آيه ۲۷ حج و غدیر: تفاوت میان نسخه‌ها

آيه ۲۷ حج و غدیر
مشخصات آیه
نام سوره	حج
شماره آیه	۲۷
جزء	۱۷
محتوای آیه
مکان نزول	مدینه
موضوع	آیه‌ای درباره حجة‌الوداع و فراخوان مسلمانان برای شرکت در آن پیش از غدیر
	ترتیل آیه;

نسخهٔ کنونی تا ‏۳ دسامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۹:۲۸

آیه ۲۷ سوره حج آیه‌ای درباره حجة‌الوداع و فراخوان مسلمانان برای شرکت در آن پیش از غدیر.

درباره ارتباط آیه ۲۷ سوره حج و غدیر چنین گفته شده است: يكى از رخدادهاى مهم پيش از حجةالوداع و غدير نزول آيات حج از جمله آیه ۲۷ سوره حج است: وَ اَذِّنْ فِى النّاسِ بِالْحَجِّ يَأْتُوكَ رِجالاً وَ عَلى كُلِّ ضامِرٍ يَأْتينَ مِنْ كُلِّ فَجٍّ عَميقٍ؛ و در ميان مردم براى حج بانگ زن تا پياده و سوار بر هر شتر باريک‌اندام [چابک و چالاک‏] كه از هر راه دور مى‌‏آيند، به‌سوى تو آيند .

در سال نهم هجرت، سال قبل از حجة‌الوداع، مسلمانان و مشرکان با هم حج به‌جا آوردند. در همان سال اميرالمؤمنين‌ عليه السلام از طرف پيامبر صلى الله عليه و آله به فرمان آیه ۳ سوره توبه اعلام كرد: از سال آينده فقط مسلمانان حج به‌جا آورند و مشرکان حق حضور در حج را ندارند.^[۱]

به‌دلیل دستور برائت، در سال دهم هجرى براى اولين بار خانه خدا از مشرکان خالى شد و حج ابراهيمى به دور از بدعت‌هاى جاهلى تحقق يافت. اينک مردم با دقت منتظر بودند تا ببينند فرق‌ حج جاهلى با حج ابراهيمى چيست تا جزئيات آن را از پيامبر صلى الله عليه وآله بياموزند. با نزول آيه ۲۷ سوره حج، پيامبر صلى الله عليه وآله اعلان عمومى براى اين سفر روحانى داد و با ورود ماه ذى‌القعده دستور آمادگى مردم براى حركت به‌سوى حج را صادر کرد.^[۲]

آن حضرت مردم را براى حج ترغيب نمود و فرمود: «هر كس قصد حج دارد عجله كند، چرا كه ممكن است مريض شود يا كارى برايش پيش آيد».^[۳] از يک سو مناديانى را در مدينه و اطراف آن فرستاد تا تصميم حضرت براى اين سفر را به اطلاع همه برسانند. از سوى ديگر به مناطق دوردست از قلمرو اسلام نامه‌اى نوشتند كه پيامبر صلى الله عليه وآله قصد حج دارد و براى هر كس امكان دارد در اين سفر حضور داشته باشد. با اين روش، خبر اين سفر به همه رسید و مردم نيز آماده سفر شدند. از آبادى‌هاى دور و نزديک مدينه و چادرنشينان، جمعيت بسيارى براى همراهى حضرت در اين سفر وارد مدينه شدند تا اعمال حج را از نزديک ببينند و از خود حضرت بياموزند.^[۴]

پانویس

↑ معانی الاخبار، ص۲۹۶؛ علل الشرائع، ج‏۲، ص۴۴۲؛ الصافی، ج۲، ص۳۲۱؛ کنز الدقائق، ج۵، ص۳۹۹؛ تفسیر نور الثقلین، ج۲، ص۱۸۴؛ الميزان فى تفسير القرآن، ج‏۹، ص۱۴۹.
↑ السیرة النبویه، ج۴، ص۲۴۸.
↑ مسند احمد، ج۳، ص۳۳۲، ح۱۸۳۳ و ۱۸۳۴؛ سنن ابن‌ماجه، ج۴، ص۳۹۲.
↑ الکافی، ج۴، ص۲۴۵؛ تهذیب الاحکام، ج۵، ص۴۵۴؛ الوافی، ج۱۲، ص۱۷۰؛ التفسیر الاصفی، ج۲، ص۸۰۳؛ وسائل الشیعه، ج۱۱، ص۲۱۴؛ بحارالانوار، ج۲۱، ص۳۹۰ البرهان، ج۳، ص۸۷۱؛ الغدیر، ج۱، ص۹.

