نمایش مبدأ برای راویان حدیث غدیر از تابعین

== راويان حديث غدير از تابعين ==
پس از بيان راويان حديث غدير از صحابه، در اينجا راويان حديث غدير از تابعين -  كه ۸۸ نفر هستند -  را همراه با كتاب يا كتبى كه حديث غدير را از آن تابعى نقل كرده ‏اند مى ‏آوريم:

=== ابوراشد حبرانى (حرانى) ===
حموينى در «فرائد السمطين» حديث غدير را از ابوراشد حبرانى و او از اميرالمؤمنين ‏عليه السلام نقل كرده است. عجلى و ابن‏ حجر: او را توثيق كرده ‏اند.<ref>التقريب (ابن ‏حجر): ص ۴۱۹.</ref> نام او خضر يا نعمان است.

=== ابوسلمة بن عبدالرحمن بن عوف زهرى مدنى (م ۹۴ ق) ===
ابن ‏المغازلى در مناقب خود و ابن‏ بطريق در «العمدة» و ثعلبى در تفسير خود و نيز در «ضياء العالمين» حديث غدير را از ابوسلمة بن عبدالرحمن و او از جابر بن عبداللَّه انصارى نقل كرده ‏اند.<ref>العمدة: ص ۵۳ .</ref>

مؤلف كتاب «خلاصه خزرجى» و ابن ‏حجر<ref>خلاصه خزرجى: ص ۳۸۰. التقريب (ابن ‏حجر): ص ۴۲۲.</ref>: از ابن‏ سعد نقل شده كه وى مردى فقيه و مورد وثوق و اعتماد است و حديث بسيار از او نقل شده است. نام او عبداللَّه يا اسماعيل است.

=== ابوسليمان (ابوسلمان) مؤذّن ===
ابوسليمان مؤذّن از جمله راويان احتجاج اميرالمؤمنين ‏عليه السلام در رحبه كوفه به حديث غدير است.<ref>شرح نهج ‏البلاغة (ابن ‏ابى ‏الحديد): ج ۱ ص ۳۶۲.</ref> مؤلف كتاب «التقريب»: وى را توثيق كرده و ستوده است.

=== سمان (ذكوان) مدنى، ابوصالح (م ۱۰۱ ق) ===
ابوصالح از راويان نزول آيه تبليغ در غدير است. ذهبى: او را توثيق كرده است.<ref>تذكره (ذهبى) ۷۸/۱.</ref> وى آزاد كرده جويريه بانوى غطفانى است.

=== ابوعنفوانه مازنى ===
در «اسد الغابة» حديث غدير را از ابوعنفوانه نقل كرده است.<ref>اسد الغابة: ج ۱ ص ۳۰۸.</ref>

=== ابوعبدالرحيم كندى ===
ابوعبدالرحيم كندى از جمله راويان احتجاج اميرالمؤمنين‏ عليه السلام در رحبه كوفه به حديث غدير است.

=== اصبغ بن نباته تميمى كوفى، ابوالقاسم ===
در «اسد الغابة» ماجراى احتجاج اميرالمؤمنين ‏عليه السلام در رحبه كوفه به حديث غدير را از اصبغ بن نباته نقل كرده است.<ref>اسد الغابة: ج ۳ ص ۳۰۷ و ج ۵ ص ۲۰۵.</ref> عجلى و ابن‏معين: اصبغ بن نباته را توثيق كرده و ستوده ‏اند.

=== ابوليلى كندى ===
احمد بن حنبل در «المناقب» حديث غدير را از ابوليلى كندى نقل كرده است. مؤلف كتاب «التقريب»<ref>التقريب: ص ۴۳۵.</ref>: وى را توثيق كرده است.

=== اياس بن نذير ===
اياس بن نذير از جمله افرادى است كه ماجراى احتجاج اميرالمؤمنين‏ عليه السلام در رحبه كوفه به حديث غدير را نقل كرده است. عجلى و ابن‏ معين و ابن‏ حبّان: وى را توثيق كرده و ستوده ‏اند.

=== جميل بن عماره ===
ابن‏ جرير طبرى در «كتاب غدير خم» و ابن‏ كثير در «البداية و النهاية» حديث غدير را از جميل بن عماره و او از عمر بن خطاب نقل كرده‏ اند.<ref>البداية و النهاية: ج ۵ ص ۲۱۳.</ref>

=== حارثة بن نصر ===
حارثة بن نصر از جمله افرادى است كه ماجراى احتجاج اميرالمؤمنين‏ عليه السلام در رحبه كوفه به حديث غدير را نقل كرده است.

=== حبيب بن ابى ‏ثابت اسدى كوفى (م ۱۱۷ يا ۱۱۸ يا ۱۱۹ ق) ===
نسايى در «الخصائص» و حاكم در «المستدرک» و ابن ‏كثير در «البداية و النهاية» و احمد بن حنبل در مسند خود حديث غدير را از حبيب بن ابى‏ ثابت و او از زيد بن ارقم نقل كرده ‏اند.<ref>الخصائص: ص ۱۵. المستدرک (حاكم): ج ۳ ص ۱۰۹. البداية و النهاية: ج ۵ ص ۲۰۸. مسند احمد بن حنبل: ج ۱ ص ۱۱۸.</ref>

ذهبى و ابن‏ حجر<ref>تذكرة الحفاظ: ج ۱ ص ۱۰۳. تهذيب التهذيب: ج ۱ ص ۱۷۸.</ref>: او را توثيق كرده ‏اند.

=== حرث بن مالک ===
گنجى در «كفاية الطالب» حديث غدير را از حرث بن مالک و او از سعد بن ابى ‏وقاص نقل كرده است.<ref>كفاية الطالب: ص ۱۵۱.</ref>

=== حسن بصرى ===
سليم در «كتاب سليم بن قيس الهلالى» حديث غدير را از وى نقل كرده است.<ref>كتاب سليم بن قيس الهلالى: ص ۱۱۱.</ref>

=== حسن بن حسن بن على ‏عليه السلام ===
بيهقى در «الاعتقاد» و نيز در كتاب «منتخب تاريخ دمشق» حديث غدير را از وى نقل كرده ‏اند.<ref>الاعتقاد (بيهقى): ص ۱۸۲. منتخب تاريخ دمشق: ج ۴ ص ۱۶۱.</ref>

=== حسين بن مالک بن حويرث ===
احمد بن حنبل در «المناقب» و ابن ‏عقده در كتاب «الموالاة» حديث غدير را از حسين بن مالک بن حويرث و او از پدرش روايت كرده ‏اند.

