نمایش مبدأ برای آیات ۶ و ۷ ملک و غدیر

==آيه «وَ لِلَّذِينَ كَفَرُوا بِرَبِّهِمْ عَذابُ جَهَنَّمَ وَ بِئْسَ الْمَصِيرُ...»<ref>ملک /  ۷،۶. غدير در قرآن: ج ۲ ص ۴۰۰ - ۴۰۴.</ref>==
[[امیرالمؤمنین علی علیه السلام|علی بن ابی‏ طالب‏ علیه السلام]] آن امامى است كه [[حضرت محمّد صلی الله علیه و آله|پیامبر صلی الله علیه و آله]] او را سبب [[آزمون الهی|امتحان امت]] قرار داد و فرمود:

لَوْ لا انْتَ يا عَلِىُّ لَمْ يُعْرَفِ الْمُؤْمِنُونَ بَعْدى: اى على، اگر تو نبودى مؤمنين بعد از من شناخته نمى ‏شدند.

پيامبر صلى الله عليه و آله فصلى از مراسم غدير و خطابه آن را به دشمنان ائمه ‏عليهم السلام اختصاص داده تا مردود شوندگان از امتحان علوى بدانند چه آينده ‏اى در انتظار آنان است.

[[اقتباس]] از چند آيه و تضمين آياتى ديگر براى اين منظور، روى هم ۱۵ آيه را عنوان اين بخش قرار داده است.

در اين آيات از يک سو اوصاف و رفتار اعداء اهل ‏بيت ‏عليهم السلام در دنيا مطرح شده، كه ثابت قدم نبودن آنان در [[ایمان]] و گفتگوهاى نارواى آنان و متكبر بودن آنان ذكر شده است.

از سوى ديگر جزاى اعتقاد و عملشان در دنيا و آخرت را بيان مى‏ كند كه سقوط ارزش اعمالشان، و استحقاق آتش ابدى بدون تخفيف و مهلت و بدون شفاعت، آن هم [[عذاب]] فوق‏ العاده ‏اى در پايين‏ ترين درجه جهنم با شنيدن صداى جوشش جهنم و ديدن شعله‏ هاى آتش نمونه‏ هاى آن است.

اين آيات تضمين شده در كلام پيامبر صلى الله عليه و آله ۱۵ آيه است، كه از جمله اين آيات آيه ۶ و ۷ سوره ملک و آيه ۱۲ سوره فرقان است:

«وَ لِلَّذِينَ كَفَرُوا بِرَبِّهِمْ عَذابُ جَهَنَّمَ وَ بِئْسَ الْمَصِيرُ. إِذا أُلْقُوا فِيها سَمِعُوا لَها شَهِيقاً وَ هِىَ تَفُورُ»:

«براى كسانى كه به پروردگار خود كافر شدند عذاب جهنم است و بد جاى بازگشتى است. آنگاه كه در آن انداخته شوند صداى وحشتناكى از آن مى‏ شنوند در حالى كه مى ‏جوشد».

«إِذا رَأَتْهُمْ مِنْ مَكانٍ بَعِيدٍ سَمِعُوا لَها تَغَيُّظاً وَ زَفِيراً»<ref>فرقان /  ۱۲.</ref>:

«هر گاه جهنم آنان را از فاصله دورى ببيند صداى در هم پيچيدن و شعله كشيدن آن را مى‏ شنوند».

اين آيه از چهار بُعد قابل بررسى است:
===متن خطبه غدير===
الا انَّ اعْداءَهُمُ الَّذينَ يَسْمَعُونَ لِجَهَنَّمَ شَهِيقاً وَ هِىَ تَفُورُ وَ يَرَوْنَ لَها زَفيراً:

بدانيد كه دشمنان ائمه كسانى هستند كه از جهنم در حالى كه مى‏ جوشد صداى وحشتناكى مى‏ شنوند و شعله كشيدن آن را مى‏ بينند.<ref>اسرار غدير: ص ۱۵۲ بخش ۷.</ref>
===موقعيت تاريخى===
پيامبر صلى الله عليه و آله در اواسط [https://wikighadir.com/index.php/%D8%AE%D8%B7%D8%A8%D9%87_%D8%BA%D8%AF%DB%8C%D8%B1 خطبه غدیر] مشغول معرفى دوستان و دشمنان امامان منصوب شده در غدير است و از [[عذاب‏]] هاى [[جهنم]] درباره آنان سخن به ميان آورده است.

