غدیر در قرآن قرآن در غدیر (کتاب)

غدیر در قرآن قرآن در غدیر

اطلاعات کتاب
مذهب	شیعه
زبان	فارسی
تعداد جلد	۱ ج

نویسنده

محمد باقر انصاری خویینی زنجانی (متولد ۱۳۳۹ ش) در شهر مقدس قم در سال دوم عمرش همراه والدین به تهران منتقل شد و تا ۱۴ سالگی در تهران بود. دبستان و دبیرستان را در اهران گذراند و برای طلبگی در سال ۱۳۹۴ ق همراه والدین به قم بازگشت. طی ۷ سال دروس سطح را به پایان برد که از محضر والد و عموی بزرگوار و اساتید حوزوی بهره برد. از سال ۱۴۰۲ ق در دروس خارج آیت الله حاج شیخ مرتضی حائری و آیت الله وحید خراسانی حضور یافت و تقریرات دروس فقه و اصول ایشان را به عربی تدوین کرد. همزمان با اصول فقه به‌طور تخصصی وارد علم رجال و کتاب‌شناسی شد. از سال ۱۴۰۶ق نویسندگی و تألیف را آغاز کرد که تاکنون ادامه دارد. آثار متعددی از ایشان در موضوع غدیر منتشر شده است مانند:

«معاً فی الغدیر»، «واقعهٔ قرآنی غدیر»، «سخنرانی استثنایی غدیر»، «ژرفای غدیر»، «چهارده قرن با غدیر»، «کرانه‌های غدیر»، «اولین میراث مکتوب از واقعه غدیر»، «اگر در غدیر بودیم … ؟»، «خطابه غدیر در آینه اسناد»، «خطابه غدیر: گزارش مراسم سه روزه در غدیر خم متن عربی و ترجمه فارسی خطابه غدیر»، «غدیر از زبان مولی علیه السلام»، «غدیر در قرآن، قرآن در غدیر (۳ جلد)»، «غدیر من»، «قصه قرآنی غدیر»، «گزارش حجةالوداع»، «قرآن نامه غدیر»، «گزارش لحظه به لحظه از حج پیامبر صلی الله علیه وآله»، «گزارش لحظه به لحظه از واقعه غدیر»، «خطبه غدیر چیست ؟»، «غدیر کلاس فوری»، «غدیر با قرآن»، «خطبه غدیر نگاه فوری»، «غدیر و دشمنان»، «غدیر تا فاطمیه»، «اسرار غدیر»، «خطبه نبوت در غدیر ولایت»، «تبلیغ غدیر در سیرهٔ معصومین علیهم السلام»، «بیعة الغدیر»، «ندای آسمانی غدیر»، «غدیر در احساس ملتها»، «حضور در غدیر»، «گفتارهای ایام ولایت»، «صدای غدیر می‌آید»، «برکرانه غدیر.»

انگیزه تألیف

تألیف قرآنی غدیر از روزی آغاز شد که تألیفات گذشته خود درباره غدیر را مورد بازبینی قرار می‌دادم. اولین بار که تألیفات مربوط به غدیر را مطالعه می‌کردم دو آیه معروف «یا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ …» و «الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِی وَ رَضِیتُ لَکُمُ الْإِسْلامَ دِیناً» به عنوان دو آیه مربوط به غدیر در اکثر کتب مطرح بود. وقتی به داستان اعتراض حارث فهری در متن واقعه غدیر برخوردم متوجه شدم دو آیه «وَ إِذْ قالُوا اللَّهُمَّ إِنْ کانَ هذا هُوَ الْحَقَّ مِنْ عِنْدِکَ فَأَمْطِرْ عَلَیْنا حِجارَةً مِنَ السَّماءِ أَوِ ائْتِنا بِعَذابٍ أَلِیمٍ» و «سَأَلَ سائِلٌ بِعَذابٍ واقِعٍ» نیز مستقیماً درباره غدیر نازل شده است.

آنگاه که تحقیق متن خطبه و مقابله آن با نسخ متعدد را آغاز کردم و سپس به ترجمه آن پرداختم مراجعه به قرآن در موارد بسیاری از خطبه مرا متوجه حضور کلام اللَّه در متن غدیر نمود؛ چه آنکه ۶۵ آیه در خطابه پیامبر صلَّی اللَّه علیه و آله در غدیر مورد استناد قرار گرفته، و ۳۵ آیه در متن سخنرانی تفسیر شده است. این همه برای من تازه‌هایی بود که مرا شگفت زده نمود و باورهای تازه‌ای را پیش رویم قرار داد. احساس کردم طی سال‌های متمادی با اینکه متوجه ارتباط قرآن و غدیر بودم ولی گویا از عمق آن غافل بوده‌ام. تصمیم گرفتم بار دیگر متون حدیثی و تاریخی مربوط به غدیر را به دقت مطالعه کنم و با نگاهی که قرآن را در لابلای صفحات غدیر جستجو می‌کند، آنچه را تاکنون دیده‌ام مورد بازبینی قرار دهم.

