گونه های مختلف خطبه غدیر: تفاوت میان نسخه‌ها

گونه های مختلف خطبه غدیر (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۶ سپتامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۴:۵۵

۳۷۳ بایت اضافه‌شده ، ‏۶ سپتامبر ۲۰۲۲

←‏گونه ‏هاى مختلف ضبط سخنان پيامبر صلى الله عليه و آله در روز غدير

Modir

دیوان‌سالاران، developer، مدیران رابط کاربری، مدیران

۲۱٬۹۵۵

ویرایش

@@ خط ۵۸: / خط ۵۸: @@
 پاسخ به اين پرسش مهم را در مقدمه سوم به تفصيل ارائه خواهيم كرد. آن چه كه در اين مقدمه بدان مى ‏پردازيم گونه‏ هاى مختلف ضبط خطبه غدير در مصادر فريقين است. چه اين كه لازم است دانسته شود خطبه پيامبر گرامى اسلام‏ صلى الله عليه و آله در آن روز عظيم با چه حجمى و در چه منابعى ضبط گرديده است؟
-كاوش در آثار فريقين نشان مى ‏دهد كه راويان حديث، خطبه پيامبر گرامى اسلام‏ صلى الله عليه و آله در روز غدير را با سه حجم متفاوت ضبط كرده ‏اند. بنابر اين مى ‏توان اين خطبه شريف را به سه حجم «طولانى» ، «متوسط» و«كوتاه» تقسيم كرد.
+كاوش در آثار فريقين نشان مى ‏دهد كه راويان حديث، خطبه پيامبر گرامى اسلام‏ صلى الله عليه و آله در روز غدير را با سه حجم متفاوت ضبط كرده ‏اند. بنابر اين مى ‏توان اين خطبه شريف را به سه حجم «طولانى» ، «متوسط» و«كوتاه» تقسيم كرد.اينک در خصوص اين سه گونه مختلف خطبه غدير از حيث حجم كلياتى بيان مى‏ گردد:اول: خطبه كوتاه غدير
-اينک در خصوص اين سه گونه مختلف خطبه غدير از حيث حجم كلياتى بيان مى‏ گردد:اول: خطبه كوتاه غدير
 بنا بر مدارک موجود، متن اين خطبه نخستين بار در كتاب «جامعه» يا همان «كتابُ على‏ عليه السلام» -  كه از مواريث امامت است -  درج شده است. معروف بن خربوذ از اصحاب جليل ‏القدر امام باقر و امام صادق ‏عليهما السلام از قول امام باقر عليه السلام چنين مطلبى را متذكر شده است.
@@ خط ۹۳: / خط ۹۲: @@
 هم چنين مى ‏توان به عنوان ساير آثار مشتمل بر خطبه طولانى غدير تا پيش از وفات مجلسى دوم، از اين كتب نام برد:
-«العدد القويّة»<ref>العدد القوية لرفع المخاوف اليومية (حلى) : ص ۱۶۹. البته بخش‏ هاى انعكاس يافته در اين كتاب بسيار كوتاه‏ تر از متن كامل خطبه غدير است؛ اين خطبه حدود ۷۰۰ واژه دارد، كه مشتمل بر ۵ بند و از ۳۰ بند خطبه طولانى غدير است.</ref>، «نهج الايمان»<ref>نهج الايمان (ابن‏ جبر) : ص ۹۱.</ref>، «نزهة الكرام»<ref>نزهة الكرام و بستان العوام (رازى) : ج ۱ ص ۱۸۷. اين كتاب به زبان فارسى نگاشته شده است. نسخه موجود از اين كتاب در كتابخانه الكترونيكى نور موجود است. جناب محمد باقر انصارى ادعا كرده است از متن اين كتاب براى مقابله نسخ موجود از خطبه طولانى غدير بهره گرفته است. متن دقيق نوشتار انصارى بدين شرح است: ...من خلال مصادر تسعة و هى كتب: «روضة الواعظين» ، «الاحتجاج» ، «العدد القوية» ، «اليقين» ، «التحصين» ، «الصراط المستقيم» ، «الاقبال» ، «نهج الايمان» و «نزهه الكرام» . و قد تمّ ذلك بمقابلة نصوص هذه الكتب و اخراج المتن المنقح من بينها. خطبة الغدير (انصارى) : ص ۲۱ ۲۰. هم چنين جالب توجه است كه متن فارسى موجود در اين كتاب تكلف خاص دوره سده هفتم هجرى قمرى را دارد. علامه مجلسى فارسى زبان مى‏ گويد: باز گرداندن اين اثر به عربى براى او تكلف ‏آور است: ...