فهرست منابع

الاصفی فی تفسیر القرآن؛ محمدمحسن ‏فيض كاشانى، م ۱۰۹۱ق‏، محقق: محمدرضا نعمتی و محمدحسین درایتی، قم: مکتب الاعلام الاسلامی، بی‌تا.
بحارالانوار؛ محمدباقر مجلسی، م ۱۱۱۰ق، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق.
البرهان في تفسير القرآن‏؛ سيد هاشم بن سليمان بحرانى، ‏م ۱۱۰۷ق‏، قم: مؤسسة البعثة، ۱۳۷۴ش.
تفسير الصافی؛ محمدمحسن ‏فيض كاشانى، م ۱۰۹۱ق‏، مصحح: حسين ‏اعلمى، تهران‏: مكتبه الصدر، ۱۴۱۵ق‏.
تفسير كنز الدقائق و بحر الغرائب؛ محمد بن محمدرضا قمی مشهدی، محقق: حسین درگاهی، تهران: وزارة الثقافة و الإرشاد الإسلامي (مؤسسة الطبع و النشر)، ۱۳۶۷ش.
تفسير نور الثقلين‏؛ عبدعلى بن جمعة العروسى الحويزى، م ۱۱۱۲ق‏، تحقیق: هاشم‏ رسولى محلاتى، قم: اسماعيليان‏، ۱۴۱۵ق.‏
تهذيب الأحكام‏؛ محمد بن الحسن طوسى، ‏م ۴۶۰ق‏، تحقیق: حسن الموسوى خرسان، تهران: دار الكتب الإسلامية، ۱۴۰۷ق.
سنن ابن ماجه؛ محمد بن یزید ابن ماجه ، م ۲۷۳ق، محقق: بشار عواد معروف، بیروت: دار الجیل، ۱۴۱۸ق.
السیرة النبویة؛ عبدالملک بن هشام، تحقیق: ابراهیم ابیاری و مصطفی سقا و عبدالحفیظ شبلی، بی‌جا: بی‌نا، ۱۳۵۵ق.
علل الشرائع؛ محمد بن على بن بابويه قمی، م ۳۸۱ق‏، قم: داورى‏، ۱۳۸۵ش.
الغدير في الكتاب و السنه و الادب؛ عبدالحسين اميني، م ۱۲۸۱ق، تحقيق: مركز الغدير للدراسات الاسلامي، قم: مركز الغدير للدراسات الاسلاميه، ۱۳۷۵ش.
الكافي‏؛ محمد بن يعقوب بن اسحاق‏ كلينى، م ۳۲۹ق، تحقیق: على‌اكبر غفارى و محمد آخوندى، تهران: دار الكتب الإسلامية، ۱۴۰۷ق.
مسند احمد بن حنبل؛ احمد بن محمد حنبل، م ۲۴۱ق، بیروت: مؤسسة الرسالة، ۱۴۱۶ق.
مناقب آل أبی‌طالب عليهم السلام؛ محمد بن على ابن شهرآشوب مازندرانى، م ۵۸۸ق‏، قم‏: علامه، ۱۳۷۹ق‏.
المیزان فی تفسیر القرآن؛ سید محمدحسین طباطبایی، م ۱۳۶۰ش، بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، ۱۳۹۲ق.
وسائل الشيعة؛ محمد بن حسن‏ حر عاملى، م ۱۱۰۴ق‏، مصحح: مؤسسة آل البيت عليهم السلام‏، قم: ‏مؤسسة آل البيت عليهم السلام‏، ۱۴۰۹ق‏.