محتوای کتاب

بخش اول کتاب به آیات نازل شده در سراسر واقعه غدیر از مدینه تا مدینه اختصاص دارد، که در بر گیرنده آیات مربوط به اقدامات پیامبر صلَّی اللَّه علیه و آله از یک سو و اقدامات منافقین از سوی دیگر است. جلد اول به‌طور کامل در اختیار این بخش قرار دارد.

بخش دوم کتاب موارد تفسیر قرآن در غدیر است که جلوه‌های مختلفی خواهد داشت. گاهی یک مفهوم به صورت کلی در سراسر قرآن تفسیر شده است. در مواردی یک سوره به‌طور کامل یا یک آیه به صراحت تفسیر شده است. در مواردی آیات قرآن به صورت اقتباس و استشهاد تفسیر گردیده است. مواردی نیز وجود دارد که ائمه علیهم السلام آیه‌ای را به فرازی از واقعه غدیر تفسیر فرموده‌اند. جلد دوم کتاب نیز به‌طور کامل به این بخش اختصاص دارد.

بخش سوم کتاب یک جمع‌بندی داستانی از مراحل حضور آیات قرآن در واقعه غدیر به صورت‌های مختلف آن از نزول و تفسیر و استشهاد و اقتباس است. جلد سوم کتاب با این بخش آغاز می‌شود.

بخش چهارم موارد مربوط به شئون قرآن را در برخواهد داشت که طی واقعه غدیر بیان شده است، و شامل عظمت قرآن و محتوای آن، و معرفی سرپرست و مفسر قرآن، و نهایتاً وظایف ما درباره قرآن خواهد بود. این بخش قسمت دوم از جلد سوم کتاب است.

بخش پنجم کتاب به‌طور طبیعی زاییده بخش‌های گذشته است. انبوه مطالب جمع‌آوری شده تجزیه و تحلیلی برخاسته از جمع‌بندی و بازنگری آنها را می‌طلبید که عنوان «پژوهش‌های قرآنی غدیر» را برای آن برگزیدم. در این بخش ابتدا تحلیل‌های اعتقادی تاریخی غدیر مطرح خواهد شد. آمارهای قرآنی غدیر فصل دیگری از این بخش است. موضوع بندی و جمع‌بندی‌های علمی نیز جنبه دیگری است که در این فصل بدان پرداخته‌ام. قسمت سوم از جلد سوم به این بخش اختصاص یافته است.

بخش ششم گشت و گذاری در گوشه و کنار تاریخ برای یافتن جزئیاتی در حاشیه قرآن و غدیر است. این بخش با عنوان «تاریخچه قرآنی غدیر» در بردارنده نکات شیرینی از گذشته‌های منسجم قرآن و غدیر است. در فرازی از آن معرفی قرآنی غدیر را به تماشا خواهیم نشست؛ و فرازی دیگر اتمام حجت‌های قرآنی غدیر است که در طول چهارده قرن اسلام استناد غدیر به قرآن را نشان داده است. دعاها و زیاراتی که غدیر را در سایه قرآن ذکر کرده، نمونه جالبی است که تازگی خواهد داشت. اشعار زیبایی که محتوای قرآنی غدیر را به نظم کشیده، جلوه دیگری از این سابقه است.

پایان بخش این فصل معرفی کتاب‌های مستقلی است که تاکنون درباره ارتباط قرآن و غدیر تألیف شده است؛ و سپس به معرفی منابع قرآنی غدیر خواهیم پرداخت. این بخش قسمت پایانیِ جلد سوم کتاب حاضر است.

فهرست مطالب

جلد اول‌

اشاره

[پيشگفتار]

اشاره

انگيزه تأليف قرآنىِ غدير

اهداف تأليف قرآنى غدير

تقسيمات تأليف قرآنىِ غدير

روش خاص تأليف قرآنى غدير

خدايا ... قرآن را ... غدير را ...