براى بيان وحشتى كه در آتش در انتظار آنان است دو آيه به صورت تركيب يافته در كلام حضرت تضمين شده است.

آيه اول در سوره ملک است كه بجز كلمه اول آن بقيه آيه با تغييرى آمده است؛ به اين صورت كه فعل «سَمِعُوا» از صورت ماضى به مستقبل تغيير يافته و «يَسْمَعُونَ» شده است، و بجاى «لِجَهَنَّمَ» از ضمير استفاده شده و «لَها» آمده است.

آيه دوم در سوره فرقان است كه كلمه «زَفير» درباره آتش جهنم فقط در اين آيه آمده است و حضرت اين كلمه را با عبارت «يَرَوْنَ لَها» تركيب فرموده است.
===موقعيت قرآنى===
در [[ارتباط غدیر با قرآن|قرآن]] آيه سوره ملک از جمله قبل از آن آغاز مى‏ شود كه عذاب كافران را جهنم قرار مى ‏دهد؛ و سپس در اين آيه وحشت در لحظات افتادن در جهنم را ترسيم مى‏ كند كه صداى وحشتناک شعله كشيدن و جوشيدن آن را خواهند شنيد.

دنبال اين آيه سؤال‏ هايى است كه خزانه داران جهنم، در آنجا از آنان مى‏ پرسند و پاسخ‏ هايى است كه آنان مى‏ دهند.

آيه سوره فرقان درباره كسانى است كه روز قيامت را باور ندارند و به تعبير قرآن «كَذَّبُوا بِالسَّاعَةِ» هستند.

خداوند به اينان «سَعير» و آتش شعله گرفته ‏اى را وعده مى ‏دهد كه وقتى از دور اهل جهنم را مى ‏بيند شعله مى ‏كشد و صداى وحشتناكى از آن بر مى‏ خيزد.

در آيات بعد تنگى جاى آنان در جهنم و صداى واى و ويل آنان مطرح شده است.
===تحليل اعتقادى===
در بيان [[مفسّرین|تفسیر]] گونه كلام پيامبر صلى الله عليه و آله نسبت به اين آيه و دريافت كامل فرمايشات حضرت، دانستن چهار نكته ضرورى است:
====الف) معناى «زَفير» و «شَهيق»====
معناى دقيق «زَفير» و «شَهيق» و ارتباط آن به آتش چيست؟ «زَفير» فرو بردن نَفَس با صوت، و «شَهيق» خارج ساختن آن با صوت است كه شايد در نَفَسِ عميق كشيدن محسوس باشد.

اين دو كلمه درباره انسان‏ ها به كار مى ‏رود و در آيه ۱۰۶ از سوره هود وحشت اهل جهنم از آتش را با ترسيم نَفَس‏ هايى كه از وحشت در سينه حبس مى‏ كنند و از ترس بيرون مى‏ دهند بيان نموده است:

«فَأَمَّا الَّذِينَ شَقُوا فَفِى النَّارِ لَهُمْ فِيها زَفِيرٌ وَ شَهِيقٌ»: «اما كسانى كه شقى شدند در آتش خواهند بود و براى آنان است در آن صداى نفس ‏هايشان كه از ترس فرو مى ‏دهند و باز پس مى ‏آورند».
====ب) نسبت «زفير» و «شهيق» به جهنم====
آنچه در اينجا مهم است نسبت دادن «زفير» و «شهيق» به جهنم است. براى درک اين مطلب آتش بزرگى را در نظر بگيريد كه با افزودن هيزم يا دميدن در آن يا برخورد باد با آن به اصطلاح «گُر» مى ‏گيرد و شعله ‏ور مى ‏شود.

در اين حالت گويا آتش با تغيير اصواتى كه از آن شنيده مى ‏شود نفس مى‏ كشد و نفس آزاد مى ‏كند، و اين تنفس را به نفس فرو دادن و بيرون دادن در آدمى تشبيه كرده ‏اند و از آن به «زَفير» و «شَهيق» آتش تعبير مى ‏كنند، كه همراه آن شعله آتش بالا و پايين مى ‏رود.

