مسجد غدیر: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
=== غدیر و خم در لغت === | === غدیر و خم در لغت === | ||
غدیر در لغت برکه آب را گویند و نـیز زمـین پسـتی که آب باران و | غدیر در لغت برکه آب را گویند و نـیز زمـین پسـتی که آب باران و سیلاب ها در آن جمع شود و تا تابستان باقی نماند . | ||
جمع آن ، غُدُر ( دو حرف اوّل مضموم ) ، غُدْر ( بـه ضم اول و سکون دوّم ) اغدرة و غدران است . | جمع آن ، غُدُر ( دو حرف اوّل مضموم ) ، غُدْر ( بـه ضم اول و سکون دوّم ) اغدرة و غدران است . | ||
| خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
به گفته شهید اوّل ( شهادت ۷۸۶ هـ . ق . ) دیوارهایش تا زمان ایشان پابرجا و نمایان بوده است . | به گفته شهید اوّل ( شهادت ۷۸۶ هـ . ق . ) دیوارهایش تا زمان ایشان پابرجا و نمایان بوده است . | ||
و ما ایـنک مـسجد غـدیر را از دو دیدگاه ؛ روایات | و ما ایـنک مـسجد غـدیر را از دو دیدگاه ؛ روایات اهل بیت ( علیهم السلام ) و فقها مورد بـررسی قـرار می دهیم : | ||
=== مسجد غدیر در روایات === | === مسجد غدیر در روایات === | ||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
عبدالرحمن بن حجاج می گوید : روز بود و من مسافر بودم از حـضرت مـوسی بن جعفر ( علیه السلام ) درباره خواندن نماز در مسجد غدیر خم پرسیدم . در پاسخ فرمود : در آن مسجد نماز بـگزار ، زیـرا نـماز در آن فضیلت بسیار دارد و پدرم همیشه به آن سفارش می کرد . | عبدالرحمن بن حجاج می گوید : روز بود و من مسافر بودم از حـضرت مـوسی بن جعفر ( علیه السلام ) درباره خواندن نماز در مسجد غدیر خم پرسیدم . در پاسخ فرمود : در آن مسجد نماز بـگزار ، زیـرا نـماز در آن فضیلت بسیار دارد و پدرم همیشه به آن سفارش می کرد . | ||
علامه مجلسی ( متوفای ۱۱۱۰ هــ . ق . ) در کـتاب مـلاذ الاخیار ، ج۹ ، ص۴۶ روایت | علامه مجلسی ( متوفای ۱۱۱۰ هــ . ق . ) در کـتاب مـلاذ الاخیار ، ج۹ ، ص۴۶ روایت پیش گفته را صحیح می داند . | ||
۲ ـ . . . عن حسان الجمال قال : حملت ابا عبدالله مـن المـدینة الی مـکة فلما انتهینا الی مسجد الغدیر نظر الی میسرة المسجد فقال : ذلک موضع قدم رسول الله ( صلّی الله عـلیه وآله وسـلّم ) حیث قال : من کنت مولاه فعلی مولاه . <ref>کـافی ، ج۴ ، ص۵۶۶ ، ح۲ ؛ بحارالانوار ، ج۳۷ ، ص۱۷۲ ، ح۵ ؛ و ج۱۰۰ ، ص۲۲۵ ، ح۲۱ ؛ و مرحوم استرآبادی در تاویل الایات الطاهرة ، ص۶۸۸ قضیه را با اندک تفاوتی از حسین جـمال نـقل مـی کند . به تفسیر کنز الدقائق ، ج۱۰ ، ص۵۷۸ مراجعه شود .</ref> | ۲ ـ . . . عن حسان الجمال قال : حملت ابا عبدالله مـن المـدینة الی مـکة فلما انتهینا الی مسجد الغدیر نظر الی میسرة المسجد فقال : ذلک موضع قدم رسول الله ( صلّی الله عـلیه وآله وسـلّم ) حیث قال : من کنت مولاه فعلی مولاه . <ref>کـافی ، ج۴ ، ص۵۶۶ ، ح۲ ؛ بحارالانوار ، ج۳۷ ، ص۱۷۲ ، ح۵ ؛ و ج۱۰۰ ، ص۲۲۵ ، ح۲۱ ؛ و مرحوم استرآبادی در تاویل الایات الطاهرة ، ص۶۸۸ قضیه را با اندک تفاوتی از حسین جـمال نـقل مـی کند . به تفسیر کنز الدقائق ، ج۱۰ ، ص۵۷۸ مراجعه شود .</ref> | ||
