آمار آیات غدیر به ترتیب زمانی و مکانی: تفاوت میان نسخه‌ها
| خط ۴۴: | خط ۴۴: | ||
*'''نزول آیات قرآن در مکه پس از حج''' (۲۱ آیه): عنکبوت/۱، کهف/۶، تحریم/۱-۳، ۴، ۷، حج/۲۵، مجادله/۷، ۱۰، نمل/۵۰، ۵۲، آل عمران/۱۱۸، بقره/۱۶۷، توبه/۷۴، زخرف/۷۹، ۸۰، محمّد صلی الله علیه و آله/۱۳، ۲۴، ۲۵. | *'''نزول آیات قرآن در مکه پس از حج''' (۲۱ آیه): عنکبوت/۱، کهف/۶، تحریم/۱-۳، ۴، ۷، حج/۲۵، مجادله/۷، ۱۰، نمل/۵۰، ۵۲، آل عمران/۱۱۸، بقره/۱۶۷، توبه/۷۴، زخرف/۷۹، ۸۰، محمّد صلی الله علیه و آله/۱۳، ۲۴، ۲۵. | ||
*'''نزول آیات قرآن در خطابه غدیر''' (۲۱۵ آیه): بروج/۱۳، توحيد/۴، ملک/۱، بقره/۲۸۵، ۲۱۷، ۱۵۸، ۴۳، ۲۴، مائده/۶۷،۵۶،۵۵،۵۴،۳، فتح/۱۱،۱۰، نور/۱۵، توبه/۱۰۰،۶۱،۲۱،۲۰، يس/۱۲، طلاق/۸، كهف/۸۷، حشر/۱۸، نحل/۹۴،۲۹، زمر/۵۶، نساء/۱۴۵،۸۲،۴۷، آل عمران/۱۷۹،۱۴۴،۱۰۲،۸۸،۸۵،۱۹،۷.۷، ق/ ۵. | *'''نزول آیات قرآن در خطابه غدیر''' (۲۱۵ آیه): بروج/۱۳، توحيد/۴، ملک/۱، بقره/۲۸۵، ۲۱۷، ۱۵۸، ۴۳، ۲۴، مائده/۶۷،۵۶،۵۵،۵۴،۳، فتح/۱۱،۱۰، نور/۱۵، توبه/۱۰۰،۶۱،۲۱،۲۰، يس/۱۲، طلاق/۸، كهف/۸۷، حشر/۱۸، نحل/۹۴،۲۹، زمر/۵۶، نساء/۱۴۵،۸۲،۴۷، آل عمران/۱۷۹،۱۴۴،۱۰۲،۸۸،۸۵،۱۹،۷.۷، ق/ ۵. | ||
همچنین، بيش از ۹۰ مورد خطاب «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا»، «الَّذِينَ آمَنُوا»، سوره «هَلْ أَتى»، از جمله آيه ۱۲، سوره «عصر»، از جمله آيه ۳، نور۵۴، تغابن/۸، حجرات/۱۷، محمّد صلى الله عليه و آله/۲۸، فجر/۱۴، قصص/۴۱، الرحمن/۳۵، ۳۱، صافات/۷۱، مرسلات/۱۹-۱۶، انعام/۱۵۳، ۱۱۲، ۱۰۳، ۸۲، سوره «حمد» و از جمله آيه ۶، ۷، يونس/۶۲، مجادله/۲۲، حجرات/۱۵، حجر/۴۶، زمر/۷۳، غافر/۴۰، انشقاق/۱۲، ملک/۷، فرقان/۱۲، اعراف/۱۸۸،۱۸۶،۱۵۷،۵۴،۴۳،۳۸، ملک/۸ - ۱۲، رعد/۷، حج/۱، ۴۱، زخرف/۲۸، اسراء/۹۶، ۵۸،۱۵، احزاب/۷۱، ابراهيم عليه السلام/۸. | |||
=== نزول آيات قرآن در ايام سه روزه در غدير، ۶۰ آيه === | === نزول آيات قرآن در ايام سه روزه در غدير، ۶۰ آيه === | ||
آل عمران/ ۱۲۴. | آل عمران/ ۱۲۴. | ||
نسخهٔ ۱۴ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۰۸:۲۴
آمار آیات غدیر نشانی برای این دانسته شده که غدير در بين وقايع اسلام بيشترين پشتوانه قرآنى را دارد، بهگونهاى كه از آغاز تا انجام آن بيش از ۳۰۰ آيه به این رخداد نسبت داده شده است. از اين تعداد، ۲۰۰ آيه در متن واقعه غدير نازل شده و ۱۰۰ آيه به‌صراحت يا كنايه تفسير به آن واقعه شده است.[۱]