من كتاب «نزهة الكرام و بستان العوام» تأليف محمد بن الحسين بن الحسن الرازى، و هذا الكتاب خطه بالعجمية، تكلّفنا من نقله الى العربية. فذكّر فى اواخر المجلد الثانى منه ما هذا لفظ من اعربه... . بحار الانوار: ج ۴۸ ص ۱۴۵</ref>، »روضة المتقين«××× 4 روضة المتقين فى شرح كتاب من لا يحضره الفقيه )محمدتقى مجلسى( : ج 13 ص 249. ×××، »تفسير الصافى«××× 5 التفسير الصافى )فيض كاشانى( : ج 2 ص 56 . ×××، »البرهان فى تفسير القرآن«××× 6 البرهان فى تفسير القرآن )بحرانى( : ج 2 ص 229. ×××، »غاية المرام و حجة الخصام«××× 7 غاية المرام و حجة الخصام فى تعيين الامام من طريق الخاص و العام )بحرانى( : ص 329. ×××، »كشف المهمّ«××× 8 كشف المهم فى طريق خبر غدير خم )بحرانى( : ص 194. ××× و »بحار الانوار« .××× 9 بحار الانوار: ج 37 ص 204. ×××
+«العدد القويّة»<ref>العدد القوية لرفع المخاوف اليومية (حلى) : ص ۱۶۹. البته بخش‏ هاى انعكاس يافته در اين كتاب بسيار كوتاه‏ تر از متن كامل خطبه غدير است؛ اين خطبه حدود ۷۰۰ واژه دارد، كه مشتمل بر ۵ بند و از ۳۰ بند خطبه طولانى غدير است.</ref>، «نهج الايمان»<ref>نهج الايمان (ابن‏ جبر) : ص ۹۱.</ref>، «نزهة الكرام»<ref>نزهة الكرام و بستان العوام (رازى) : ج ۱ ص ۱۸۷. اين كتاب به زبان فارسى نگاشته شده است. نسخه موجود از اين كتاب در كتابخانه الكترونيكى نور موجود است. جناب محمد باقر انصارى ادعا كرده است از متن اين كتاب براى مقابله نسخ موجود از خطبه طولانى غدير بهره گرفته است. متن دقيق نوشتار انصارى بدين شرح است: ...من خلال مصادر تسعة و هى كتب: «روضة الواعظين» ، «الاحتجاج» ، «العدد القوية» ، «اليقين» ، «التحصين» ، «الصراط المستقيم» ، «الاقبال» ، «نهج الايمان» و «نزهه الكرام» . و قد تمّ ذلك بمقابلة نصوص هذه الكتب و اخراج المتن المنقح من بينها. خطبة الغدير (انصارى) : ص ۲۱ ۲۰. هم چنين جالب توجه است كه متن فارسى موجود در اين كتاب تكلف خاص دوره سده هفتم هجرى قمرى را دارد. علامه مجلسى فارسى زبان مى‏ گويد: باز گرداندن اين اثر به عربى براى او تكلف ‏آور است: ...من كتاب «نزهة الكرام و بستان العوام» تأليف محمد بن الحسين بن الحسن الرازى، و هذا الكتاب خطه بالعجمية، تكلّفنا من نقله الى العربية. فذكّر فى اواخر المجلد الثانى منه ما هذا لفظ من اعربه... . بحار الانوار: ج ۴۸ ص ۱۴۵</ref>،«روضة المتقين» <ref>روضة المتقين فى شرح كتاب من لا يحضره الفقيه (محمدتقى مجلسى) : ج ۱۳ ص ۲۴۹.  </ref> ، «تفسير الصافى» <ref>التفسير الصافى (فيض كاشانى) : ج ۲ ص ۵۶ .</ref>، «البرهان فى تفسير القرآن» <ref>البرهان فى تفسير القرآن (بحرانى) : ج ۲ ص ۲۲۹.</ref>، «غاية المرام و حجة الخصام»<ref>غاية المرام و حجة الخصام فى تعيين الامام من طريق الخاص و العام (بحرانى) : ص ۳۲۹.</ref>، «كشف المهمّ»<ref>كشف المهم فى طريق خبر غدير خم(بحرانى): ص ۱۹۴.</ref> و «بحار الانوار» .<ref>بحار الانوار: ج ۳۷ ص ۲۰۴.</ref>
+كتاب چاپ نشده «المزار» كه به احتمال اثر قطب ‏الدين راوندى است نيز مشتمل بر خطبه طولانى غدير است. هم چنين «الصراط المستقيم» اثر ارزشمند مرحوم نباطى عاملى به نقل از «كتاب الولاية» نوشته محمد بن جرير بن يزيد طبرى (م ۳۱۰ ق) بخش‏ هاى اندكى از اين خطبه طولانى را در خود جاى داده است.<ref>الصراط المستقيم (نباطى) : ج ۱ ص ۳۰۱  - ۳۰۴.</ref>