آنچه اين تصور را به ذهن نزديک ‏تر مى‏ كند جمله حاليه «وَ هِىَ تَفُورُ» به همراه شهيق است، يعنى صداى آتش را مى‏ شنوند در حالى كه مى ‏جوشد و فوران مى ‏كند، كما اينكه كلمه «تَغَيُّظ» در آيه سوره فرقان مطلب را به ذهن آشناتر مى ‏كند كه به معناى شدت يافتن حرارت آتش است و طبيعى است كه در آن حالت صدايى از آتش جهنم شنيده مى ‏شود.
====ج) ديدن يا شنيدنِ «زفير» و «شهيق»====
با آنكه «زَفير» و «شَهيق» صوت هستند و به شنيدن مربوط مى ‏شوند، چنانكه در آيه مى ‏فرمايد: «سَمِعُوا لَها شَهِيقاً» و يا مى ‏فرمايد: «سَمِعُوا لَها تَغَيُّظاً وَ زَفِيراً»؛ ولى با اين همه در [[خطبه غدیر]] آن را به ديدن نسبت مى ‏دهد و مى ‏فرمايد: «يَرَوْنَ لَها زَفيراً»: «زفير آن را مى ‏بينند»!

البته در نسخه‏ هاى «الف» و «د» مى ‏فرمايد: «وَ هِىَ تَفُورُ وَ لَها زَفيرٌ»، و كلمه «يَرَوْنَ» در آن وجود ندارد، ولى طبق نسخه‏ هايى كه اين فعل در آنها هست ديدن «زَفير» مى ‏تواند كنايه از مجموعه ‏اى از ديدن و شنيدن باشد كه هنگام شعله‏ور شدن وحشتناک آتش در انسان ايجاد مى ‏شود و در واقع نوعى احساس و ادراک و رؤيت با قلب است.
====د) عكس‏ العمل جهنم با حضور اهل آن====
در آيه سوره فرقان اصوات آتش جهنم برخاسته از نوعى ادراک در آن تلقى شده است، كه مى‏ فرمايد: «و إِذا رَأَتْهُمْ مِنْ مَكانٍ بَعِيدٍ سَمِعُوا لَها تَغَيُّظاً وَ زَفِيراً»:

«وقتى جهنم آنان را از مكان دور ببيند از آن صداى بالا رفتن حرارت و فرو كشيدن نفسش را مى ‏شنوند».

گويا آتش نزديک شدن اهل عذاب را احساس مى‏ كند و از خود چنين عكس‏ العملى نشان مى ‏دهد.

اين مطلب هيچ استبعادى ندارد به خصوص آنكه در قرآن مورد ديگرى از شعور و عكس ‏العمل جهنم ذكر شده است، آنجا كه مى‏ فرمايد:

«يَوْمَ نَقُولُ لِجَهَنَّمَ هَلِ امْتَلَأْتِ وَ تَقُولُ هَلْ مِنْ مَزِيدٍ»: «روزى كه به جهنم مى‏ گوييم: آيا پر شدى؟ و جهنم در پاسخ مى ‏گويد: آيا باز هم هست؟».

با توجه به چهار نكته‏ اى كه ذكر شد، پيامبر صلى الله عليه و آله با استناد به آيه قرآن دو جهت را درباره دشمنان ائمه‏ عليهم السلام به ما متوجه مى‏ كند:

۱. با توجه به اينكه موضوع آيات كفار هستند، حضرت با اين [[اقتباس]] دشمنان اهل‏ بيت ‏عليهم السلام را كافر اعلام مى ‏كند.

۲. وحشت و اضطراب [[دشمنان اهل بیت و غدیر|دشمنان اهل‏ بیت ‏علیهم السلام]] در جهنم و عكس‏ العمل جهنم با ديدن آنان كه شعله مى‏ كشد و قلب آنان را از ترس آب مى‏ كند، از يک سو توجه دادن به آينده خط [[سقیفه]] و بر حذر داشتن از چنين خطرى است، و از سوى ديگر آرامش قلبى براى دوستان اهل ‏بيت‏ عليهم السلام است كه اگر گرفتار فتنه‏ هاى سقيفه شده ‏اند و دنيايشان تلخ شده، از آينده سياه آنان در آخرت با خبر باشند.

== پانویس ==
[[رده:آیات مربوط به دشمنان غدیر]]