از جمله آمارهاى غدير، آمار آياتى قلمداد شده كه از ابتداى سفر حجةالوداع و در مكه و سپس در مسير مكه تا غدير و در خطبه غدير و بعد از خطبه در مراسم سه‌روزه غدير و در ماجراهاى پس از غدير و بعد از آن در مدينه نازل شده و يا به‌نوعى مورد استشهاد قرار گرفته است. اين آيات از جمعآورى و چكيده‌گیری از اقوال و نقلهاى مختلف و پراكنده تاريخى و حديثى و تفسيرى و قرار دادن آنها در كنار يكديگر به‌دست مىآيد. در مورد سفر حجةالوداع و رخداد غدير نيز جمع‌آوری و صورت‌بندی بسيار حائز اهميت دانسته شده و زواياى بسیاری را روشن مىكند.
در اين باره و از بُعد معارف قرآنى و تفسيرى و آمارى غدير، مسير نزول آيات قرآن در غدير به‌شكل سلسلهوار جمعآورى شده و در عنوان قرآن آورده شده، كه به‌عنوان داستان‌واره حجةالوداع و غدير نيز قابل استفاده است. ضرورت اين مبحث از آن جهت دانسته شده كه ذهنيتى از مسير قرآنى ماجراى غدير پيدا شود و يک جمعبندى از مجموع آن را در نظر گرفته شود.
پوشش مسیر سفر غدیر با نزول آیات قرآن
از جمله آمارهاى مربوط به غدير، آمار آياتى قلمداد شده كه از ابتداى سفر حجةالوداع و در مكه و سپس در مسير مكه تا غدير و در خطبه غدير و بعد از خطبه در مراسم سه‌روزه غدير و در ماجراهاى پس از غدير و بعد از آن در مدينه نازل شده و يا به‌نوعى مورد استشهاد قرار گرفته است
گفته شده که واقعه غدير با مقدماتى حساب‌شده از مدينه آغاز شد و در طول سفر حج آمادهسازى فكرى و عملى براى آن ادامه يافت، تا در روز چهاردهم ذى الحجة سال دهم هجرى رسماً فرمان اجراى آن صادر شد. در همه اين مراحل، آنچه به‌عنوان پيشبينى يک برنامه كامل‌عيار درباره اعلام ولايت لازم بود، در نظر گرفته شد. نکته‌ای که موردتوجه برخی محققان قرار گرفته، نزول آيات قرآنى در رابطه با غدير است كه خداوند آن را در متن قرآن جاى داده و پيامبر صلى الله عليه و آله در سايه تفسير همان آيات مقدمهچينى لازم را براى برنامه غدير تدارک ديده است. بنابراين مسير نزول آيات غدير از مدينه آغاز مى‌شود و تا مكه مى‌رود و از آنجا با مراسم حج همراه مى‌شود. با پايان حج حركت به‌سوى غدير خم آغاز مى‌شود و با رسيدن به سرزمين خم، پيامبر صلى الله عليه و آله سخنرانى مفصل خود را انجام می‌دهد و سپس مراسم سه روزه غدير آغاز مى‌شود.