بخش اول نزول آيات قرآن در غدير

اشاره

1 آيات مربوط به اقدامات پيامبر صلَّى اللَّه عليه و آله در غدير

اشاره

1. سوره احزاب: آيه 6

اشاره

موقعيت تاريخى‌

تحليل اعتقادى اول‌

تحليل اعتقادى دوم‌

2. سوره نساء: آيه 59

3. سوره مائده: آيه 55

4. سوره توبه: آيه 16

اشاره

موقعيت تاريخى‌

تحليل اعتقادى‌

5. سوره مائده: آيه 7

اشاره

موقعيت تاريخى‌

تحليل اعتقادى‌

6. سوره سبأ: آيه 46

7. سوره مائده: آيه 55

اشاره

موقعيت تاريخى‌

تحليل اعتقادى‌

8. سوره انشراح: آيه 7

اشاره

موقعيت تاريخى‌

تحليل اعتقادى‌

اشاره

الف. قرائت كسره يا فتحه در «فَانْصَبْ»

ب. تصريح به نزول آيه درباره غدير

ج. ارتباط كل سوره با غدير

د. منظور از فراغت و منصوب كردن‌

9. سوره زخرف: آيات 41- 44

10. سوره زخرف: آيه 61

11. سوره مؤمنون: آيات 93- 94

اشاره

موقعيت تاريخى‌

تحليل اعتقادى‌

اشاره

نتايج آيات ولايت على عليه السلام در مِنا

على عليه السلام صراط مستقيم تا قيامت‌

12. سوره نصر: آيات 1- 3

اشاره

موقعيت تاريخى‌

اشاره

1. سؤال مردم درباره جانشين پيامبر صلَّى اللَّه عليه و آله‌

2. سخنان پيامبر صلَّى اللَّه عليه و آله با على عليه السلام درباره خلافت‌

3. سخنرانى عمومى درباره ولايت‌

13. سوره عنكبوت: آيات 1- 4

اشاره

موقعيت تاريخى‌

تحليل اعتقادى‌

14. سوره كهف: آيه 6

اشاره

موقعيت تاريخى‌

15. سوره حجر: آيات 92- 95

اشاره

موقعيت تاريخى‌

تحليل اعتقادى‌

اشاره

الف. سؤال از همه مردم درباره ولايت‌

ب. اعلان ولايت، مأموريتى الهى با صداى بلند

ج. وعده حفظ پيامبر صلَّى اللَّه عليه و آله‌

16. سوره مريم: آيات 96- 97

17. سوره هود: آيات 12- 24

اشاره

موقعيت تاريخى‌

اشاره

1. دعا براى محبت اميرالمؤمنين عليه السلام در دل مردم‌

2. استجابت دعا و نزول آيه‌

3. استهزاء ابوبكر و عمر به دعاى پيامبر صلَّى اللَّه عليه و آله‌

4. عكس العمل وحى و نزول آيات درباره گفته ابوبكر و عمر

تحليل اعتقادى‌

18. سوره مائده: آيه 67

اشاره

موقعيت تاريخى‌

تحليل اعتقادى‌

اشاره

الف. آيه «بَلِّغْ» مهمترين آيه غدير

ب. زمان و مكان نزول آيه «بَلِّغْ»

ج. كيفيت نزول آيه «بَلِّغْ»

د. تفسير گونه‌اى بر آيه «بَلِّغْ»

اشاره

فراز اول: يا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ‌

اشاره

1. ما أُنْزِلَ إِلَيْكَ «

2. بلِّغ‌

فراز دوم: وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ‌

اشاره

1. وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ‌

اشاره

الف. ترس از چه كسانى؟

ب. ترس از چه جهاتى؟

اشاره

جهت اول: نپذيرفتن و اطاعت نكردن و مخالفت‌

جهت دوم: تكذيب‌

جهت سوم: اتهام‌

جهت چهارم: استهزاء و مسخره كردن‌

جهت پنجم: تفرقه‌

جهت ششم: اضطراب و طغيان‌

جهت هفتم: بازگشت به جاهليت‌

جهت هشتم: خطر جانى براى پيامبر و اميرالمؤمنين عليهما السلام‌

ج. ريشه‌هاى نامساعد بودن شرايط

اشاره

1. نفاق‌

2. دشمنى با على عليه السلام‌

3. تازه مسلمان بودن و نزديكى به جاهليت‌

4. كمى متقين‌

د. عكس العمل‌هاى پيامبر صلَّى اللَّه عليه و آله با احساس شرّ مردم‌

2. فما بلغت رسالته‌

فراز سوم: وَ اللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ‌

اشاره

1. حفظ از چه كسى و چه چيزى؟

2. درخواست حفظ

3. عكس العمل پيامبر صلَّى اللَّه عليه و آله بعد از ضمانت حفظ

اشاره

1. نپذيرفتن ولايت‌

2. تكذيب پيامبر صلَّى اللَّه عليه و آله در مسئله ولايت الهى‌

3. اتهام به حضرت كه با اعلام ولايت اهداف ديگرى دارد!