| خط ۴۴: | خط ۴۴: | ||
2 ـ ابـن حمزه ( متوفای قرن ششم هـ . ق . ) : هرگاه کسی تصمیم به حج و زیارت خانه خـدا دارد ، ابـتدا به مدینه رود و رسول خدا ( صـلّی الله عـلیه وآله وسـلّم ) را زیارت کند ، سـپس در طـریق مدینه به مکه وقـتی بـه مسجد غدیر رسید ، دو رکعت نماز در آن بخواند .<ref>النهایه فی مجرد الفتوی ، ص۲۸۶.</ref> | 2 ـ ابـن حمزه ( متوفای قرن ششم هـ . ق . ) : هرگاه کسی تصمیم به حج و زیارت خانه خـدا دارد ، ابـتدا به مدینه رود و رسول خدا ( صـلّی الله عـلیه وآله وسـلّم ) را زیارت کند ، سـپس در طـریق مدینه به مکه وقـتی بـه مسجد غدیر رسید ، دو رکعت نماز در آن بخواند .<ref>النهایه فی مجرد الفتوی ، ص۲۸۶.</ref> | ||
۳ ـ ابن ادریس ( متوفای ۵۹۸ هـ . ق . ) می نویسد : هـنگامی کـه انسان جهت زیارت پیامبر ( صلّی الله عـلیه وآله وسـلّم ) از مکه بـه سـوی مـدینه حرکت می کند ، | ۳ ـ ابن ادریس ( متوفای ۵۹۸ هـ . ق . ) می نویسد : هـنگامی کـه انسان جهت زیارت پیامبر ( صلّی الله عـلیه وآله وسـلّم ) از مکه بـه سـوی مـدینه حرکت می کند ، هـمین که به مسجد غدیر رسید ، داخل آن شود و دو رکعت نماز بجا آورد.<ref>السرائر ، ج۱ ، ص۶۵۱.</ref> | ||
۴ ـ یحیی بن سعید ( متوفای ۶۹۰ هـ . ق . ) گـوید : هـنگامی که حاجیان از مکه به سوی مـدینه بـه جـهت زیـارت پیـامبر ( صلّی الله علیه وآله وسـلّم ) حـرکت می کنند ، وقتی به مسجد غدیر رسیدند ، داخل آن شده و در آنجا نماز بگزارند . <ref>الجامع للشرائع ، ص۲۳۱.</ref> | ۴ ـ یحیی بن سعید ( متوفای ۶۹۰ هـ . ق . ) گـوید : هـنگامی که حاجیان از مکه به سوی مـدینه بـه جـهت زیـارت پیـامبر ( صلّی الله علیه وآله وسـلّم ) حـرکت می کنند ، وقتی به مسجد غدیر رسیدند ، داخل آن شده و در آنجا نماز بگزارند . <ref>الجامع للشرائع ، ص۲۳۱.</ref> | ||
| خط ۵۰: | خط ۵۰: | ||
۵ ـ علامه حلّی ( متوفای ۷۲۶ هــ . ق . ) : مـسجد غـدیر مکانی است شریف که در آنجا پیامبر ( صـلّی الله عـلیه وآله وسـلّم ) عـلی ( عـلیه السـلام ) را به عنوان امامِ مردم به جانشینی خود منصوب کرد ، و شرافت او را برای همگان روشن ساخت و مقام و منزلت و قرب وی را در پیشگاه الهی بیان داشت ، و در حجة الوداع از تمامی مسلمانان برای آن حضرت بـیعت گرفت . پس نماز و دعای فراوان در آن مسجد مستحب است .<ref>تحریر الأحکام ، ج۱ ، ص۱۳۱ ؛ تذکرة الفقهاء ، ج۱ ، ص۴۰۳ ؛ منتهی المطلب ، ج۲ ، ص۸۸۹.</ref> | ۵ ـ علامه حلّی ( متوفای ۷۲۶ هــ . ق . ) : مـسجد غـدیر مکانی است شریف که در آنجا پیامبر ( صـلّی الله عـلیه وآله وسـلّم ) عـلی ( عـلیه السـلام ) را به عنوان امامِ مردم به جانشینی خود منصوب کرد ، و شرافت او را برای همگان روشن ساخت و مقام و منزلت و قرب وی را در پیشگاه الهی بیان داشت ، و در حجة الوداع از تمامی مسلمانان برای آن حضرت بـیعت گرفت . پس نماز و دعای فراوان در آن مسجد مستحب است .<ref>تحریر الأحکام ، ج۱ ، ص۱۳۱ ؛ تذکرة الفقهاء ، ج۱ ، ص۴۰۳ ؛ منتهی المطلب ، ج۲ ، ص۸۸۹.</ref> | ||