همچنين در مدارک زير حديث غدير را از او نقل كرده ‏اند:

هيثمى در «مجمع الزوائد»، طبرانى، جلال ‏الدين سيوطى در «تاريخ الخلفاء»، بدخشانى در «مفتاح النجا» و «نزل الابرار»، محمد صدر عالم در «معارج العلى»، وصابى شافعى در «الاكتفاء»، ابونعيم در «فضائل الصحابة».<ref>مجمع الزوائد (هيثمى): ج ۹ ص ۱۰۸. تاريخ الخلفاء (سيوطى): ص ۱۱۴. نزل الابرار: ص ۲۰.</ref>

=== حكم بن عيينه (عتيبه) كوفى كندى (م ۱۱۴ يا ۱۱۵ ق) ===
در «حلية الاولياء» حديث غدير را از او نقل كرده است.<ref>حلية الاولياء: ج ۴ ص ۳۵۶،۲۳.</ref> ذهبى<ref>تذكرة الحفاظ (ذهبى): ج ۱ ص ۱۰۴.</ref>: او را توثيق كرده است.

=== حميد بن عماره خزرجى انصارى ===
حافظ هيثمى در «مجمع الزوائد» و سيوطى در «تاريخ الخلفاء» و بدخشانى در «مفتاح النجا» و «نزل الابرار» حديث غدير را از حميد بن عماره و او از پدرش نقل كرده است.<ref>مجمع الزوائد (هيثمى): ج ۹ ص ۱۰۷. تاريخ الخلفاء (سيوطى): ص ۶۵ .</ref>

=== حميد بن ابى ‏حميد بصرى، ابوعبيده، حميد طويل (م ۱۴۳ ق) ===
حميد بن ابى‏ حميد حديث غدير را در ماجراى تهنيت نقل كرده است. ذهبى<ref>تذكرة الحفاظ: ج ۱ ص ۱۳۶.</ref>: وى را توثيق كرده است.

=== خيثمة بن عبدالرحمن جعفى كوفى (م ۸۰ ق) ===
حاكم در «المستدرک» خديث غدير را از وى و او از سعد بن ابى ‏وقاص نقل كرده است.<ref>المستدرک: ج ۳ ص ۱۱۶.</ref> ابن‏ حجر<ref>التهذيب: ج ۳ ص ۱۷۹.</ref>: ابن ‏معين و نسائى و عجلى او را توثيق كرده ‏اند.

=== ربيعه جرشى (م ۶۰ يا ۶۱ يا ۷۴ ق) ===
عبداللَّه بن احمد بن حنبل در «العمدة» حديث غدير را از ربيعه و او از سعد بن ابى‏ وقاص نقل كرده است.<ref>العمدة: ص ۴۸.</ref> كتاب «التقريب»<ref>التقريب: ص ۱۲۳.</ref>: او فقيهى است كه دارقطنى و ديگران توثيقش كرده‏اند.

=== رياح بن حارث نخعى كوفى، ابوالمثنى ===
رياح بن حارث حديث غدير را در ماجراى ركبان نقل كرده است. 

شهاب‏ الدين در «تشنيف الآذان» حديث غدير را از وى نقل كرده است. ابن ‏حجر<ref>التقريب. تهذيب التهذيب: ج ۳ ص ۲۹۹.</ref>: مورد وثوق تابعين بوده و عجلى و ابن‏ حبان نيز او را توثيق كرده ‏اند.

=== زاذان بن عمر كندى كوفى، ابوعمرو بزار (بزاز) (م ۸۲ ق) ===
زاذان بن عمر ماجراى احتجاج اميرالمؤمنين‏ عليه السلام به حديث غدير در رحبه كوفه را نقل كرده است. ذهبى و ابن ‏حجر<ref>ميزان الاعتدال. تهذيب التهذيب: ج ۳ ص ۳۰۳.</ref>: او را توثيق كرده ‏اند.

=== زر بن حبيش اسدى، ابومريم (م ۸۱ يا ۸۲ يا ۸۳ ق) ===
وى ماجراى احتجاج اميرالمؤمنين ‏عليه السلام به حديث غدير در رحبه كوفه و نيز ماجراى ركبان را نقل كرده است. ذهبى و ابن‏ حجر و ابونعيم<ref>تذكرة الحفاظ: ج ۱ ص ۴۰. تهذيب التهذيب: ج ۳ ص ۳۳۲. التقريب. حلية الاولياء: ج ۴ ص ۱۸۱ - ۱۹۱.</ref>: وى را توثيق كرده ‏اند.

=== زياد بن ابى ‏زياد ===
زياد بن ابى‏زياد ماجراى احتجاج اميرالمؤمنين ‏عليه السلام به حديث غدير در رحبه كوفه را نقل كرده است. هيثمى و ابن‏ حجر<ref>مجمع الزوائد. التقريب.</ref>: او را توثيق كرده ‏اند.

=== زيد بن على ===
شيخ صدوق در «الامالى» و «معانى الاخبار» و علامه مجلسى در «بحار الانوار» حديث غدير را از وى نقل كرده ‏اند.<ref>الامالى (صدوق): ص ۱۰۷ ح ۳. معانى الاخبار: ص ۶۶ ح ۳. بحار الانوار: ج ۳۷ ص ۲۲۳ ح ۹۸.</ref>

=== زيد بن يثيع همدانى كوفى ===
زيد بن يثيع ماجراى احتجاج اميرالمؤمنين‏ عليه السلام به حديث غدير در رحبه كوفه را نقل كرده است. ابن‏ حجر<ref>التقريب: ص ۱۳۶.</ref>: وى را توثيق كرده است.