4. استهزاء و به مسخره گرفتن غدير

5. تفرقه در اثر شنيدن مسئله ولايت‌

6. طغيان و توطئه‌

7. بازگشت مردم به جاهليت‌

8. خطر جانى‌

فراز چهارم: إِنَّ اللَّهَ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكافِرِينَ. «

ه. تحليلى بر محتواى آيه «بَلِّغْ»

اشاره

پاسخ اجمالى‌

پاسخ تفصيلى‌

اشاره

پاسخ اول: استثنايى بودن ابلاغ ولايت‌

پاسخ دوم: پيامبر صلَّى اللَّه عليه و آله تابع مطلق اراده خدا

پاسخ سوم: دقت فوق العاده براى ابلاغ ولايت‌

پاسخ چهارم: آگاهىِ مردم از اسرار خدا و رسول‌

پاسخ پنجم: فهماندن دشوارى ابلاغ به مردم‌

پاسخ ششم: عدم امكان ابلاغ بدون ضمانت الهى‌

پاسخ هفتم: خداوند درخواست پيامبر صلَّى اللَّه عليه و آله را مؤاخذه نكرده‌

پاسخ هشتم: ضمانت حفظ از طرف خدا قبول شده‌

[نتايج تفصيلي]

نتيجه اول: انتساب امر ولايت به خدا

نتيجه دوم: نظم سه روزه معجزه الهى‌

نتيجه سوم: اجراى كامل مراسم در سايه ضمانت الهى‌

نتيجه چهارم: اشاره رمزى به غايبين از غدير

19. سوره مائده: آيه 3

اشاره

موقعيت تاريخى‌

تحليل اعتقادى‌

اشاره

1. زمان و مكان نزول آيه اكمال‌

اشاره

سه نكته جالب درباره زمان و مكان آيه اكمال‌

اشاره

نكته اول: آن روزى كه دين كامل شد

نكته دوم: نزول آيه هنگام سخنرانى‌

نكته سوم: نكته انحرافى در روايت اهل سنت‌

اشاره

پاسخ اول: اشتباه در قرائت «عَرَّفَهُ»

پاسخ دوم: هدف از تحريف در تاريخ آيه‌

2. كيفيت نزول آيه اكمال‌

اشاره

مرحله اول: اعلام قبل از نزول آيه‌

مرحله دوم: نزول آيه بر پيامبر صلَّى اللَّه عليه و آله‌

مرحله سوم: اعلام آيه به مردم‌

مرحله چهارم: مطالب بعد از نزول آيه‌

3. تفسير آيه اكمال‌

اشاره

قسمت اول آيه: «الْيَوْمَ»

اشاره

الف. على عليه السلام‌

ب. ولايت يا امامت‌

ج. ولايت همه امامان عليهم السلام

د. پيروى از مقام ولايت‌

ه. ولايت و برائت‌

و. معرفى حافظ دين خدا

قسمت دوم آيه: «أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ»

اشاره

1. ابلاغ بقيه دين الهى‌

2. سرپرستى دائمى دين‌

3. تحقق عملى حب و بغض‌

قسمت سوم آيه: اتممت عليكم نعمتى‌

قسمت چهارم آيه: رَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلامَ دِيناً

اشاره

نتيجه اول: اسلام فقط يك گروه‌

نتيجه دوم: انزجار خداوند از اسلام بدون ولايت‌

نتيجه سوم: اسلام يعنى تسليم در برابر ائمه عليهم السلام‌

4. تحليل آيه اكمال‌

اشاره

تحليل اول: ولايت آخرين فريضه‌

اشاره

وجه اول: تحقق عينى ولايت پس از پيامبر صلَّى اللَّه عليه و آله‌

وجه دوم: جلوگيرى از فتنه‌هاى احتمالى‌

وجه سوم: ثبت در خاطره‌ها

وجه چهارم: آسانى در تحمل اين اعتقاد

تحليل دوم: اتمام حجت نهايى بر مردم‌

اشاره

1. آخرين اتمام حجت از نظر زمانى‌

2. آخرين درجه اتمام حجت‌

3. سِرِّ عظمتِ آخرين اتمام حجت‌

تحليل سوم: ريشه اصلى كمال دين‌

اشاره

1. نقطه اصلى ولايت‌

2. آثار ولايت‌

تحليل چهارم: جشن اكمال دين‌

20. سوره نجم: آيات 1- 4

اشاره

موقعيت تاريخى‌

تحليل اعتقادى اول‌

اشاره

نكته اول: وقوع ماجرا در ايام غدير

نكته دوم: سند مكتوب براى آيندگان‌

نكته سوم: ثبت اقرار مردم‌

نكته چهارم: غدير متعلق به همه‌

نكته پنجم: امضاى الهى در كنار سند مكتوب‌

نكته ششم: بيان مقام عظيم پيامبر صلَّى اللَّه عليه و آله‌

تحليل اعتقادى دوم‌

اشاره

الف. نفى هواى نفس درباره غدير: «وَ ما يَنْطِقُ عَنِ الْهَوى»

ب. اثبات وَحْيانيت غدير: «إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْيٌ يُوحى»

