آن مى‏ آشامند و آن را به اختيار خود باز مى‏ كنند. آنان به نذر خويش وفا مى‏ نمايند و از روزى كه سختيش همه را فرا مى‏ گيرد مى ‏ترسند. آنان به خاطر حب الهى به فقير و اسير و يتيم غذا مى‏ دهند، و مى ‏گويند: ما به خاطر خدا به شما طعام مى ‏دهيم و از شما انتظار پاداش و سپاسى نداريم. ما از قهر پروردگار در روزى كه از رنج و سختى آن رخسار خلق درهم و غمگين است مى ‏ترسيم. خدا هم آنان را از شر و فتنه آن روز محفوظ داشته و به آنان روى خندان و دل شادان عطا نمود. جزاى آنان در برابر آنچه صبر كردند باغ بهشت و حرير بهشتى است، كه در آن بهشت بر تخت‏ها تكيه زنند، و در آنجا نه آفتاب سوزان و نه سرماى سخت بينند، بلكه در هوايى خوش و باغى دلكش تفريح كنند. سايه درختان بهشتى بر سر آنان و ميوه‏ هايش در دسترس و اختيار آنان است. با جام‏ه اى سيمين و كوزه ‏هاى بلورين بر آنان دور زنند؛ بلورهايى كه به رنگ نقره و به اندازه اهلش مقدر كرده ‏اند. در آنجا از كاسه ‏هايى به آنان مى ‏نوشانند كه طبعش از زنجبيل است. در آنجا چشمه ‏اى است كه نامش «سلسبيل» است. اطراف آن بهشتيان پسرانى كه هميشه نوجوانند در طوافند، كه هر گاه آنان را بنگرى گمان مى‏ كنى مرواريدهاى منتشر شده‏ اند. و چون آن جايگاه نيكو را تماشا كنى عالمى پر نعمت و كشورى بى ‏نهايت بزرگ خواهى يافت. بر قامت بهشتيان لباسى از سندس سبز و استبرق و بر دست هايشان دستبندى از نقره است، و پروردگارشان شرابى پاكيزه به آنان مى ‏نوشاند. اين بهشت پاداش شماست، و سعيتان مشكور و مقبول است...».</big>

<big>اولين فردى كه مى‏ كوشيد تا از فراموش شدن غدير جلوگيرى نمايد خود رسول‏ خدا صلى الله عليه وآله بود. حضرتش هنگام شهادت قلم و كاغذ طلبيد تا درباره واقعه غدير و جانشينى اميرالمؤمنين‏ عليه السلام سفارش نمايد و از فراموش شدن آن پيشگيرى كند.</big>

<big>پس از رسول‏ خدا صلى الله عليه وآله كسى كه از همه بيشتر در زنده نگه داشتن غدير كوشيد و در اين راه رنج ‏هاى جانكاهى متحمل شد، حضرت زهرا عليها السلام بود. پس از او حضرت على ‏عليه السلام بارها صحابه را سوگند داد تا درباره واقعه غدير شهادت و گواهى دهند و در هر فرصت مناسبى‏ از غدير يادكرد.</big>

<big>حكّام مستبدّ اموى و مروانى به شدت فعاليت مى‏ كردند تا نور غدير را خاموش كنند و به زعم باطل خود كارى كنند كه نسل آينده از اين واقعه بى ‏اطلاع بماند، تا در نهايت از اين طريق به حكومت غصبى خود مشروعيت بخشند. ولى با كوشش پيگير اميرالمؤمنين و ائمه معصومين‏ عليهم السلام نتوانستند به اين آرمان باطل خود جامه عمل بپوشانند. فرزندان رسول‏ خدا صلى الله عليه وآله به محض اينكه اندک مناسبتى پيش مى ‏آمد، مسئله غدير را مطرح و گوشزد مى ‏كردند و از فراموش شدن آن جلوگيرى مى‏ نمودند. همين عنايت خاص امامان معصوم و جانشينان بر حق پيامبرعليهم السلام بود كه باعث شد غدير زنده بماند و تا به امروز در حال درخشش و پرتو افشانى باشد.</big>

<big>خلفاى عباسى نيز در پنهان كردن چهره منوّر غدير هر چه توانستند فعاليت كردند. آنان گر چه به ظاهر خود را از ياران على ‏عليه السلام مى‏ شمردند، ولى شكى نيست كه آن ها نيز هميشه در حال آزار و شكنجه و در نهايت كشتن فرزندان پيامبر صلى الله عليه وآله بودند. اينان نيز با اراده و مشيت خداوند قهار نتوانستند مخالفت ورزند، و با كشتن فرزندان ابوطالب‏ عليه السلام و مسموم و شهيد نمودن امامان شيعه كارى از پيش نبردند. بلكه به عكس موجب درخشان ‏تر شدن خورشيد هميشه تابناک غدير شدند.</big>

<big>ابوحنيفه نعمان بن ثابت در جلسه‏ اى مهم به هيثم بن حبيب صيرفى گفت: قد قلت لأصحابنا لا تقرّوا لهم بحديث غدير خم فيخصموكم: من به اصحاب خودمان گفته ‏ام نزد شيعيان به حديث غدير اعتراف نكنيد كه شما را محكوم مى‏ كنند!</big>