=== سالم بن عبداللَّه بن عمر بن خطاب قرشى عدوى مدنى (م ۱۰۶ ق) ===
بخارى در تاريخ خود و ابن‏ كثير در «البداية و النهاية» و ابن ‏جرير در «كتاب غدير خم» حديث غدير را از سالم بن عبداللَّه نقل كرده ‏اند.<ref>تاريخ بخارى: ج ۱ ص ۳۷۵ قسم اول. البداية و النهاية (ابن‏ كثير): ج ۵ ص ۲۱۳.</ref> ذهبى و ابن‏ حجر<ref>تذكرة الحفاظ: ج ۱ ص ۷۷. التقريب.</ref>: او را توثيق كرده و بسيار ستوده ‏اند.

=== سعيد بن جبير اسدى كوفى ===
ابن ‏كثير در تاريخش حديث غدير را از سعيد بن جبير و او از ابن‏ عباس نقل كرده است.<ref>تاريخ ابن ‏كثير: ج ۷ ص ۳۴۸.</ref> ذهبى و خزرجى و ابن ‏حجر<ref>تذكرة الحفاظ: ج ۱ ص ۶۵ . خلاصة تهذيب الكمال (خزرجى): ص ۱۱۶. التقريب: ص ۱۳۳. تهذيب التهذيب: ج ۴ ص ۱۳.</ref>: او را توثيق كرده‏ اند.

=== سعيد بن ابى ‏حُدّان (ذى‏ حدّان) كوفى ===
سعيد بن ابى ‏حُدّان ماجراى احتجاج اميرالمؤمنين‏ عليه السلام به حديث غدير در رحبه كوفه را نقل كرده است. ابن ‏حجر<ref>تهذيب التهذيب.</ref>: ابن‏حبان او را توثيق كرده است.

=== سعيد بن مسيب قرشى مخزومى، داماد ابوهريره (م ۹۴ ق) ===
ابن ‏عقده در كتاب «الموالاة» و ابومحمد عاصمى در «زين الفتى» و گنجى شافعى در «كفاية الطالب» حديث غدير را از سعيد بن مسيب و او از سعد بن ابى‏ وقاص نقل كرده ‏اند.<ref>كفاية الطالب: ص ۱۶.</ref>

ذهبى و ابن‏ مدنى و ابونعيم<ref>تذكرة الحفاظ: ج ۱ ص ۴۷. حلية الاولياء: ج ۲ ص ۱۶۱.</ref>: احمد بن حنبل و ديگران او را توثيق كرده ‏اند.

=== سعيد بن وهب همدانى كوفى (م ۷۶ ق) ===
بسيارى از پيشوايان ماجراى احتجاج اميرالمؤمنين ‏عليه السلام به حديث غدير در رحبه كوفه را از سعيد بن وهب نقل كرده است. ابن ‏معين<ref>خلاصة تهذيب الكمال: ص ۱۲۲.</ref>: او را توثيق كرده است.

=== سلمة بن كهيل حضرمى كوفى، ابويحيى (م ۱۲۱ ق) ===
دولابى در «الكنى و الاسماء» و ترمذى در صحيح خود و حاكم در «المستدرک» و ابن عبدالبرّ در «الاستيعاب» و ابن ‏كثير در «البداية و النهاية» حديث غدير را از سلمة بن كهيل نقل كرده‏ اند.<ref>الكنى و الاسماء (دولابى): ج ۲ ص ۸۸ . صحيح ترمذى: ج ۲ ص ۲۹۸. المستدرک (حاكم): ج ۳ ص ۱۰۹. الاستيعاب: ج ۷ ص ۳۴۸. البداية و النهاية: ج ۷ ص ۳۴۸.</ref>

احمد و عجلى<ref>خلاصة التهذيب: ص ۱۳۶. التقريب: ص ۱۵۴.</ref>: او را توثيق نموده ‏اند.

=== سليم بن قيس هلالى، ابوصادق (م ۹۰ ق) ===
سليم بن قيس در مواضع متعدد از كتابش حديث غدير را روايت نموده است. سليم از جمله كسانى است كه به او و كتابش -  كه هم اكنون هم موجود و در دسترس است -  در نزد شيعى و سنى استدلال مى‏ شود.

=== سليمان بن مهران اعمش، ابومحمد (م ۱۴۷ يا ۱۴۸ ق) ===
نسايى در «الخصائص» و خوارزمى در «المناقب» و احمد بن حنبل در مسند خود ماجراى احتجاج اميرالمؤمنين‏ عليه السلام به حديث غدير در رحبه كوفه و نيز نزول آيه تبليغ در غدير را از سليمان بن مهران نقل كرده است.<ref>الخصائص (نسايى): ص ۱۵. المناقب (خوارزمى): ص ۹۳. مسند احمد بن حنبل: ج ۱ ص ۱۱۸.</ref> ذهبى و ديگران<ref>تذكرة الحفاظ (ذهبى): ج ۱ ص ۱۳۸.</ref>: او را توثيق كرده و اينكه از شدت راستى و درستى او را مصحف مى ‏نامند.

=== سهم بن حصين اسدى ===
ابن ‏عقده در كتاب «الموالاة» حديث غدير را از سهم بن حصين اسدى نقل كرده است.

=== شريط بن انس بن مالک اشجعى ===
ابن‏ عساكر در «تاريخ مدينة دمشق» حديث غدير را از وى نقل كرده است.<ref>ترجمة الامام على بن ابى ‏طالب ‏عليه السلام من تاريخ مدينة دمشق: ج ۲ ص ۷۲.</ref>

=== شهر بن جوشب ===
شهر بن جوشب نزول آيه اكمال در غدير و نيز حديث تهنيت در غدير و حديث روزه غدير را نقل كرده است.

=== ضحاک بن مزاحم هلالى، ابوالقاسم (م ۱۰۵ ق) ===
حموينى در «فرائد السمطين» حديث غدير را از ضحاک بن مزاحم و او از ابن‏ عباس روايت كرده است.<ref>فرائد السمطين (حموينى): باب دهم.</ref> احمد و ابن ‏معين و ابوزرعه: او را توثيق كرده ‏اند.

=== طاووس بن كيسان يمانى جندى (م ۱۰۶ ق) ===
ابونعيم در «حلية الاولياء» و احمد بن حنبل در «الفضائل» و صنعانى در «المصنّف» حديث غدير را از طاووس بن كيسان نقل كرده است.<ref>حلية الاولياء (ابونعيم) ۲۳/۴. الفضائل (احمد بن حنبل): ص ۸۷ ح ۱۲۹. المصنّف (صنعانى): ج ۱۱ ص ۲۲۵ ح ۲۰۳۸۸.</ref> ابونعيم<ref>حلية الاولياء (ابونعيم): ج ۴ ص ۲۰ - ۲۳.</ref>: او را توثيق كرده است.