21. سوره قلم: آيه 3

اشاره

موقعيت تاريخى‌

تحليل اعتقادى‌

اشاره

نكته اول: اجر و مزد پيامبر صلَّى اللَّه عليه و آله‌

نكته دوم: سند سپاس الهى‌

نكته سوم: نشان تقدير در غدير

2 آيات مربوط به اقدامات منافقين در غدير

اشاره

1. سوره توبه: آيه 74

اشاره

موقعيت تاريخى‌

تحليل تاريخى اول‌

اشاره

نكته اول: آيه در هفت مورد

اشاره

1. در برابر منبر غدير

2. پس از خطابه در خيمه‌

3. هنگام بيعت‌

4. در جمع خصوصى منافقين‌

5. در مكه پس از امضاى صحيفه‌

6. پس از خنثى شدن توطئه قتل پيامبر صلَّى اللَّه عليه و آله‌

7. پس از خنثى شدن توطئه قتل اميرالمؤمنين عليه السلام‌

نكته دوم: اين آيه چند بار نازل شده؟

نكته سوم: نتيجه نزول آيه‌

تحليل تاريخى دوم‌

اشاره

موردِ اولِ نزولِ آيه: در مقابل منبر غدير

اشاره

حديث اول‌

حديث دوم‌

حديث سوم‌

موردِ دومِ نزولِ آيه: در پى گفتگوى مخفيانه در خيمه‌ها

اشاره

حديث اول‌

حديث دوم‌

موردِ سومِ نزولِ آيه: در پى سخن ناروا بعد از بيعت‌

موردِ چهارمِ نزولِ آيه: به دنبال ماجراى سوسمار

موردِ پنجمِ نزولِ آيه: درباره صحيفه ملعونه‌

موردِ ششمِ نزول آيه: در ماجراى عقبه هرشى‌

موردِ هفتمِ نزولِ آيه: در نقشه قتل على عليه السلام‌

تحليل اعتقادى سوم‌

اشاره

فراز اول: «يَحْلِفُونَ بِاللَّهِ ما قالُوا»

فراز دوم: «وَ لَقَدْ قالُوا كَلِمَةَ الْكُفْرِ بَعْدَ إِسْلامِهِمْ»

فراز سوم: «وَ هَمُّوا بِما لَمْ يَنالُوا»

فراز چهارم: «فَإِنْ يَتُوبُوا يَكُ خَيْراً لَهُمْ وَ إِنْ يَتَوَلَّوْا يُعَذِّبْهُمُ اللَّهُ ...»

2. سوره زخرف: آيه 19

3. سوره زخرف: آيه 28

4. سوره زخرف: آيه 39

اشاره

موقعيت تاريخى‌

تحليل اعتقادى اول‌

اشاره

1. پرونده خاص اصحاب صحيفه‌

2. محاكمه مخصوص اصحاب صحيفه‌

3. غدير براى قطع اميد اصحاب صحيفه‌

4. روزگار ندامت اصحاب صحيفه‌

تحليل اعتقادى دوم‌

اشاره

الف. شيطانِ اصحاب صحيفه‌

ب. راه اصحاب صحيفه مقابله با «صراط مستقيم»