از نظر برخی محققان، وقايع متعددى در ارتباط با غدير در اين ايام تا هنگام خروج از غدير گزارش شده است. از غدير تا مدينه وقايعى اتفاق مىافتد و با رسیدن به مدينه ماجرا پايان نمى‌يابد و تا روز رحلت پيامبر صلى الله عليه و آله هنوز غدير در جريان است و آيات قرآن آن را پشتيبانى مىكند.
در ادامه، فقط آيههايى كه در سفر غدير نازل يا تفسير شده به‌ترتيب مطرح‌شدن آنها آورده شده است؛ زمانبندى آيات از آغاز حركت از مدينه تا روز بازگشت از غدير به مدينه است و به همين ترتيب مكانها نيز در نظر گرفته شده‌اند. در هر مورد نيز به ترتيب مطرح‌شدن آمده است:
آیات نازل‌شده به ترتیب زمانی: از آغاز حرمت از مدینه تا بازگشت به مدینه
آیاتی که از مدینه قبل از خروج برای حج تا شب ۱۸ ذی الحجه نازل شده‌اند چنین دسته‌بندی شده‌اند:
- از مدینه قبل از خروج برای حج (۷ آیه): احزاب/۶، سبأ/۴۶، توبه/۱۶، مائده/۷، ۸، ۵۵، نساء/۵۹.
- در مِنا و در روزهای حج (۱۱ آیه): زخرف/۴۱-۴۴، ۵۷-۶۱، مؤمنون/۹۳، ۹۴.
- آخرین روز حج در مِنا (۵ آیه): نصر/۱-۳، انشراح/۷، ۸.
- در پایان مراسم حج و قبل از بازگشت به مکه (۳ آیه): زخرف/۱۹، ۲۸، ۳۹.
- در مکه پس از بازگشت از حج (۲۴ آیه): بقره/۱۶۷، آل عمران/۱۱۸، نمل/۵۰، ۵۱، حج/۲۵، سبأ/۴۶، زخرف/۷۴-۸۰، محمّد صلی الله علیه و آله/۲۲-۲۶، مجادله/۷، ۱۰، تحریم/۳-۷.
- روز ۱۳ ذی الحجه در مکه قبل از حرکت به سوی غدیر (۴ آیه): عنکبوت/۲-۴، کهف/۶.
- سه روز بعد از خروج از مکه قبل از رسیدن به غدیر (۴ آیه): حجر/۹۲-۹۵.
- چهار روز بعد از خروج از مکه قبل از رسیدن به غدیر (۱۵ آیه): هود/۱۲-۲۴، مریم/۹۶، ۹۷.
- شب ۱۸ ذی الحجه بین راه قبل از رسیدن به غدیر (۳ آیه): مائده/۷، ۸، ۶۷.
- در خطابه غدیر[۲] (۱۲۶ آیه): بقره/۲۴، ۴۳، ۱۵۸، ۲۸۵. نساء/۱۰، ۴۷، ۸۲، ۱۴۵، آل عمران/۷، ۲۲، ۸۵، ۸۸، ۱۰۲، ۱۴۴، ۱۷۹، مائده/۳، ۱۹، ۳۷، ۵۵، ۵۶، ۶۷، فتح/۱۱، نور/۱۵، توبه/۶۱، ۱۰۰، ۱۲۰، یس/۱۲، یونس/۳۵، ۶۲، منافقون/۶، کهف/۸۷، حشر/۱۸، نحل/۲۹، ۹۱، ۹۴، ق/۲۹، انسان/۱-۳۱، عصر/۱-۳، نور/۵۴، محمّد صلی الله علیه و آله/۹، الرحمن/۳۱، ۳۵، فجر/۱۴، قصص/۴۱، صافات/۷۱، مرسلات/۱۶-۱۹، انعام/۸۲، ۱۱۲، ۱۵۳، اعراف/۴۳، ۱۸۱، حمد/۱-۸، مجادله/۲۲، حجرات/۱۵، ۱۷، حجر/۴۵، ۴۶، انبیاء/۱۰۳، زمر/۵۶، ۷۳، غافر/۴۰، ملک/۶، ۷، هود/۱۰۶، فرقان/۱۲، اعراف/۳۸، ملک/۸-۱۱، ۱۲، رعد/۷، فتح/۱۰، حج/۱، ۴۱، زخرف/۲۸، اسراء/۱۵، ۵۸، ۹۶، احزاب/۷۱، لقمان/۸، ابراهیم/۸.