=== طلحة بن مصرف ايامى (يمامى) كوفى (م ۱۱۲ ق، يا بعد آن) ===
طلحة بن مصرف ماجراى احتجاج اميرالمؤمنين‏ عليه السلام به حديث غدير در رحبه كوفه را نقل كرده است. ابن‏ حجر: وى را توثيق كرده است.

=== عامر بن سعد بن ابى ‏وقاص مدنى (م ۱۰۴ ق) ===
عامر بن سعد از راويان حديث غدير است. ابن‏ حجر<ref>التقريب (ابن ‏حجر): ص ۱۸۵.</ref>: وى را توثيق كرده و از طبقه سوم تابعين معرفى كرده است.

=== عايشه بنت سعد (م ۱۱۷ ق) ===
نسايى در «الخصائص» و حموينى در «فرائد السمطين» و ابن ‏كثير در «البداية و النهاية» حديث غدير را از عايشه بنت سعد نقل كرده ‏اند.<ref>الخصائص (نسايى): ص ۳. البداية و النهاية (ابن ‏كثير): ج ۵ ص ۲۱۲.</ref> ابن‏ حجر<ref>التقريب (ابن‏ حجر): ص ۴۷۳.</ref>: وى را توثيق كرده است.

=== عبدالحميد بن منذر بن جارود عبدى ===
عبدالحميد بن منذر ماجراى احتجاج اميرالمؤمنين ‏عليه السلام به حديث غدير در رحبه كوفه را از ابى ‏الطفيل نقل كرده است. نسائى و ابن ‏حجر<ref>التقريب (ابن ‏حجر): ص ۲۲۴.</ref>: او را توثيق كرده ‏اند.

=== عبدخير بن يزيد همدانى كوفى مخضرمى، ابوعماره ===
عبدخير بن يزيد ماجراى احتجاج اميرالمؤمنين‏  عليه السلام به حديث غدير در رحبه كوفه را نقل كرده است. ابن‏ معين و عجلى و ابن‏ حجر<ref>خلاصة تهذيب الكمال : ص ۲۶۹. التقريب (ابن‏ حجر): ص ۲۲۵.</ref>: او را توثيق كرده و از بزرگان تابعين به شمار آورده ‏اند.

=== عبدالرحمن بن ابى ‏ليلى (م ۸۲ يا ۸۳ يا ۸۴ ق) ===
خوارزمى در «المناقب» ماجراى احتجاج اميرالمؤمنين ‏عليه السلام به حديث غدير در رحبه كوفه را از عبدالرحمن بن ابى ‏ليلى نقل كرده است. همچنين ابونعيم در «حلية الاولياء» حديث غدير را از او نقل كرده است.<ref>المناقب (خوارزمى): ص ۳۵. حلية الاولياء: ج ۴ ص ۳۵۶.</ref> در كتب شيعه نيز سليم در «كتاب سليم بن قيس الهلالى» حديث غدير را از او نقل كرده است.

ذهبى و ابن‏ حجر<ref>ميزان الاعتدال: ج ۲ ص ۱۱۵. تذكرة الحفاظ. التقريب (ابن ‏حجر).</ref>: وى را توثيق كرده و و از تابعين بزرگ مى ‏دانند.

=== عبدالرحمن بن سابط (عبدالرحمن بن عبداللَّه بن سابط) جمحى مكى (م ۱۱۸ ق) ===
نسايى در «الخصائص» و ابن ‏ماجه در سنن و ابن ‏كثير در «البداية و النهاية» حديث غدير را از عبدالرحمن بن سابط نقل كرده ‏اند.<ref>الخصائص (نسايى): ص ۴. سنن ابن‏ماجه: ج ۱ ص ۳۰. البداية و النهاية: ج ۷ ص ۳۴۰.</ref> 

ابن ‏حجر<ref>التقريب (ابن ‏حجر).</ref>: او را توثيق كرده و او را از طبقه متوسط تابعين به شمار آورده است.

=== عبداللَّه بن اسعد بن زراره ===
سجستانى در كتاب «الولاية» و خطيب بغدادى در «موضح اوهام الجمع و التفريق» حديث غدير را از عبداللَّه بن اسعد روايت كرده ‏اند.<ref>اليقين فى امرة المؤمنين: ص ۲۷. موضح اوهام الجمع و التفريق: ج ۱ ص ۱۸۵ ح ۱۱۰.</ref>

در كتب شيعه نيز سيد بن طاووس در «اليقين» حديث غدير را از وى نقل كرده است.<ref>اليقين فى امرة المؤمنين: ص ۲۷.</ref>

=== عبداللَّه بن زياد اسدى كوفى، ابومريم ===
عبداللَّه بن زياد از راويان حديث غدير است. ابن ‏حبان و خزرجى و ابن‏ حجر<ref>الخلاصة (خزرجى): ص ۱۶۸. التقريب (ابن ‏حجر): ص ۱۳۰.</ref>: او را توثيق كرده ‏اند.

=== عبداللَّه بن شريک عامرى كوفى ===
از جمله راويان حديث غدير عبداللَّه بن شريک عامرى كوفى است. احمد و ابن‏ معين و ابن‏ حجر و ذهبى و ديگران<ref>التقريب (ابن ‏حجر): ص ۲۰۲. ميزان الاعتدال (ذهبى): ج ۲ ص ۴۶.</ref>: او را توثيق كرده ‏اند.

=== عبداللَّه بن محمد بن عقيل هاشمى مدنى، ابومحمد (م بعد از ۱۴۰ ق) ===
حموينى در «فرائد السمطين» و ابن ‏كثير در «البداية و النهاية» حديث غدير را از عبداللَّه بن محمد نقل كرده‏ اند. همچنين وى ماجراى احتجاج مرد عراقى با جابر در مورد حديث را نقل كرده است.<ref>البداية و النهاية: ج ۵ ص ۲۱۳،۲۰۹. كفاية الطالب: ص ۱۶. فرائد السمطين: سمط ۱ باب ۹.</ref>

ابن‏ حجر و ترمذى و احمد و اسحاق و حميدى<ref>الخلاصة (خزرجى). التقريب.</ref>: او را توثيق كرده ‏اند.