[1] معانی الاخبار، ص۲۹۶؛ علل الشرائع، ج‏۲، ص۴۴۲؛ الصافی، ج۲، ص۳۲۱؛ کنز الدقائق، ج۵، ص۳۹۹؛ تفسیر نور الثقلین، ج۲، ص۱۸۴؛ الميزان فى تفسير القرآن، ج‏۹، ص۱۴۹.

[2] السیرة النبویه، ج۴، ص۲۴۸.

[3] مسند احمد، ج۳، ص۳۳۲، ح۱۸۳۳ و ۱۸۳۴؛ سنن ابن‌ماجه، ج۴، ص۳۹۲.

[4] الکافی، ج۴، ص۲۴۵؛ تهذیب الاحکام، ج۵، ص۴۵۴؛ الوافی، ج۱۲، ص۱۷۰؛ التفسیر الاصفی، ج۲، ص۸۰۳؛ وسائل الشیعه، ج۱۱، ص۲۱۴؛ بحارالانوار، ج۲۱، ص۳۹۰ البرهان، ج۳، ص۸۷۱؛ الغدیر، ج۱، ص۹.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-يكى از رخدادهاى مهم پيش از غدير نزول آيات حج و در پى آن سفر [[حجةالوداع]] است:
+{{جعبه اطلاعات آیه
+| عرض =
+| تصویر = آیه ۲۷ سوره حج.png
+| اندازه تصویر =
+| توضیح_تصویر =
+| عنوان = آيه ۲۷ حج و غدیر
+| سوره = حج
+| آیه = ۲۷
+| جزء = ۱۷
+| شأن نزول =
+| مکان نزول = مدینه
+| موضوع = آیه‌ای درباره حجة‌الوداع و فراخوان مسلمانان برای شرکت در آن پیش از غدیر
+| صوت =صوت ۲۷ حج.mp3.mp3
+| توضیح صوت = ترتیل آیه ۲۷ سوره حج
+}}
-{{متن قرآن|وَ اَذِّنْ فِى النّاسِ بِالْحَجِّ يَأْتُوكَ رِجالاً وَ عَلى كُلِّ ضامِرٍ يَأْتينَ مِنْ كُلِّ فَجٍّ عَميقٍ}}:
+'''آیه ۲۷ سوره حج''' آیه‌ای درباره حجة‌الوداع و فراخوان مسلمانان برای شرکت در آن پیش از غدیر.
-« و در ميان مردم براى حج بانگ زن تا پياده و سوار بر هر شتر باريک اندام [چابک و چالاک‏] كه از هر راه دور مى ‏آيند، به سوى تو آيند ».
+درباره ارتباط آیه ۲۷ سوره حج و غدیر چنین گفته شده است: يكى از رخدادهاى مهم پيش از [[حجةالوداع]] و غدير نزول آيات حج از جمله آیه ۲۷ سوره حج است:{{متن قرآن|وَ اَذِّنْ فِى النّاسِ بِالْحَجِّ يَأْتُوكَ رِجالاً وَ عَلى كُلِّ ضامِرٍ يَأْتينَ مِنْ كُلِّ فَجٍّ عَميقٍ|ترجمه=و در ميان مردم براى حج بانگ زن تا پياده و سوار بر هر شتر باريک‌اندام [چابک و چالاک‏] كه از هر راه دور مى‌‏آيند، به‌سوى تو آيند}}.
-با نزول اين آيات برنامه حج و اعلام [[ولایت]] هم زمان و با پشتيبانى آيات [[ارتباط غدیر با قرآن|قرآن]] آغاز شد. با اين دستور پيامبر صلى الله عليه و آله درباره حج اعلان عمومى داد.از يک سو مناديانى را در [[مدینه]] و اطراف آن فرستاد تا تصميم حضرت براى اين سفر را به اطلاع همه برسانند، و اعلان كنند كه هر كس بخواهد مى ‏تواند همراه حضرت باشد.از سوى ديگر به مناطق دوردست از قلمرو اسلام و كسانى كه امكان نامه فرستادن به آنان بود نامه ‏اى نوشت كه:«پيامبر صلى الله عليه و آله قصد حج دارد، و براى هر كس امكان دارد خود را براى حضور در اين سفر آماده كند».