- در میان خطابه غدیر (۱۱ آیه): مائده/۳، قلم/۱-۸، ۵۱، ۵۲.
- هنگام بستن عمامه سحاب (۵ آیه): آل عمران/۱۲۳-۱۲۵، توبه/۲۵، ۲۶.
- بعد از خطابه غدیر (۱۸ آیه): حاقه/۴۳-۵۲، نجم/۱-۴، قلم/۳، ناس/۴-۶.
- بعد از بیعت در روز اول غدیر (۱۶ آیه): توبه/۷۴، حجر/۴۲، نحل/۹۱-۹۴، قیامت/۱۶، ۳۱-۳۵، اسراء/۷۲، ۷۲، سبأ/۲۰، یونس/۱۵.
- قبل از ماجرای سنگ آسمانی (۱ آیه): زخرف/۵۸.
- در ماجرای سنگ آسمانی (۱۸ آیه): انفال/۳۲، ۳۳، ابراهیم/۱۵-۱۷، یونس/۱۱، معارج/۱-۳، شعراء/۲۰۱-۲۰۴، اعراف/۴۹، توبه/۷۲، رعد/۲۳، ۲۴، زخرف/۷۱.
- پس از توطئه قتل پیامبر صلی الله علیه و آله در کوه هرشی (۴ آیه): لقمان/۲۴، بقره/۱۴۰، فجر/۱۳، ۱۴.
- پس از بازگشت به مدینه (۸ آیه): بقره/۸-۱۵.
- پس از ماجرای صحیفه ملعونه دوم در مدینه (۱ آیه): بقره/۷۹.
آیات نازل‌شده بر اساس مکان نزول
آیات نازل‌شده به‌ترتیب مکان نزول را شامل آیاتی دانسته‌اند که در مدینه، مکه و غدیر نازل شده‌اند. سير نزول و حضور قرآن و آيات از ابتداى سفر حجةالوداع تا غدير و پس از آن تا مدينه چنین مورد بررسی قرار گرفته است. با در نظر داشتن اين مسير كلى، يک‌يک اين مراحل به‌شكل آمارى و ذكر آيه بدين شرح صورت‌بندی شده است:
- نزول آیات قرآن از مدینه تا مکه (۶ آیه): احزاب/۶، مائده/۷، ۵۵، نساء/۵۹، توبه/۱۶، حج/۲۲.
- نزول آیات قرآن در ایام حج (۲۳ آیه): بقره/۱۹۶، ۲۰۳، بیّنه/۷، انشراح/۷، ۸، مائده/۷، مؤمنون/۹۳، ۹۴، زخرف/۱۹، ۳۹، ۴۱، ۴۲، ۴۳، ۴۴، ۶۱، نصر/۱ تا آخر سوره، توبه/۳۶، ۳۷، حجرات/۱۰، ۱۳، سبأ/۴۶.
- نزول آیات قرآن در مکه پس از حج (۲۱ آیه): عنکبوت/۱، کهف/۶، تحریم/۱-۳، ۴، ۷، حج/۲۵، مجادله/۷، ۱۰، نمل/۵۰، ۵۲، آل عمران/۱۱۸، بقره/۱۶۷، توبه/۷۴، زخرف/۷۹، ۸۰، محمّد صلی الله علیه و آله/۱۳، ۲۴، ۲۵.