=== عبداللَّه بن يعلى بن مره ===
ابن‏ حجر در «الاصابة» ماجراى احتجاج اميرالمؤمنين ‏عليه السلام به حديث غدير در رحبه كوفه را از عبداللَّه بن يعلى نقل كرده است.<ref>الاصابة: ج ۲ ص ۲۵۷.</ref>

=== عدى بن ثابت انصارى كوفى خطمى (م ۱۱۶ ق) ===
احمد بن حنبل در مسند و ابن ‏ماجه در سنن خود و خوارزمى در «المناقب» و گنجى در «كفاية الطالب» و در «مشكاة المصابيح» و ميبدى در «شرح ديوان اميرالمؤمنين ‏عليه السلام» و حموينى در «فرائد السمطين» و ابن ‏كثير در «البداية و النهاية» و عاصمى در «زين الفتى»، همگى حديث غدير را از عدى بن ثابت نقل كرده ‏اند.<ref>مسند احمد: ج ۴ ص ۲۸۱. سنن ابن‏ماجه: ج ۱ ص ۲۹،۲۸. المناقب (خوارزمى): ص ۹۴. كفاية الطالب (گنجى): ص ۱۴. مشكاة المصابيح : ص ۵۵۷ . البداية و النهاية: ج ۵ ص ۲۰۹ و ج ۷ ص ۳۴۹.</ref> احمد و عجلى و نسائى و ذهبى<ref>ميزان الاعتدال: ج ۲ ص ۱۹۳.</ref>: او را توثيق كرده ‏اند.

=== عطية بن جناده عوفى كوفى، ابوالحسن (م ۱۱۱ ق) ===
احمد بن حنبل در مسند خود و در «مشكاة المصابيح» و ابن ‏جوزى در «تذكرة الخواص» و متقى هندى در «كنز العمال» حديث غدير را از عطية بن جناده نقل كرده ‏اند.<ref>مسند احمد: ج ۴ ص ۳۶۸. مشكاة المصابيح: ص ۵۵۷ . تذكرة الخواص: ص ۱۸. كنز العمال: ج ۶ ص ۳۹۰.</ref>

سبط بن جوزى و هيثمى و ابن ‏معين و يافعى<ref>تذكرة الخواص (سبط بن جوزى): ص ۲۵. محمع الزوائد (هيثمى): ج ۹ ص ۱۰۹. مرآة الجنان (يافعى): ج ۱ ص ۲۴۲.</ref>: او را توثيق كرده‏ اند.

=== على بن زيد بن جدعان بصرى (م ۱۲۹ يا ۱۳۱ ق) ===
افراد و كتبى كه ذيلاً آورده مى‏ شود حديث غدير و داستان تهنيت در غدير را از على بن زيد و او از براء بن عازب و انس روايت كرده ‏اند؛ بعضى به سند خود تا او و بعضى به نقل از كتب مصدر:

مسند احمد بن حنبل، سنن ابن ‏ماجه، نسائى در «الخصائص»، خطيب در «تاريخ بغداد»، طبرى در تفسير، «تهذيب الكمال فى اسماء الرجال»، ثعلبى در «الكشف و البيان»، ابن ‏عبدالبر در «الاستيعاب»، محب‏ الدين طبرى در «الرياض النضرة»، خوارزمى در «المناقب»، ابن ‏صبّاغ مالكى در «الفصول المهمة»، محب ‏الدين طبرى در «ذخائر العقبى»، حافظ گنجى شافعى در «كفاية الطالب»، فخر رازى در تفسير، نيشابورى در تفسير، جمال‏ الدين زرندى در «نظم درر السمطين»، «الجامع الصغير»، «مشكات المصابيح»، ميبدى در «شرح ديوان اميرالمؤمنين ‏عليه السلام»، «فرائد السمطين»، «كنز العمال»، «سنن ابن‏ ابى ‏شيبه»، ابن ‏كثير در «البداية و النهاية»، حافظ ابومحمد عاصمى در «زين الفتى»، «نزل الابرار»، مقريزى در «الخطط»، «مناقب الثلاثة»، «روح المعانى»، تفسير «المنار»، جزرى در «اسنى المطالب».<ref>مسند احمد بن حنبل: ج ۴ ص ۲۸۱. سنن ابن‏ ماجه: ج ۲ ص ۲۹ ۲۸. الخصائص (نسائى): ص ۱۶. تاريخ بغداد: ج ۷ ص ۳۷۷ و ج ۱۴ ص ۲۳۶. تفسير طبرى: ج ۳ ص ۴۲۷. الاستيعاب (ابن ‏عبدالبر): ج ۲ ص ۴۷۳. الرياض النضرة (محب ‏الدين طبرى): ج ۲ ص ۱۶۹. المناقب (خوارزمى): ص ۹۴. الفصول المهمة (ابن ‏صباغ مالكى): ص ۲۵. ذخائر العقبى (محب ‏الدين طبرى): ص ۶۷ . كفاية الطالب (گنجى شافعى): ص ۱۴. تفسير فخر رازى: ج ۳ ص ۶۳۶ . تفسير نيشابورى: ج ۶ ص ۱۹۴. الجامع الصغير: ج ۱ ص ۵۵۵ . مشكات المصابيح: ص ۵۵۷ . كنز العمال: ج ۶ ص ۳۹۷ ۱۵۲. البداية و النهايه (ابن ‏كثير): ج ۵ ص ۲۰۹ و ج ۷ ص ۳۴۹. نزل الابرار: ص ۲۱ ۱۹. الخطط (مقريزى): ج ۲ ص ۲۲۲. روح المعانى: ج ۲ ص ۳۵۰. المنار: ج ۶ ص ۴۶۴. اسنى المطالب: ص ۳.</ref> ابن ‏ابى‏ شيبه و ترمذى و ذهبى: او را توثيق كرده و ستوده ‏اند.