+متن روايت مندرج از سخنان پيامبر صلى الله عليه و آله در «الصراط المستقيم» به نقل از «كتاب الولاية» طبرى چنين است:
-كتاب چاپ نشده »المزار« كه به احتمال اثر قطب‏الدين راوندى است نيز مشتمل بر خطبه طولانى غدير است. همچنين »الصراط المستقيم« اثر ارزشمند مرحوم نباطى عاملى به نقل از »كتاب الولاية« نوشته محمد بن جرير بن يزيد طبرى )م 310 ق( بخش‏هاى اندكى از اين خطبه طولانى را در خود جاى داده است.××× 01 الصراط المستقيم )نباطى( : ج 1 ص 304  - 301. ×××
+منها باسناده الى زيد بن ارقم: لمّا نزل النبى ‏صلى الله عليه و آله بغدير خم فى حَرّ شديد، امر بالدوحات فقممت، و نادى الصلاة جامعة فاجتمعنا. فخطب خطبة بالغة، ثم قال:
-متن روايت مندرج از سخنان پيامبرصلى الله عليه وآله در »الصراط المستقيم« به نقل از »كتاب الولاية« طبرى چنين است:
+ان اللَّه تعالى انزل الىّ«بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ ۖ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ ۚ وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ» . و قد امرنى جبرائيل عن ربى ان اقوم فى هذا المشهد، و اعلم كل ابيض و اسود ان على بن ابى طالب ‏عليه السلام اخى و وصيى و خليفتى و الامام بعدى.
-منها باسناده الى زيد بن ارقم: لمّا نزل النبى‏صلى الله عليه وآله بغدير خم فى حَرّ شديد، امر بالدوحات فقممت، و نادى الصلاة جامعة فاجتمعنا. فخطب خطبة بالغة، ثم قال:
+فسألت جبرائيل ان يستعفينى من ربى، لعلمى بقلة المتقين و كثرة المؤذين لى و اللائمين. لكثرة ملازمتى لعلى‏ عليه السلام و شدة اقبالى عليه حتى سمّونى اذناً. فقال تعالى فيهم: «وَمِنْهُمُ الَّذِينَ يُؤْذُونَ النَّبِيَّ وَيَقُولُونَ هُوَ أُذُنٌ قُلْ أُذُنُ خَيْرٍ لَكُمْ » . و لو شئت ان اسمّيهم و ادلّ عليهم لفعلت، و لكنى بسترهم قد تكرّمت، فلم يرض اللَّه الا بتبليغى فيه.
+فاعلموا -  معاشر الناس -  ذلك، فان اللَّه قد نصبه لكم اماماً، و فرض طاعته على كل احد. ماض حكمه جائز قوله. ملعون من خالفه، مرحوم من صدقه. اسمعوا و اطيعوا، فان اللَّه مولاكم، و على‏ عليه السلام امامكم، ثم الامامة فى ولدى من صلبه الى يوم القيامة. لا حلال الا ما حلّله اللَّه و هم، و لا حرام الا ما حرّمه اللَّه و هم. فصلوه، فما من علم الا و قد احصاه اللَّه فىّ، و نقلته اليه.
-ان اللَّه تعالى انزل الىّ »بلّغ ما انزل اليك من ربك و ان لم تفعل فما بلّغت رسالته و اللَّه يعصمك من الناس« . و قد امرنى جبرائيل عن ربى ان اقوم فى هذا المشهد، و اعلم كل ابيض و اسود ان على بن ابى‏طالب‏عليه السلام اخى و وصيى و خليفتى و الامام بعدى.
+لا تضلّوا عنه و لا تستنكفوا منه، فهو الذى يهدى الى الحق و يعمل به. لن يتوب اللَّه على احد انكره و لن يغفر له. حتم على اللَّه ان يفعل ذلك، و ان يعذّبه عذاباً نُكراً، ابد الآبدين. فهو افضل الناس بعدى، ما نزل الرزق و بقى الخلق. ملعون من خالفه. قولى عن جبرائيل عن اللَّه: «وَ لْتَنْظُرْ نَفْسٌ ما قَدَّمَتْ لِغَدٍ» .
+افهموا محكم القرآن و لا تتّبعوا متشابهه، ولن يفسّر لكم ذلک الا من انا آخذ بيده، شائل بعضده. الا و قد ادّيت، الا و قد بلّغت، الا و قد اسمعت، الا و قد اوضحت. ان اللَّه قال و انا قلت عنه: لا تحلّ امرة المؤمنين بعدى لاحد غيره.
