نمایش مبدأ برای نام های منطقه غدیر

در این مقاله که مبتنی روایات است با استفاده از کتب تاریخی وجغرافیایی جهان اسلام  به موقعیت حساس جغرافیایی غدیر درطی دوران های متعدد تا الان پرداخته شده و با توجه به اینکه منطقه غدير خم به خاطر موقعيت خاصش و مناطق اطراف آن به نام هاى مختلفى ياد شده است به ذکر این نام ها پرداخته است. 

== نام غدير خم <ref>غدير كجاست؟؛ ص ۴۲  - ۳۹.</ref> ==
منطقه غدير خم به خاطر موقعيت خاص آن و با توجه به مناطق اطراف آن به نام هاى مختلفى ياد شده است.

===۱. غدير خم===
اين مكان به اين نام مشهور بوده و به همين اشتهار باقى مانده است. 

در حديث جابر آمده است كه گفت: «در جحفه در غدير خم بوديم» . <ref>سيره ابن‏ كثير؛ ج ۴ ،ص ۴۲۴.</ref>

زيد بن ارقم مى‏ گويد: «پيامبرصلى الله عليه وآله در غدير خم زير درختان خطابه ‏اى ايراد كرد» . <ref>المراجعات؛ مراجعه ۵۴ ، ص ۲۱۵.</ref>

در حديث ديگر زيد بن ارقم مى ‏گويد: «وقتى پيامبر صلى الله عليه وآله از حجةالوداع بازگشت و در غدير خم پياده شد، دستور داد تا خارهاى زير درختان را پاک كنند» . <ref>المراجعات: ص ۲۱۷.</ref>

در شعر نُصَيْب آمده است: {{متن عربی|و قالت بالغدير غدير خم ...}} . <ref>معجم ما استعجم؛ ج ۲ ،ص ۵۱۰ .</ref> 

كميت بن زيد اسدى مى‏ گويد:{{متن عربی|و يوم الدوح دوح غدير خم ...}}.
===۲. وادى خُمّ===
اين نام «خمّ» از موقعيت جغرافيايىِ اين مكان كه مسير سيل است گرفته شده، و در عربى «مَسيل» را «وادى» مى‏ گويند. حازمى مى‏ گويد: «خم، مسير سيلى بين مكه و مدينه در نزديكى جحفه است و در آن آبگيرى است. در آنجا پيامبرصلى الله عليه وآله خطبه خوانده است» . <ref>معجم البلدان؛ج ۲ ،ص ۳۸۹. معجم معالم الحجاز؛ ج ۱ ،ص ۱۵۶.</ref>

در حديث زيد بن ارقم مى ‏گويد: «همراه پيامبرصلى الله عليه وآله در منزلى كه به آن وادى خم گفته مى ‏شود پياده شديم» . <ref>سيره ابن ‏كثير؛ ج ۴ ،ص ۴۲۲.</ref>

در حديث ديگر زيد بن ارقم مى ‏گويد: 

«همراه پيامبر صلى الله عليه وآله در منزلى كه به آن غدير خم گفته مى ‏شد پياده شديم و حضرت دستور نماز دادند و هنگام ظهر نماز خواندند ...» . <ref>مسند احمد؛ج ۴ ،ص ۳۷۲.</ref>
===۳. خُم===
اين نام به عنوان اختصار ذكر مى‏ شود. همدانى مى ‏گويد: «مكه و حوزه ‏هاى آن تحت اختيار قريش است، از جمله خُم» . <ref>صفة جزيرة العرب؛ ص ۲۵۹.</ref>

در شعر معن ابن اوس مزنى آمده است: {{متن عربی|عفا و خلا ممن عهدتَ به خم ...}}. 

مجالد همدانى براى رسوا كردن معاويه و عمروعاص مى‏ گويد:{{متن عربی|و له حرمة الولاء على الناس بخم ...}}. <ref>شعر همدان و اخبارها؛ ص ۳۷۲.</ref>
===۴. جحفة===
اين نام را براى غدير از باب نام گذارى جزء به اسم كل آورده ‏اند چرا كه وادى خم جزئى از وادى بزرگ جحفه است.

در حديث عايشه بنت سعد آمده است: «از پيامبرصلى الله عليه وآله شنيدم كه در روز جحفه مى ‏فرمود ...» . <ref>المراجعات؛ ص ۲۱۹، از خصائص نسائى.</ref> 

در حديث ديگرى مى ‏گويد: «در روز جحفه از پيامبرصلى الله عليه وآله شنيدم كه دست على‏ عليه السلام را گرفته مى ‏فرمود ...» . <ref>سيره ابن ‏كثير؛ ج ۴ ،ص ۴۲۳.</ref>
===۵. خَرّار===
سكونى مى‏ گويد: «موضع غدير خم را خرّار مى‏ گويند» . <ref>معجم ما استعجم؛ ج ۲ ،ص ۵۱۰ .</ref>اين تعريف با گفته بكرى در معجم توافق دارد كه مى‏ گويد: «خرار وادى در حجاز است كه سيل آن به جحفه مى ‏ريزد» . <ref>معجم ما استعجم؛ ج ۲ ،ص ۴۹۲.</ref>

همچنين مى ‏گويد: «سيلاب جحفه و غدير يكى است كه همان وادى خرّار است» . <ref>معجم معالم الحجاز؛ ج ۳ ،ص ۱۵۹.</ref>

كلمه «خرار» به معنى تراكم و ريزش شديد سيل مانند آبشار است.
===۶. غدير===
امروزه و در طول تاريخ مردم به عنوان اختصار از اين سرزمين به عنوان «غدير» ياد كرده و مى‏ كنند؛ و به عنوان معروف ‏ترين نام آن شناخته مى‏ شود.

