آيه ۴۱ زمر و غدیر

آيه فَمَنِ اهْتَدى فَلِنَفْسِهِ وَ مَنْ ضَلَّ فَإِنَّما يَضِلُّ عَلَيْها

پس از پايان بخش دهم از خطبه غدیر كه سكوت همچنان بر مجلس حكم فرما بود، پيامبر صلى الله عليه و آله وارد آخرين بخش سخنرانى خود شد.

آنچه مردم در اين بخش شنيدند اقدام بى‏ سابقه‏ اى بود كه هرگز فكرش را نكرده بودند.

پيامبر صلى الله عليه و آله بيعت را به صورت جدى‏ ترى مطرح كرده در يک اقدام بديع از فراز منبر غدير با صد و بيست هزار نفر بیعت كرد و از همه اقرار گرفت.

پيامبر صلى الله عليه و آله در فرازى از بخش بعدى - كه يازدهمين و آخرين بخش از خطبه غدير است - بيعت در غدير را بيعت با خداوند معرفى نمود و به عنوان كسى كه گفتنى‏ ها را گفته و پيمان را هم گرفته، گويا از مردم مى‏ پرسيد:

بعد از اين همه لطف الهى كه بهترين راه و بهترين امامان را براى شما برگزيده و به شما اجازه نداده با فكر خود پيش برويد و مشكل آفرينى كنيد، آيا قدر اين همه نعمت را مى‏ دانيد؟

اين برخورد را پيامبر صلى الله عليه و آله با يک سؤال آغاز كرد و فرمود: «مَعاشِرَ النّاسِ، ما تَقُولُونَ؟...»:

«اى مردم چه مى ‏گوييد؟ خدا از هر صدايى و مخفى ‏هاى هر نفسى اطلاع دارد».

آنگاه با لسان نصيحت گونه ‏اى آيه ۱۵ سوره اسراء را خواند: فَمَنِ اهْتَدى فَلِنَفْسِهِ وَ مَنْ ضَلَّ فَإِنَّما يَضِلُّ عَلَيْها :

«هر كس هدايت يابد به نفع خويش عمل كرده و هر كس گمراه شود بر ضرر خود گمراه شده است».

از آنجا كه پس از منبر همه بايد براى بيعت مى ‏آمدند، لذا پيامبر صلى الله عليه و آله بار ديگر آيه ۱۰ سوره فتح اِنَّ الَّذينَ يُبايِعُونَكَ اِنَّما يُبايِعُونَ اللَّهَ و آيه ۲۸ سوره زخرف وَجَعَلَهَا كَلِمَةً بَاقِيَةً فِي عَقِبِهِ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ را با اشاره به جزئيات اين بيعت تكرار كرده، آن را از يک سو بيعت با خدا دانسته و از سوى ديگر بيعت با همه امامان دانست، و امامت آنان را در دنيا و آخرت مطرح كرد:

«مَعاشِرَ النّاسِ، ما تَقُولُونَ؟ فَإِنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ كُلَّ صَوْتٍ وَ خافِيَةَ كُلِّ نَفْسٍ،» فَمَنِ اهْتَدَىٰ فَلِنَفْسِهِ ۖ وَمَنْ ضَلَّ فَإِنَّمَا يَضِلُّ عَلَيْهَا ۖ «وَ مَنْ بايَعَ فَإِنَّما يُبايِعُ اللَّهَ» يَدُ اللَّهِ فَوْقَ اَيْديهِمْ

اى مردم، چه مى‏ گوييد؟ خداوند هر صدايى را و پنهانى ‏هاى هر كسى را مى‏ داند.

پس هر كس هدايت يافت به نفع خودش است و هر كس گمراه شد به ضرر خودش گمراه شده است، و هر كس بيعت كند با خداوند بيعت مى ‏كند. دست خداوند بر روى دست بيعت كنندگان است.