ج. بيزارى اصحاب صحيفه از يكديگر

د. عذاب مشاركين صحيفه و سقيفه‌

تحليل اعتقادى سوم‌

اشاره

1. بنيان گذاران ظلم سقيفه‌

2. انواع پيروان ظلم سقيفه‌

اشاره

الف. اصل يارى و پيروى‌

ب. جهات كلى پيروى‌

ج. صف آرايىِ اتباع‌

د. اصول اعتقادى منحرف‌

ه. رضايت قلبى به ضلالت‌

و. عموميت پيروان در زمان و مكان‌

5. سوره مجادله: آيه 7

6. سوره مجادله: آيه 10

اشاره

موقعيت تاريخى‌

تحليل اعتقادى‌

اشاره

1. مخفى كردن از خدا؟

2. عملكرد شيطانى اصحاب صحيفه‌

7. سوره نمل: آيات 50- 52

اشاره

موقعيت تاريخى‌

تحليل اعتقادى‌

8. سوره زخرف: آيات 74- 80

اشاره

موقعيت تاريخى‌

اشاره

دسته اول: نزول آيه درباره صحيفه ملعونه‌

اشاره

روايت اول‌

روايت دوم‌

روايت سوم‌

روايت چهارم‌

روايت پنجم‌

دسته دوم: صحيفه و منع خمس‌

اشاره

روايت اول‌

روايت دوم‌

دسته سوم: نزول هفت آيه درباره صحيفه‌

تحليل اعتقادى‌

اشاره

اول: برداشتى جامع از آيات‌

دوم: عنوان «نجوى» براى صحيفه‌

سوم: اظهار محتواى صحيفه با اشاره‌

چهارم: از صحيفه ملعونه تا كربلا

9. سوره محمد صلَّى اللَّه عليه و آله: آيات 22- 28

اشاره

موقعيت تاريخى‌

اشاره

روايت اول‌

روايت دوم‌

روايت سوم‌

روايت چهارم‌

روايت پنجم‌

روايت ششم‌

تحليل اعتقادى‌

اشاره

1. فساد در زمين و دشمنى با آل محمد عليهم السلام از آثار صحيفه‌

2. اصحاب صحيفه ملعونند

3. ياران صحيفه كوردلند

4. ارتداد اهل صحيفه از اسلام‌

5. رياست عمر در اصحاب صحيفه‌

6. بنى اميه اولين ياوران صحيفه‌

10. سوره آل عمران: آيه 115

اشاره

موقعيت قرآنى‌

تحليل اعتقادى‌

اشاره

1. نامسلمانى اصحاب صحيفه‌

2. لزوم اجتناب از اصحاب صحيفه‌

3. اصحاب صحيفه مفسدين اجتماع‌

4. لذت اصحاب صحيفه از رنج مردم‌

5. عداوت علنى اصحاب صحيفه‌

6. كينه‌هاى پنهانى اصحاب صحيفه‌

11. سوره حج: آيه 25

اشاره

موقعيت تاريخى‌

تحليل اعتقادى‌

12. سوره بقره: آيه 167

اشاره

موقعيت قرآنى‌

تحليل اعتقادى‌

اشاره

اول: بيزارى اصحاب صحيفه از يكديگر هنگام مرگ‌

دوم: بيزارى اصحاب صحيفه از يكديگر در قيامت‌

سوم: حسرت اصحاب صحيفه و پيروانشان‌

13. سوره سبأ: آيه 46

اشاره

موقعيت تاريخى‌

اشاره

تحليل اعتقادى اول‌

تحليل اعتقادى دوم‌

اشاره

1. مفهوم «إِنَّما» در آيه‌

2. مفهوم «لِلَّهِ» در آيه‌

3. مفهوم «تَتَفَكَّرُوا» در آيه‌

4. مفهوم «نَذير» در آيه‌

14. سوره قلم: آيات 1- 8

اشاره

موقعيت تاريخى‌

تحليل اعتقادى‌

اشاره

1. استفاده منافقين از حربه‌هاى جاهليت‌

2. پاداش ابلاغ عظيم‌ترين رسالت‌

3. ابلاغ رسالت در سايه اخلاق عظيم‌

4. راه على عليه السلام راه خداست‌

15. سوره قلم: آيات 51- 52

اشاره

موقعيت تاريخى‌

تحليل اعتقادى اول‌

اشاره

1. غيظ و كينه و بغض اصحاب صحيفه‌

2. جهانى بودن ولايت على عليه السلام‌

تحليل اعتقادى دوم

اشاره

الف. ولايت بر همه مخلوقات‌

اشاره

1. ولايت حتى بر جمادات‌

2. ولايت ما سوى اللَّه‌

3. ولايت بر همه عوالم‌

4. ولايت بر اهل آسمان و زمين‌

5. ولايت بر دوازده هزار عالم‌

6. ولايت بر موجودات بدون استثنا

7. ولايت شامل بر همه خلق‌

8. ولايت و اتصال كامل عيار

9. ولايت به معناى حضور در محضر معصوم‌

10. ولايت مانند احاطه بر كف دست‌

ب. ولايت بر ملائكه‌

اشاره

1. اعتقاد همه ملائكه به ولايت‌

2. شرافت ملائكه با ولايت‌

3. تقرب ملائكه با ولايت‌

4. ملائكه در خدمت صاحب ولايت‌

ج. ولايت بر جنيان‌

اشاره

1. پيروان اهل بيت عليهم السلام از جن‌

2. اطاعت جنيان از مقام ولايت‌

3. سؤال جنيان از مقام عصمت‌

4. فرستادگان جن نزد امام‌

د. ولايت بر حيوانات و گياهان و جمادات‌

اشاره

1. ولايت بر حيوانات و گياهان‌

2. ولايت تمام عيار بر حيوانات‌

16. سوره حاقة: آيات 43- 52

اشاره

موقعيت تاريخى‌

اشاره

حديث اول‌

حديث دوم‌

حديث سوم‌

حديث چهارم‌

حديث پنجم‌

حديث ششم‌

تحليل اعتقادى اول‌

اشاره

الف. گوينده سخن ناروا

ب. تكيه گاه سخن منافقين‌

ج. جمع بندى تفسير آيات‌

تحليل اعتقادى دوم‌

اشاره

الف. ارتباط اين آيات با آيات قبل‌

ب. تشابه اين آيات با آيه «تبليغ»