كلمه غدير را به «خُم» اضافه مى‏ كنند تا بين آن و غديرهاى ديگر -  يعنى آبگيرهاى ديگر -  كه در آن منطقه است اشتباه نشود؛ مثل «غدير الاَشطاط» كه در نزديكى عُسفان است؛ «غدير البركة» كه همان بركه زبيد است؛ «غدير البنات» كه در پايين وادى خماس است؛ «غدير سلمان» كه در وادى اغراف است؛ و «غدير العروس» كه آن هم در وادى اعراف است. <ref>معجم معالم الحجاز؛ ج ۶ ،ماده غدير.</ref>

لازم به ذكر است كه به غدير خم «غدير جحفه» هم مى‏ گويند، چنانكه در حديث زيد بن ارقم آمده است: «پيامبرصلى الله عليه وآله در حجةالوداع آمد تا در غدير جحفه بين مكه و مدينه پياده شد» .<ref>الغدير؛ ج ۱ ،ص ۳۶.</ref>
===۷. غُرَبَة===
به ضم غين و فتح راء و باء چنانكه بلادى در معجم خود گفته، اسمى است كه مردم منطقه هم اكنون به اين نام از غدير ياد مى‏ كنند. <ref>معجم معالم الحجاز؛ ج ۳ ،ص ۱۵۹.</ref>

بلادى مى‏ گويد: «غدير خم امروزه به نام غربه شناخته مى‏ شود، و آن آبگيرى است كه كنار آن تعداد كمى درخت خرماست. در منطقه بلاديّه غدير در ۸ كيلومترى شرق جحفه قرار مى ‏گيرد» .<ref>معجم معالم الحجاز؛ ج ۳ ،ص ۱۵۹.</ref>

== پانویس ==
{{پانویس}}

== فهرست منابع ==
{{منابع}}
# '''السيرة النبوية من البداية؛''' أبو الفداء إسماعيل بن كثير ٧٠١ - ٧٧٤ ق، تحقيق: مصطفى عبد الواحد، القاهرة، ١٣٩٥ ق.
# '''شعر همدان و أخبارها في الجاهلیة و الإسلام'''؛ حسن عیسی ابویاسین، ریاض: دارالعلوم۱۴۰۳ ق.
# '''صفةجزرةالعرب؛''' همدانی حسن ابن یعقوب، تحقیق:محمد ابن علی الاکوع الحوالی، مکتبة الارشاد، یمن.
# '''الغدير في الكتاب و السنه و الادب؛''' عبدالحسين احمد الامينی النجفی، تحقيق: مركز الغدير للدراسات الاسلاميه، قم، ۱۴۱۶ق.
# '''غدیر کجاست؛''' محمد رضا انصاری، قم: ناشر: دلیل ما، سوم،۱۳۸۶ ش.
# '''لسان العرب؛''' محمد بن مكرم بن على، أبوالفضل، جمال الدين ابن منظور الأنصاري الرويفعى الإفريقى م۷۱۱ ق، بيروت: دارصادر، الطبعةالثالثة ۱۴۱۴ ق.
# '''المراجعات'''؛ عبدالحسين شرف الدين، تحقيق: حسين الراضی، تهران: المجمع العالمی لاهل البيت، ۱۳۷۱.
# '''مسند الإمام أحمد بن حنبل'''؛ أبو عبد الله أحمد بن محمد بن حنبل بن هلال بن أسد الشيباني م۲۴۱هـ ،المحقق: أحمد محمد شاكر، القاهرة: دار الحديث، الطبعة الأولى، ۱۴۱۶ هـ - ۱۹۹۵ م. 
# '''مُعْجَم البُلدان؛''' شهاب الدين أبي عبد الله ياقوت بن عبد الله الحموي الرومي البغدادي، بیروت: دار صادر، دوم،۱۹۹۵م.
# '''معجم ما استعجم من أسماء البلاد و المواضع؛''' عبد الله بن عبد العزیز بکری، مترجم: سقا، مصطفی،عالم الکتب، ۱۴۰۳هجری قمری،۱۹۸۳ میلادی.
# '''معجم معالم الحجاز؛'''  عاتق بن غیث البلادی، مکه،دار مکه بیروت: موسسه الریان،چاپ دوم،۱۴۳۱ق. ۲۰۱۰م.۱۳۸۹ش.
{{پایان منابع}}

[[رده:جغرافیای غدیر]]
[[رده:مفهوم شناسی]]