=== عمارة بن جوين عبدى، ابوهارون (م ۱۳۴ ق) ===
افراد و كتبى كه ذيلاً آورده مى‏ شود حديث غدير و نزول آيه اكمال در غدير و نيز ماجراى تهنيت در غدير را از عمارة بن جوين روايت كرده ‏اند:

ابن ‏ماجه در سنن خود، نطنزى در «الخصائص العلوية»، نيشابورى در تفسير خود، حموينى در «فرائد السمطين»، خوارزمى در «المناقب»، ابن ‏صباغ مالكى در «الفصول المهمة»، و هيثمى در «مجمع الزوائد»، طبرانى در «المعجم الاوسط»، ابن ‏كثير در تفسيرش و نيز در «البداية و النهاية»، سيوطى در «جمع الجوامع» و «تاريخ الخلفاء» و «الدرّ المنثور»، بدخشانى در «نزل الابرار»، آلوسى در «روح المعانى»، «تفسير المنار»، جزرى در «اسنى المطالب».<ref>تفسير نيشابورى: ج ۶ ص ۱۹۴. المناقب (خوارزمى): ص ۸۰ . الفصول المهمة (ابن ‏صباغ مالكى): ص ۲۷. مجمع الزوائد (هيثمى): ج ۹ ص ۱۰۸. تفسير ابن ‏كثير: ج ۲ ص ۱۴. البداية و النهاية: ج ۷ ص ۳۵۰،۳۴۹. تاريخ الخلفاء (سيوطى): ص ۱۱۴. الدرّ المنثور: ج ۲ ص ۲۹۸،۲۵۹. كنز العمال: ج ۶ ص ۳۹۰. نزل الابرار: ص ۲۰. روح المعانى (آلوسى): ج ۲ ص ۳۴۹. تفسير المنار: ج ۶ ص ۴۶۳. اسنى المطالب (جزرى): ص ۳.</ref>

=== عمر بن عبدالعزيز، خليفه اموى (م ۱۰۱ ق) ===
عمر بن عبدالعزيز در ماجرايى به حديث غدير استدلال كرده است.

=== عمر بن عبدالغفار ===
عمر بن عبدالغفار ماجراى سوگند دادن جوانى بر ابى‏ هريره در مورد حديث غدير را نقل كرده است.

=== عمر بن على‏ عليه السلام ===
ابن‏ كثير در «البداية و النهاية» و متقى هندى در «كنز العمال» و حاكم در «المستدرک» و طبرانى در «المعجم الكبير» و ضياء مقدسى و محاملى در «الامالى» حديث غدير را از عمر بن على ‏عليه السلام نقل كرده ‏اند.<ref>مسند احمد: ج ۱ ص ۱۵۲. البداية و النهاية (ابن ‏كثير): ج ۲ ص ۳۴۸. مجمع الزوائد (هيثمى): ج ۹ ص ۱۰۷. تاريخ الخلفاء (سيوطى): ص ۱۱۴. تهذيب التهذيب (ابن ‏حجر): ج ۷ ص ۳۳۷. نزل الابرار (بدخشانى): ص ۲۰. مشكل الآثار (طحاوى): ج ۲ ص ۳۰۷. البداية و النهاية (ابن ‏كثير): ج ۵ ص ۲۱۱. كنز العمال (متقى هندى): ج ۶ ص ۴۰۶،۳۹۹،۳۹۷،۱۵۴. ميزان الاعتدال (ذهبى): ج ۲ ص ۳۰۳. حلية الاولياء: ج ۹ ص ۶۴ .</ref> ابن ‏حجر<ref>التقريب: ص ۲۸۱.</ref>: او را توثيق كرده است.

=== عمرو بن جعدة بن هبيره ===
ابن‏ عقده حديث غدير را همراه با حديث ثقلين از عمرو بن جعده روايت كرده است. همچنين سمهودى شافعى در «جواهر العقدين» به نقل كتاب «ينابيع المودة»، و نيز شيخ احمد بن فضل بن محمد باكثير مكى شافعى در «وسيلة المآل» حديث غدير را از طريق ابن ‏عقده از ام‏سلمه روايت كرده ‏اند.<ref>ينابيع المودة: ص ۴۰.</ref>


61 . عمرو بن مره كوفى همدانى، ابوعبداللَّه، ذومرة )م 116 ق(

ذهبى در »ميزان الاعتدال« و حموينى در »فرائد السمطين« حديث غدير را از عمرو بن مره نقل كرده‏اند. همچنين او يكى از راويان ماجراى احتجاج اميرالمؤمنين‏عليه السلام به حديث غدير در رحبه كوفه است، كه بسيارى اين ماجرا از او نقل كرده‏اند.××× 2 مسند احمد: ج 1 ص 152. البداية و النهاية )ابن‏كثير( : ج 2 ص 348. مجمع الزوائد )هيثمى( : ج 9 ص 107. تاريخ الخلفاء )سيوطى( : ص 114. تهذيب التهذيب )ابن‏حجر( : ج 7 ص 337. نزل الابرار )بدخشانى( : ص 20. مشكل الآثار )طحاوى( : ج 2 ص 307. البداية و النهاية )ابن‏كثير( : ج 5 ص 211. كنز العمال )متقى هندى( : ج 6 ص 406 399 397 154. ميزان الاعتدال )ذهبى( : ج 2 ص 303. حلية الاولياء: ج 9 ص 64 . ××× ابن‏حجر و عجلى و ذهبى××× 3 تهذيب التهذيب. تذكره: ج 1 ص 108. ×××: او را توثيق كرده‏اند.


62 . عمرو بن عبداللَّه سبيعى همدانى، ابواسحاق )م 127 ق يا بعد از آن(

عمرو بن عبداللَّه يكى از راويان ماجراى احتجاج اميرالمؤمنين‏عليه السلام به حديث غدير در رحبه كوفه و داستان تهنيت است، كه بسيارى اين ماجرا را از او نقل كرده‏اند. همچنين احمد بن حنبل در مسند خود و عاصمى در »زين الفتى« و حموينى در »فرائد السمطين« و محب‏الدين طبرى در »الرياض النضرة« و ذهبى در »تلخيص« و »ميزان الاعتدال« و ابن‏صباغ مالكى در »الفصول المهمة« ، همگى حديث غدير را از عمرو بن عبداللَّه نقل كرده‏اند.××× 4 مسند احمد: ج 1 ص 118 و ج 4 ص 372 368. فرائد السمطين: باب 58 . الرياض النضرة )محب‏الدين طبرى( : ج 2 ص 169. تلخيص )ذهبى( : ج 3 ص 433. ميزان الاعتدال: ج 3 ص 224. الفصول المهمة: ص 24. ××× ذهبى و ابن‏حجر××× 5 تذكره )ذهبى( : ج 1 ص 101. ×××: او را توثيق كرده و ستوده‏اند.