+در سال نهم هجرت، سال قبل از حجة‌الوداع، مسلمانان و مشرکان با هم حج به‌جا آوردند. در همان سال اميرالمؤمنين‌ عليه السلام از طرف پيامبر صلى الله عليه و آله به فرمان آیه ۳ سوره توبه اعلام كرد: از سال آينده فقط مسلمانان حج به‌جا آورند و مشرکان حق حضور در حج را ندارند.<ref>معانی الاخبار، ص۲۹۶؛ علل الشرائع، ج‏۲، ص۴۴۲؛ الصافی، ج۲، ص۳۲۱؛ کنز الدقائق، ج۵، ص۳۹۹؛ تفسیر نور الثقلین، ج۲، ص۱۸۴؛ الميزان فى تفسير القرآن، ج‏۹، ص۱۴۹. </ref>
-با اين روش خبر اين سفر تا اقصى نقاط قلمرو اسلام در آن روز رسيد. مردم آماده سفر شدند، و از اطراف دور و نزديک مدينه خلق كثيرى براى همراهى حضرت در اين سفر وارد مدينه شدند تا اعمال حج را از نزديک ببينند و از خود حضرت بياموزند.<ref>بحار الانوار: ج ۲۱ ص ۴۰۳،۳۹۶،۳۹۰،۳۸۴،۳۸۳،۳۶۰ و ج ۲۸ ص ۹۵. عوالم العلوم: ج ۳/۱۵ ص ۲۹۷،۱۶۷. الغدير: ج ۱ ص ۹ -۱۰.</ref>
+به‌دلیل دستور برائت، در سال دهم هجرى براى اولين بار خانه خدا از مشرکان خالى شد و حج ابراهيمى به دور از بدعت‌هاى جاهلى تحقق يافت. اينک مردم با دقت منتظر بودند تا ببينند فرق‌ حج جاهلى با حج ابراهيمى چيست تا جزئيات آن را از پيامبر صلى الله عليه وآله بياموزند. با نزول آيه ۲۷ سوره حج، پيامبر صلى الله عليه وآله اعلان عمومى براى اين سفر روحانى داد و با ورود ماه ذى‌القعده دستور آمادگى مردم براى حركت به‌سوى حج را صادر کرد.<ref>السیرة النبویه، ج۴، ص۲۴۸.</ref>
-== '''ارتباط حجّ و ولایت:''' ==
+آن حضرت مردم را براى حج ترغيب نمود و فرمود: «هر كس قصد حج دارد عجله كند، چرا كه ممكن است مريض شود يا كارى برايش پيش آيد».<ref>مسند احمد، ج۳، ص۳۳۲، ح۱۸۳۳ و ۱۸۳۴؛ سنن ابن‌ماجه، ج۴، ص۳۹۲. </ref> از يک سو مناديانى را در مدينه و اطراف آن فرستاد تا تصميم حضرت براى اين سفر را به اطلاع همه برسانند. از سوى ديگر به مناطق دوردست از قلمرو اسلام نامه‌اى نوشتند كه پيامبر صلى الله عليه وآله قصد حج دارد و براى هر كس امكان دارد در اين سفر حضور داشته باشد. با اين روش، خبر اين سفر به همه رسید و مردم نيز آماده سفر شدند. از آبادى‌هاى دور و نزديک مدينه و چادرنشينان، جمعيت بسيارى براى همراهى حضرت در اين سفر وارد مدينه شدند تا اعمال حج را از نزديک ببينند و از خود حضرت بياموزند.<ref>الکافی، ج۴، ص۲۴۵؛ تهذیب الاحکام، ج۵، ص۴۵۴؛ الوافی، ج۱۲، ص۱۷۰؛ التفسیر الاصفی، ج۲، ص۸۰۳؛ وسائل الشیعه، ج۱۱، ص۲۱۴؛ بحارالانوار، ج۲۱، ص۳۹۰ البرهان، ج۳، ص۸۷۱؛ الغدیر، ج۱، ص۹.</ref>
