آيه ۱۴۰ بقره و غدیر

آیه ۱۴۰ بقره و غدیر

مشخصات آیه
نام سوره	بقره
شماره آیه	۱۴۰
جزء	۱
محتوای آیه
مکان نزول	مدینه
موضوع	ظلم کسانی کتمان شهادت می‌کنند.
ترتیل آیه

آیه ۱۴۰ سوره بقره آیه‌ای که کتمان‌کنندگان توطئه‌های علیه غدیر در آن مورد سرزنش قرار گرفته‌اند.

برخی محققان بستر استفاده از آیه ۱۴۰ سوره بقره را در جریان رخداد غدیر چنین ترسیم کرده‌اند: پس از ترور نافرجام پيامبر صلى الله عليه و آله توسط منافقان در عقبه هَرشى، كاروان غدیر به منزل بعدى رسيد و نماز صبح را به‌پا داشتند. پيامبر صلى الله عليه و آله گروه توطئه‌گران را ديد كه مشغول نجوا هستند. با اينكه حضرت در طول سه روزه مراسم غدير تمام حركات منافقين را تحمل مى‏‌كرد تا آسيبى به برنامه اعلام ولايت و بيعت وارد نشود، بعد از حركت از غدير به‌قدرى ارتباطات توطئه‏‌آميز آنان شدت يافت كه احساس خطرى علنى و فتنه‌‏اى مخرب مشهود بود.

پس حضرت دستور دادند تا منادى ندا كند: «لا تَجْتَمِعْ ثَلاثَةُ نَفَرٍ مِنَ النّاسِ يَتَناجُونَ فيما بَيْنَهُمْ بِسِرٍّ؛ هيچ سه‌نفرى حق ندارند بر سر سخنان سِرّى با هم اجتماع كنند». منظور پیامبر جلوگيرى از بروز آشوب و درگيرى بود كه ضربه به غدير مى‌‏زد. اين دستور حضرت توطئه‏‌ها را خنثى كرد و تا ورود به مدينه دشمنان ولايت نتوانستند تماس اساسى با يكديگر بگیرند، جز چند مورد كه در يكى از آنها ابوبكر، عمر و سالم مولی ابی‌حذیفه با یکدیگر نجوى مى‏‌كردند.

این چند تن نجواکننده وقتى خواستند از آنجا بروند پيامبر صلى الله عليه و آله از آنان پرسيد: درباره چه چيزى نجوى مى‏‌كرديد؟ گفتند: ما اصلاً با يكديگر ارتباطى نداشته‌‏ايم و فقط اكنون يكديگر را ديده‌‏ايم. حضرت نگاهی به آنان كرد و آيه ۱۴۰ سوره بقره را براى آنان خواند: اَنْتُمْ اَعْلَمُ اَمِ اللَّهُ، وَ مَنْ اَظْلَمُ مِمَّنْ كَتَمَ شَهادَةً عِنْدَهُ مِنَ اللَّهِ، وَ ما اللَّهُ بِغافِلٍ عَمّا تَعْمَلُونَ؛ آيا شما آگاه‌تريد يا خدا؟ چه كسى ظالم‌تر است از كسى كه شهادتى نزد خود را از خدا كتمان مى‏‌كند و خداوند از آنچه شما انجام مى‌دهيد غافل نيست ؛ سپس چهار آيه ديگر به دنبال اين آيه نازل شد.

منابع

• بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار؛ محمدباقر بن محمدتقی مجلسی، بیروت: دار إحياء التراث العربی، ۱۴۰۳ق.
• واقعه قرآنی غدیر: گزارش سفر یک‌ماهه پیامبر برای اعلان ولایت در سایه آیات قرآنی؛ محمدباقر انصاری، قم: انتشارات دلیل ما، ۱۳۸۶ش.