-فسألت جبرائيل ان يستعفينى من ربى، لعلمى بقلة المتقين و كثرة المؤذين لى و اللائمين. لكثرة ملازمتى لعلى‏عليه السلام و شدة اقبالى عليه حتى سمّونى اذناً. فقال تعالى فيهم: »الذين يؤذون النبى و يقولون هو اُذن قل اُذن خير لكم« . و لو شئت ان اسمّيهم و ادلّ عليهم لفعلت، و لكنى بسترهم قد تكرّمت، فلم يرض اللَّه الا بتبليغى فيه.
+ثم رفعه الى السماء حتى صارت رجله مع ركبته، و قال: معاشر الناس، هذا اخى و وصيى و واعى علمى و خليفتى، على من آمن بى، و على تفسير كتاب ربى. اللهم انک انزلت عند تبيين ذلک فى على ‏عليه السلام: «الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ» بامامته. فمن لم يأتمّ به و بمن كان من ولدى من صلبه الى القيامة، «فَأُولَئِکَ حَبِطَتْ أَعْمالُهُمْ  وَ فِی النَّارِ هُمْ خالِدُون».
+ان ابليس اخرج آدم من الجنة مع كونه صفوة اللَّه بالحسد، فلا تحسدوا فتحبط اعمالكم و تزلّ اقدامكم. فى على‏ عليه السلام نزلت سورة «وَ الْعَصْرِإِنَّ الْإِنْسانَ لَفِي خُسْرٍ إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا» و وصّى «بِالْحَقِّ وَ الصَّبْرِ» .
-فاعلموا -  معاشر الناس -  ذلك، فان اللَّه قد نصبه لكم اماماً، و فرض طاعته على كل احد. ماض حكمه جائز قوله. ملعون من خالفه، مرحوم من صدقه. اسمعوا و اطيعوا، فان اللَّه مولاكم، و على‏عليه السلام امامكم، ثم الامامة فى ولدى من صلبه الى يوم القيامة. لا حلال الا ما حلّله اللَّه و هم، و لا حرام الا ما حرّمه اللَّه و هم. فصلوه، فما من علم الا و قد احصاه اللَّه فىّ، و نقلته اليه.
-لا تضلّوا عنه و لا تستنكفوا منه، فهو الذى يهدى الى الحق و يعمل به. لن يتوب اللَّه على احد انكره و لن يغفر له. حتم على اللَّه ان يفعل ذلك، و ان يعذّبه عذاباً نُكراً، ابد الآبدين. فهو افضل الناس بعدى، ما نزل الرزق و بقى الخلق. ملعون من خالفه. قولى عن جبرائيل عن اللَّه: »و لتنظر نفس ما قدّمت لغد« .
-افهموا محكم القرآن و لا تتّبعوا متشابهه، ولن يفسّر لكم ذلك الا من انا آخذ بيده، شائل بعضده. الا و قد ادّيت، الا و قد بلّغت، الا و قد اسمعت، الا و قد اوضحت. ان اللَّه قال و انا قلت عنه: لا تحلّ امرة المؤمنين بعدى لاحد غيره.
-ثم رفعه الى السماء حتى صارت رجله مع ركبته، و قال: معاشر الناس، هذا اخى و وصيى و واعى علمى و خليفتى، على من آمن بى، و على تفسير كتاب ربى. اللهم انك انزلت عند تبيين ذلك فى على‏عليه السلام: »اليوم اكملت لكم دينكم« بامامته. فمن لم يأتمّ به و بمن كان من ولدى من صلبه الى القيامة، »فاولئك حبطت اعمالهم و فى النار هم خالدون« .
-ان ابليس اخرج آدم من الجنة مع كونه صفوة اللَّه بالحسد، فلا تحسدوا فتحبط اعمالكم و تزلّ اقدامكم. فى على‏عليه السلام نزلت سورة »و العصر ان الانسان لفى خسر الا الذين آمنوا« و وصّى »بالحق و الصبر« .
@@ خط ۱۲۹: / خط ۱۲۱: @@
 معاشر الناس، سيكون من بعدى »ائمة يدعون الى النار و يوم القيامة لا ينصرون« . و ان اللَّه و انا بريئان منهم. انهم و انصارهم و اتباعهم »فى الدرك الاسفل من النار« . و سيجعلونها ملكاً و اغتصاباً. فعندها »يفرغ لكم ايها الثقلان و يرسل عليكما شواظ من نار و نحاس فلا تنتصران« .