63 . عمرو بن ميمون )ميمونه( اودى، ابوعبداللَّه )م 74 ق يا بعد از آن(

عمرو بن ميمون از راويان حديث غدير و نيز ماجراى احتجاج ابن‏عباس به حديث غدير است. نسائى در »الخصائص« ماجرايى مفصل از ابن‏عباس نقل كرده كه در آن ابن‏عباس حديث غدير را نقل كرده است.


همچنين اين ماجرا را در مدارك زير نقل كرده‏اند:


احمد در مسند خود، حاكم در »المستدرك« ، خوارزمى در »المناقب« ، حافظ بيهقى، محب‏الدين طبرى »الرياض« ، »ذخائر العقبى« ، حموينى در »فرائد السمطين« ، ابن‏كثير شامى در »البداية و النهاية« ، هيثمى در »مجمع الزوائد« ، گنجى در »الكفاية« ، ابن‏عساكر در »الاربعين الطوال« ، ابن‏حجر در »الاصابة« .××× 1 الخصائص )نسائى( : ص 70. مسند احمد: ج 1 ص 331. المستدرك )حاكم( : ج 3 ص 132. المناقب )خوارزمى( : ص 75. رياض )محب‏الدين طبرى( : ج 2 ص 203. البداية و النهاية )ابن‏كثير( : ج 7 ص 337. مجمع الزوائد )هيثمى( : ج 9 ص 108. الكفايه )گنجى( : ص 115. الاصابة )ابن‏حجر( : ج 2 ص 509 . ××× ذهبى و ابن‏حجر××× 2 التذكرة )ذهبى( : ج 1 ص 56 . التقريب )ابن‏حجر( : ص 288. ×××: او را توثيق كرده‏اند.


64 . عميرة )عمرو( بن سعد همدانى كوفى

عميرة بن سعد از راويان ماجراى احتجاج اميرالمؤمنين‏عليه السلام به حديث غدير در رحبه كوفه است، كه طُرق بسيارى به او منتهى مى‏شود. همچنين متقى هندى در »كنز العمال« و سيوطى در »الدرّ المنثور« حديث غدير را از عميرة بن سعد روايت كرده‏اند.××× 3 كنز العمال )متقى هندى( . الدرّ المنثور: ج 2 ص 403. ××× ابن‏حبّان و ابن‏حجر: او را توثيق كرده است.××× 4 التقريب: ص 291. ×××


65 . عميرة بنت سعد بن مالك مدنى، خواهر سهل و مادر رفاعة بن مبشر

عميرة بنت سعد از راويان ماجراى احتجاج اميرالمؤمنين‏عليه السلام به حديث غدير در رحبه كوفه است.

66 . عيسى بن طلحة بن عبيداللَّه تميمى مدنى، ابومحمد

عاصمى در »زين الفتى« و ابن‏كثير در »البداية و النهاية« حديث غدير را از عيسى بن طلحة بن عبيداللَّه تميمى نقل كرده است.××× 1 البداية و النهاية: ج 7 ص 349. ××× ابن‏معين و خزرجى: او را توثيق كرده‏اند.××× 2 خلاصة تهذيب الكمال )خزرجى( : ص 257. ×××


67 . فطر بن خليفه مخزومى حناط، ابوبكر، آزاد شده بنى‏مخزوم )م 150 يا 153 ق(

ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« و نسايى »الخصائص« حديث غدير و نيز ماجراى احتجاج اميرالمؤمنين‏عليه السلام به حديث غدير در رحبه كوفه را از فطر بن خليفه نقل كرده‏اند، كه طُرق بسيارى به او منتهى مى‏شود.××× 3 الخصائص )نسايى( : ص 17. ××× احمد و ابن‏معين و عجلى و ابن‏سعد: او را توثيق كرده‏اند.


68 . قبيصة بن ذويب

قبيصة بن ذويب از راويان حديث غدير است. ذهبى و ابن‏حبان××× 4 تذكرة الحفّاظ )ذهبى( : ج 1 ص 52 . خلاصة تهذيب الكمال: ص 268. ×××: او را توثيق كرده‏اند.


69 . قيس ثقفى مدائنى، ابومريم

احمد بن حنبل در مسند خود و نسائى و ابن‏كثير در »البداية و النهاية« حديث غدير را از قيس ثقفى نقل كرده‏اند.××× 5 مسند احمد بن حنبل: ج 1 ص 152. البداية و النهاية )ابن‏كثير( : ج 2 ص 348. ××× نسائى××× 6 خلاصة تهذيب الكمال )خزرجى( : ص 395. ×××: او را توثيق كرده است.


70. محمد بن عمر بن على‏عليه السلام )م حدود 100 يا 130 ق(

طحاوى در »مشكل الآثار« و ابن‏كثير در »البداية و النهاية« و ابونعيم در »حلية الاولياء« حديث غدير را از محمد بن عمر بن على‏عليه السلام نقل كرده‏اند.××× 1 مشكل الآثار )طحاوى( : ج 2 ص 307. البداية و النهاية )ابن‏كثير( : ج 5 ص 211. حلية الاولياء )ابونعيم( : ج 9 ص 64 . ××× ابن‏حبّان و ابن‏حجر: او را توثيق كرده‏اند.


71. مسلم بن صُبيح همدانى كوفى عطار، ابوالضحى

ابن‏جرير در »حديث الولاية« و سيوطى در »تاريخ الخلفاء« حديث غدير را از مسلم بن صبيح نقل كرده‏اند.××× 2 تاريخ الخلفاء )سيوطى( : ص 390. ××× ابن‏معين و ابوزرعه و ابن‏حجر و خزرجى××× 3 خلاصة التهذيب: ص 321. التقريب: ص 422. ×××: او را توثيق كرده‏اند.