ج. ارتباط همه اين آيات با پاسخ منافقين‌

تحليل اعتقادى سوم‌

اشاره

1. غدير رسالت ربانى‌

2. تحفّظ بر مقام عظيم رسول‌

اشاره

نكته اول: معناى دقيق «تَقَوَّلَ»

نكته دوم: پاسخ اساسى به منافقين‌

نكته سوم: حفظ حرمت مقام عصمت در آيه‌

3. ارتباط ولايت و تقوى‌

4. اطلاع از تكذيب كنندگان ولايت‌

5. حسرت كافران براى ولايت‌

17. سوره مائده: آيه 3

اشاره

موقعيت تاريخى‌

موقعيت قرآنى‌

تحليل اعتقادى اول‌

اشاره

1. «الْيَوْمَ»

2. «الَّذِينَ كَفَرُوا»

3. «يَئِسَ ... مِنْ دِينِكُمْ»

تحليل اعتقادى دوم‌

اشاره

محور اصلى نااميدى دشمنان‌

چهار ركن اعلان خلافت

يأس كفار در همه انواع كفر

يأس ابليس و شياطين‌

اگر مأيوس شدند پس چرا سقيفه؟!

18. سوره يونس: آيه 15

اشاره

موقعيت تاريخى‌

اشاره

حديث اول‌

حديث دوم‌

حديث سوم‌

حديث چهارم‌

تحليل اعتقادى‌

اشاره

1. غدير از آيات روشن الهى‌

2. منكر غدير منكر قيامت‌

3. على عليه السلام قرآن ناطق‌

4. آسمانى بودن غدير

اشاره

فراز اول: برنامه ربّانى پيامبر صلَّى اللَّه عليه و آله‌

فراز دوم: وَحْيانى بودن غدير

فراز سوم: حُجَج منتخب خدا

5. كفر اعتراض كنندگان بر غدير

اشاره

نكته اول: توطئه‌اى با عنوان تقاضاى تبديل‌

نكته دوم: پيشنهادِ مخالفتِ خدا با درخواست تبديل‌

نكته سوم: پيشنهاد تبديل مساوى با كفر

نتيجه گيرى از نكات سه گانه‌

اعتراض كنندگان چه كسانى بودند؟

19. سوره زمر: آيات 65- 66

اشاره

موقعيت تاريخى‌

اشاره

نزول آيه پس از طرح مسئله شركت‌

كسى كه پيشنهاد شركت در خلافت داد

پيشنهاد شركت در خلافت چگونه مطرح شد؟

نزول آيات در پاسخ به پيشنهاد شركت‌

ظهور جبرئيل در پاسخ به پيشنهاد شركت!