-اینکه اعلان ولایت امیرمؤمنان علیه‌السلام و نیز نشان دادن مسیر هدایت و سعادت تا پایان عمر دنیا در حجه الوداع و پی انجام مناسک حجّ اتفاق می‌افتد، یک اقدامی دقیق و حکیمانه است که از چند جهت قابل بررسی است، نخست اینکه به وقوع پیوستن ماجرای غدیر در ضمن آخرین حج پیامبر صلی الله علیه و آله خود به خود موجب پر رنگ‌تر شدن و جلوه بیشتر واقعه غدیر بوده است، و از حذف آن از حافظه تاریخ جلوگیری می‌کرد، دیگر اینکه در مراسم حجّ حداکثر جمعیت حضور داشت، و پیامبر صلی الله علیه و آله با درایت آسمانی خود بهترین استفاده را از این ظرفیت موجود بردند، نکته مهم دیگر اینکه ابلاغ مسأله ولایت در حاشیه مراسم حج گویای این پیام است که حجّ و ولایت کاملا با هم مرتبط بوده و پیوندی ناگسستنی دارد، و به عبارتی حج با تمام عظمتی که دارد تا زمانی ارزش دارد که با ولایت اهل بیت علیهم السلام همراه باشد، در غیر این صورت طواف خانه خدا با پرستش سنگ‌ها و چوب‌های تراشیده شده تفاوتی نخواهد داشت، و روایات متعددی وجود دارد که بر این موضوع گواهی می‌دهد:
+== پانویس ==
+{{پانویس}}
-از امام باقر علیه السلام روایت شده که فرمودند: « تمَامُ الْحَجِ لِقَاءُ الْإِمَامِ » کمال حج به این است که انسان به دیدار امام معصوم نائل شود.
-و از فضیل بن یسار نقل شده که امام باقرعلیه السلام نگاهی به مردم انداختند ‌که گرد کعبه طواف می‌کردند، فرمودند: « هَکَذَا کَانُوا یَطُوفُونَ فِی الْجَاهِلِیَّهْ إِنَّمَا أُمِرُوا أَنْ یَطُوفُوا بِهَا ثُمَّ یَنْفِرُوا إِلَیْنَا فَیُعْلِمُونَا وَلَایَتَهُمْ وَ مَوَدَّتَهُمْ وَ یَعْرِضُوا عَلَیْنَا نُصْرَتَهُمْ » در جاهلیت نیز این چنین طواف می‌کردند، مردم مأمور شده‌اند که خانه را طواف کنند و بعد به طرف ما بر گردند و ولایت ما را قبول‌ کننده و ما را یاری نمایند.
-از ابی حمزه ثمالی نیز چنین نقل شده است که نزد امام باقر رفتم در حالی ‌که ایشان بر دری که روبروی مسجد است نشسته بودند و به مردمی که در حال طواف بودند می نگریست.
-سپس فرمودند: ای ابا حمزه، اینان به چه چیز فرمان داده شده اند؟
-گفت: ندانستم که چه پاسخی دهم؟
-امام فرمودند: « إِنَّمَا أُمِرُوا أَنْ یَطُوفُوا بِهَذِهِ الْأَحْجَارِ ثُمَّ یَأْتُونَا فَیُعْلِمُونَا وَلَایَتَهُمْ » اینان دستور داده شدهاند که پیرامون این سنگ ها بگردند، سپس نزد ما آیند و دوستی و اخلاص خویش را به ما اعلام کنند.
+== فهرست منابع ==
+{{منابع}}
-در روایتی نیز از امام صادق علیه‌السلام می‌خوانیم که فرمودند: « إِذَا حَجَ أَحَدُکُمْ فَلْیَخْتِمْ حَجَّهُ بِزِیَارَتِنَا لِأَنَّ ذَلِکَ مِنْ تَمَامِ الْحَجِّ » هرگاه یکی از شما حج به‌جا آورد حجّش را با زیارت ما پایان دهد؛ چراکه این زیارت، حج را به کمال می‌رساند.