72. مسلم ملائى

در »الكنى و الاسماء« و نيز ابن‏حجر در »الاصابة« و ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« و قندوزى در »ينابيع المودة« حديث غدير را از مسلم ملائى نقل كرده‏اند.××× 4 الكنى و الاسماء: ج 2 ص 88 . الاصابة: ج 1 ص 372. ينابيع المودة: ص 34. ×××


73. مصعب بن سعد بن ابى‏وقاص زهرى مدنى، ابوزراره )م 103 ق(

مصعب بن سعد از راويان حديث غدير است. ابن‏حجر××× 5 التقريب: ص 334. ×××: مصعب را توثيق كرده است.


74. مطلب بن عبداللَّه قرشى مخزومى مدنى

طبرانى و نيز سيوطى در »احياء العلوم« حديث غدير را از مطلب بن عبداللَّه نقل كرده‏اند. ابوزرعه و دارقطنى: او را توثيق كرده‏اند.


75. مطر وراق

مطر وراق از راويان حديث غدير و نيز نزول آيه اكمال در غدير و ماجراى تهنيت است.

76. معروف بن خربوذ )خربود(

معروف بن خربوذ يا خربود از راويان حديث غدير است. ابن‏حبان: او را توثيق كرده است.


77. منصور بن ربعى

منصور بن ربعى ماجراى نزول آيه »سأل سائل« را نقل كرده است.


78. مهاجر بن مسمار زهرى مدنى

ابن‏جرير و نيز شمس‏الدين ذهبى در »البداية و النهاية« و نسائى در »الخصائص« حديث غدير را از مهاجر بن مسمار زهرى مدنى نقل كرده‏اند.××× 1 البداية و النهاية: ج 5 ص 212. الخصائص )نسائى( : ص 18 3. ××× ابن‏حبان: او را توثيق كرده است.


79. موسى بن اكتل )اكيل( بن عمير نميرى

ابن عقده در »حديث الولايد« و ابن‏حجر در »الاصابة« حديث غدير را از موسى بن اكتل نقل كرده‏اند.××× 2 الاصابة: ج 2 ص 255. ×××


80 . ميمون بصرى، ابوعبداللَّه، آزاد كرده عبدالرحمن بن سمره

احمد بن حنبل در مسند خود و نسائى در »الخصائص« و ذهبى در »ميزان الاعتدال« و ابن‏عبدالبرّ در »الاستيعاب« حديث غدير را از ميمون بصرى نقل كرده‏اند.××× 3 احمد بن حنبل: ج 4 ص 372. الخصائص )نسائى( : ص 16. ميزان الاعتدال: ج 3 ص 224. الاستيعاب )ابن‏عبدالبرّ( : ج 5 ص 209. ××× ابن‏حبّان و ابن‏حجر××× 4 مجمع الزوائد: ج 9 ص 111. القول المسدد )ابن‏حجر( : ص 17. ×××: او را توثيق كرده‏اند.


81 . نذير ضبى كوفى

نذير ضبى ماجراى احتجاج اميرالمؤمنين‏عليه السلام در روز جمل به حديث غدير را نقل كرده است.

82 . هانى بن هانى همدانى كوفى

هانى بن هانى از راويان ماجراى احتجاج اميرالمؤمنين‏عليه السلام به حديث غدير در رحبه كوفه است. ابن‏حجر و نسائى××× 1 التقريب )ابن‏حجر( . ×××: او را توثيق كرده است.


83 . يحيى بن سليم فزارى واسطى، ابوبلج

نسائى در »الخصائص« و احمد بن حنبل در مسند خود و هيثمى در »مجمع الزوائد« حديث غدير را از يحيى بن سليم نقل كرده‏اند.××× 2 الخصائص )نسائى( : ص 7. مسند احمد: ج 1 ص 331. مجمع الزوائد: ج 9 ص 108. ××× ابن‏معين و نسائى و دارقطنى و هيثمى××× 3 خلاصة تهذيب الكمال )خزرجى( : ص 383. مجمع الزوائد )هيثمى( : ج 9 ص 109. ×××: او را توثيق كرده‏اند.


84 . يحيى بن جعدة بن هبيره مخزومى

وى از جمله راويان حديث غدير است. ابن‏حجر××× 4 التقريب: ص 389. ×××: او را توثيق كرده است.


85 . يزيد بن ابى‏زياد كوفى )م 136 ق(

يزيد بن ابى‏زياد از راويان ماجراى احتجاج اميرالمؤمنين‏عليه السلام به حديث غدير در رحبه كوفه است.


86 . يزيد بن حيّان تيمى كوفى عاصمى

مسلم در صحيح خود و سيوطى در »تاريخ الخلفاء« و عاصمى در »زين الفتى« حديث غدير را از يزيد بن حيّان نقل كرده‏اند.××× 5 صحيح مسلم: ج 2 ص 325. تاريخ الخلفاء: ص 102. ××× عاصمى و نسائى و خزرجى و ابن‏حجر××× 6 زين الفتى )عاصمى( . خلاصة تهذيب الكمال )خزرجى( : ص 370. التقريب )ابن‏حجر( . ×××: او را توثيق كرده‏اند.


87 . يزيد بن عبدالرحمن بن اودى كوفى، ابوداود

يزيد بن عبدالرحمن ماجراى احتجاج جوانى بر ابوهريره با حديث غدير را نقل كرده است. همچنين ابويعلى و ابن‏جرير و نيز ابن‏كثير در »البداية و النهاية« حديث غدير را از او نقل كرده‏اند.××× 1 البداية و النهاية: ج 5 ص 214. ××× خزرجى و ابن‏حبّان××× 2 خلاصة تهذيب الكمال )خزرجى( : ص 372. ×××: يزيد بن عبدالرحمن را توثيق كرده‏اند.


88 . يسار ثقفى، ابونجيح )م 109 ق(

احمد بن حنبل در مسند خود و نيز در كتاب »العمدة« حديث غدير را از يسار ثقفى نقل كرده است.××× 3 العمدة: ص 48. ××× خزرجى و ابن‏معين: او را توثيق كرده‏اند.××× 4 خلاصة تهذيب الكمال )خزرجى( : ص 384. ×××