تحليل اعتقادى اول‌

تحليل اعتقادى دوم‌

اشاره

الف. شريك قائل شدن در ولايت‌

ب. حبط عمل و خسارت‌

20. سوره نحل: آيات 91- 94

اشاره

موقعيت تاريخى‌

تحليل اعتقادى‌

اشاره

نكته اول: نزول آيه در غدير

نكته دوم: نزول آيه درباره ابوبكر و عمر

نكته سوم: پيمان شكنان كيانند؟

نكته چهارم: جمع بندى آيات درباره غدير

21. سوره قيامت: آيه 16

22. سوره قيامت: آيات 31- 35

اشاره

موقعيت تاريخى‌

تحليل اعتقادى‌

اشاره

1. روايت حاضرين غدير

2. سابقه ابوموسى و مغيره با معاويه‌

3. گفتار معاويه كفر است‌

4. معاويه همچون حارث فهرى‌

5. انعكاس قرآنى ماجرا

6. اعلان برائت از معاويه‌

7. معاويه و استحقاق قتل‌

8. مهلت ظالمين‌

9. چهار بار استحقاق عذاب براى معاويه‌

23. سوره زخرف: آيات 58- 61

24. سوره انفال: آيات 33- 34

25. سوره يونس: آيه 12

26. سوره معارج: آيات 1- 3

27. سوره شعراء: آيات 202- 205

28. سوره ابراهيم عليه السلام: آيات 15- 17

اشاره

موقعيت تاريخى‌

تحليل اعتقادى‌

اشاره

اول: قرآنى شدن ماجراى حارث‌

دوم: زمينه سؤالات حارث‌

سوم: كيفيت تشكيك حارث‌

چهارم: مباهله در غدير

پنجم: شرط نزول عذاب بر حارث‌

ششم: مشابهت به اصحاب فيل‌

هفتم: تصريح قرآن به كفر منكر ولايت‌

هشتم: تأييد آسمانى در غدير

نهم: انتخابِ بهترين در غدير

دهم: شباهت به حضرت عيسى عليه السلام‌

اشاره

1. فضيلت عظيم‌

2. ترس از غلو

3. وجه شباهت به عيسى عليه السلام‌

4. خاك پاى على عليه السلام‌

اشاره

الف. لا تَمُرُّ بِمَلَأ مِنَ النّاسِ‌

ب. مِنْ تَحْتِ قَدَمَيْكَ‌

ج. يَلْتَمِسُونَ بِذلِكَ الْبَرَكَةَ

د. از خاك پا تا خاك قبرش‌

5. پاسخ به دو اشكال تراشى‌

اشاره

الف. پاسخ به غاليان‌

ب. پاسخ به منكران‌

29. سوره سبأ: آيه 20

30. سوره حجر: آيه 42

اشاره

موقعيت تاريخى‌

تحليل اعتقادى‌

اشاره

1. وحشتناك‌ترين روز شيطان‌

2. روز آدم عليه السلام، روز عيسى عليه السلام‌

3. راهكارهاى شيطان در برابر غدير

اشاره

آيه اول‌

اشاره

فراز اول‌

فراز دوم‌

فراز سوم‌

آيه دوم‌

اشاره

فراز اول‌

فراز دوم‌

4. ياران شيطان در غدير

5. شيطان از سقيفه تا عاشورا

اشاره

جلوه اول‌

جلوه دوم‌

جلوه سوم‌

31. سوره تحريم: آيات 3- 4

32. سوره تحريم: آيه 7

اشاره

موقعيت تاريخى‌

تحليل اعتقادى‌

اشاره

1. ودايع امامت‌

2. نتيجه مخالفت عايشه با على عليه السلام‌

3. خيانت عايشه

اشاره

1. جهات اهميت خيانت عايشه‌

2. نزول آيات در تقبيح خيانت عايشه‌

4. شهادت و مسموم كردن پيامبر صلَّى اللَّه عليه و آله‌

اشاره

الف. پيشگويى پيامبر صلَّى اللَّه عليه و آله درباره شهادت خود

ب. مسموميت پيامبر صلَّى اللَّه عليه و آله‌

ج. نقشه مسموم كردن پيامبر صلَّى اللَّه عليه و آله‌

د. اجراى نقشه مسموميت‌

33. سوره بقره: آيات 8- 15

اشاره

موقعيت تاريخى‌

اشاره

تفصيل ماجرا

آغاز خط نفاق پس از بيعت غدير

خبر خداوند از نفاق آنان‌

نمونه‌هايى از نفاق در برابر پيامبر صلَّى اللَّه عليه و آله‌

خبر الهى از نيرنگ منافقان‌

معجزه در برابر خط نفاق‌

عكس العمل منافقان در برابر معجزات‌

برخورد منافقين با اصحاب غدير

حكايت خداوند از اوج نفاق‌

تحليل تاريخى‌

اشاره

مرحله اول: تشديد نفاق پس از غدير

مرحله دوم: اتمام حجت نهايى بر منافقين‌

مرحله سوم: اوج عملكردهاى خط نفاق‌

تحليل اعتقادى اول‌

اشاره

اول: شناختى از روح نفاق‌

اشاره

الف. مرض قلب منافقين‌

ب. پايه‌هاى فكرى منافقين‌

اشاره

1. صحيح پنداشتن نفاق‌

2. بى اعتقادى‌

3. سفيهانه پنداشتن ايمان خالص‌

ج. رفتارهاى نفاق آميز منافقين‌

اشاره

1. اشمئزاز از مؤمنين‌

2. برخورد مسخره آميز

3. حيله و خدعه در گفتار

4. تشويش در افكار مستضعفين‌

5. كتمان از مؤمنين‌

6. فرصت طلبى‌

7. تصميم بر تمرّد

8. تصميم بر قتل‌

دوم: عجز منافقين‌

اشاره

مهلت، قدرت، صبر

اشاره

1. مهلت خدا به دشمنان‌

2. قدرت الهى ولى اللَّه‌

3. صبر ولى اللَّه به امر خدا

قواى اقتصادى و نظامى‌

سوم: لعن منافقين‌

اشاره

1. امر خدا به لعن منافقين‌

2. امر پيامبر صلَّى اللَّه عليه و آله به لعن منافقين‌

3. لعن ابدى منافقين‌

چهارم: مسخره منافقين در قيامت‌

تحليل اعتقادى دوم‌

اشاره

1. على عليه السلام ضابطه دين و دنيا

2. تشبيه غاصبين خلافت به مدعيان خدايى‌

34. سوره توبه: آيه 48

35. سوره توبه: آيه 64

36. سوره توبه: آيه 74

37. سوره احزاب: آيه 15

38. سوره نساء: آيه 150

39. سوره صافات: آيه 177

اشاره

موقعيت تاريخى‌

تحليل اعتقادى‌

اشاره

الف. قبول اسلام به خاطر توطئه‌

ب. كفر بعد از اسلام‌

ج. دينى جديد غير از دين الهى‌