+* '''الاصفی فی تفسیر القرآن؛''' محمدمحسن ‏فيض كاشانى، م ۱۰۹۱ق‏، محقق: محمدرضا نعمتی و محمدحسین درایتی، قم: مکتب الاعلام الاسلامی، بی‌تا.
+* '''بحارالانوار؛''' محمدباقر مجلسی، م ۱۱۱۰ق، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق.
-در روایت دیگر نیز از آن حضرت می‌خوانیم: « نَحْنُ کَعْبَهْ اللَّهِ وَ نَحْنُ قِبْلَهْ اللَّهِ » ما اهل‌بیت کعبه و قبله‌ خداوند هستیم.
+* '''البرهان في تفسير القرآن‏؛''' سيد هاشم بن سليمان بحرانى، ‏م ۱۱۰۷ق‏، قم:  مؤسسة البعثة، ۱۳۷۴ش.
+* '''تفسير الصافی؛''' محمدمحسن ‏فيض كاشانى، م ۱۰۹۱ق‏، مصحح: حسين ‏اعلمى، تهران‏: مكتبه الصدر، ۱۴۱۵ق‏.
-== پانویس ==
+* '''تفسير كنز الدقائق و بحر الغرائب'''؛ محمد بن محمدرضا قمی مشهدی، محقق: حسین درگاهی، تهران: وزارة الثقافة و الإرشاد الإسلامي (مؤسسة الطبع و النشر)، ۱۳۶۷ش.
-<references />
+* '''تفسير نور الثقلين‏؛''' عبدعلى بن جمعة العروسى الحويزى، م  ۱۱۱۲ق‏، تحقیق: هاشم‏ رسولى محلاتى، قم: اسماعيليان‏، ۱۴۱۵ق.‏
+* '''تهذيب الأحكام‏؛'''  محمد بن الحسن طوسى، ‏م ۴۶۰ق‏،  تحقیق: حسن الموسوى خرسان، تهران: دار الكتب الإسلامية، ۱۴۰۷ق.
+* '''سنن ابن ماجه؛''' محمد بن یزید ابن ماجه ،  م ۲۷۳ق، محقق: بشار عواد معروف، بیروت: دار الجیل، ۱۴۱۸ق.
+* '''السیرة النبویة؛''' عبدالملک بن هشام، تحقیق: ابراهیم ابیاری و مصطفی سقا و عبدالحفیظ شبلی، بی‌جا: بی‌نا، ۱۳۵۵ق.
+* '''علل الشرائع؛''' محمد بن على بن بابويه قمی، م ۳۸۱ق‏، قم: داورى‏، ۱۳۸۵ش.
+* '''الغدير في الكتاب و السنه و الادب؛''' عبدالحسين اميني، م ۱۲۸۱ق، تحقيق: مركز الغدير للدراسات الاسلامي، قم: مركز الغدير للدراسات الاسلاميه، ۱۳۷۵ش.
+* '''الكافي‏؛''' محمد بن يعقوب بن اسحاق‏ كلينى، م ۳۲۹ق، تحقیق: على‌اكبر غفارى و محمد آخوندى، تهران: دار الكتب الإسلامية، ۱۴۰۷ق.
+* '''مسند احمد بن حنبل'''؛ احمد بن محمد حنبل، م ۲۴۱ق، بیروت: مؤسسة الرسالة، ۱۴۱۶ق.
+* '''مناقب آل أبی‌طالب عليهم السلام؛''' محمد بن على ابن شهرآشوب مازندرانى،  م ۵۸۸ق‏، قم‏: علامه، ۱۳۷۹ق‏.
+* '''المیزان فی تفسیر القرآن؛''' سید محمدحسین طباطبایی، م ۱۳۶۰ش،  بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، ۱۳۹۲ق.
+* '''وسائل الشيعة؛''' محمد بن حسن‏ حر عاملى، م ۱۱۰۴ق‏، مصحح: مؤسسة آل البيت عليهم السلام‏، قم: ‏مؤسسة آل البيت عليهم السلام‏، ۱۴۰۹ق‏.
+{{پایان منابع}}
 [[رده:قرآن و غدیر]]