- نزول آیات قرآن در خطابه غدیر (۲۱۵ آیه): بروج/۱۳، توحيد/۴، ملک/۱، بقره/۲۸۵، ۲۱۷، ۱۵۸، ۴۳، ۲۴، مائده/۶۷،۵۶،۵۵،۵۴،۳، فتح/۱۱،۱۰، نور/۱۵، توبه/۱۰۰،۶۱،۲۱،۲۰، يس/۱۲، طلاق/۸، كهف/۸۷، حشر/۱۸، نحل/۹۴،۲۹، زمر/۵۶، نساء/۱۴۵،۸۲،۴۷، آل عمران/۱۷۹،۱۴۴،۱۰۲،۸۸،۸۵،۱۹،۷.۷، ق/ ۵.
همچنین، بيش از ۹۰ مورد خطاب «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا»، «الَّذِينَ آمَنُوا»، سوره «هَلْ أَتى»، از جمله آيه ۱۲، سوره «عصر»، از جمله آيه ۳، نور۵۴، تغابن/۸، حجرات/۱۷، محمّد صلى الله عليه و آله/۲۸، فجر/۱۴، قصص/۴۱، الرحمن/۳۵، ۳۱، صافات/۷۱، مرسلات/۱۹-۱۶، انعام/۱۵۳، ۱۱۲، ۱۰۳، ۸۲، سوره «حمد» و از جمله آيه ۶، ۷، يونس/۶۲، مجادله/۲۲، حجرات/۱۵، حجر/۴۶، زمر/۷۳، غافر/۴۰، انشقاق/۱۲، ملک/۷، فرقان/۱۲، اعراف/۱۸۸،۱۸۶،۱۵۷،۵۴،۴۳،۳۸، ملک/۸ - ۱۲، رعد/۷، حج/۱، ۴۱، زخرف/۲۸، اسراء/۹۶، ۵۸،۱۵، احزاب/۷۱، ابراهيم عليه السلام/۸.
نزول آيات قرآن در ايام سه روزه در غدير، ۶۰ آيه
آل عمران/ ۱۲۴.
توبه / ۷۴،۷۲،۲۵،۱۶.
مائده / ۶۷،۵۵،۳.
نحل / ۹۲،۹۱.
قيامت / ۱۶، ۳۱ - ۳۵.
قلم / ۵۲،۵۱،۶،۵،۳،۲،۱.
سبأ / ۴۶،۲۰.
حجر / ۴۲.
ناس /۵،۴.
حاقه / ۴۳ - ۵۲.
يونس/۱۵،۱۲.
زمر / ۶۶،۶۵.
نجم / ۱ - ۴.
زخرف / ۵۸ - ۶۱، ۷۱.
انفال / ۳۴،۳۲.
معارج / ۱ - ۳.
ابراهيم / ۱۵.
شعراء / ۲۰۵.
اعراف / ۴۹.
رعد/۲۴.
نزول آيات قرآن از غدير تا مدينه، ۱۳ آيه
فجر / ۱۴.
لقمان/ ۲۴.
توبه / ۷۴،۶۶،۶۵،۶۴،۴۸.
بقره / ۱۴۰.
احزاب / ۱۵.
نساء / ۱۵۰.
صافات / ۱۷۷.
مجادله / ۷.
آل عمران / ۱۰۶.
نزول آيات قرآن پس از بازگشت به مدينه، ۱۱ آيه
بقره / ۸ - ۱۵، ۷۹.
نساء / ۱۰۸.
تحريم / ۱۰.[۳]
منبع
دانشنامه غدیر،جلد ۲،صفحه ۳۲
پانویس
- ↑ در این باره مراجعه شود به کتاب: غدیر در قرآن: ج۳ ص۲۳۵.
- ↑ آنچه به عنوان خطابه غدیر در نظر گرفته شده فقط خطبه بلند و معروف غدیر نیست، بلکه تمام روایاتی است که خطبه را مفصلاً و مختصراً با متون مختلف نقل کرده است. نکته دیگر اینکه چینش آدرس آیات در این عنوان به ترتیب مطرح شدن آن در خطابه غدیر است.
- ↑ غدیر در قرآن: ج۳ ص۱۱-۱۴۹، ۲۲۹-۲۳۲، ۲۹۸.