۶ ـ شهید اول ( شهادت : ۷۸۶ هـ . ق . ) : از جمله مساجد شریف ، مسجد غدیر است که در نزدیکی جـحفه مـی باشد ، و | ۶ ـ شهید اول ( شهادت : ۷۸۶ هـ . ق . ) : از جمله مساجد شریف ، مسجد غدیر است که در نزدیکی جـحفه مـی باشد ، و دیوار های آن تا به امروز باقی است ، و آن مسجد مشهور و آشکار است ، و غالباً راه حجاج از آن طرف می گذشت . | ||
و همچنین در کتاب دروس می نویسد : وقتی زائر خانه خدا به سوی مدینه حرکت مـی کـند و به مسجد غدیر می رسد ، داخل مسجد شود و در آن نماز گزارد و بسیار دعا کند . این مسجد ، همان مکانی است که رسول الله ( صلّی الله علیه وآله وسـلّم ) عـلی امیرالمؤمنین را به جانشینی خود مـنصوب کـرد . و دیوارهای مسجد تا امروز باقی است .<ref>الدروس الشرعیه ، ج۲ ، ص۱۹.</ref> | و همچنین در کتاب دروس می نویسد : وقتی زائر خانه خدا به سوی مدینه حرکت مـی کـند و به مسجد غدیر می رسد ، داخل مسجد شود و در آن نماز گزارد و بسیار دعا کند . این مسجد ، همان مکانی است که رسول الله ( صلّی الله علیه وآله وسـلّم ) عـلی امیرالمؤمنین را به جانشینی خود مـنصوب کـرد . و دیوارهای مسجد تا امروز باقی است .<ref>الدروس الشرعیه ، ج۲ ، ص۱۹.</ref> | ||
نسخهٔ ۶ اوت ۲۰۲۳، ساعت ۱۶:۰۸
مـسجد غدیر [۱]
غدیر و خم در لغت
غدیر در لغت برکه آب را گویند و نـیز زمـین پسـتی که آب باران و سیلاب ها در آن جمع شود و تا تابستان باقی نماند .
جمع آن ، غُدُر ( دو حرف اوّل مضموم ) ، غُدْر ( بـه ضم اول و سکون دوّم ) اغدرة و غدران است .
جوهری گوید : خُم غدیر معروفی است کـه بین مکه و مدینه ، در جـحفه[۲] مـی باشد .[۳]
ابن درید ( متوفای ۳۲۱ هـ . ق . ) گوید : خُم غدیر معروفی است و آن همان مکانی است که رسول خدا ( صلّی الله علیه وآله وسلّم ) در آنجا به ایراد خطبه پرداخت و امیرمؤمنان علی بن ابی طالب ( علیه السـلام ) را برتری داد .[۴]
ابن اثیر ( متوفای ۶۰۶ ) آورده است : غدیر خم جایی است میان مکه و مدینه که آب چشمه ای در آن می ریزد و در آن مسجدی است برای پیامبر ( صلّی الله علیه وآله وسلّم ) .[۵]
ابن منظور نیز در لسان العرب آورده است که : غـدیر مـحلّ معروفی است میان مکّه و مدینه ، در جحفه ، و آن غدیر خم است .
و سرانجام بکری در معجم می نویسد : غدیر خم در سه مایلی جحفه ، در سمت چپ ، ابتدای دره جحفه جایی که دره الضرار بـه پایـان می رسد واقع شده . البته مراد سمت چپ کسی است که از مدینه به سوی مکه در حرکت باشد . در آنجا مسجدی است با نام مسجد غدیر و آن در مکانی بنا شده که پیـامبر ( صـلّی الله عـلیه وآله وسلّم ) امیرمؤمنان علی ( علیه السـلام ) را بـه عـنوان جانشین خود به مردم معرفی کرد .[۶]
به گفته شهید اوّل ( شهادت ۷۸۶ هـ . ق . ) دیوارهایش تا زمان ایشان پابرجا و نمایان بوده است .
و ما ایـنک مـسجد غـدیر را از دو دیدگاه ؛ روایات اهل بیت ( علیهم السلام ) و فقها مورد بـررسی قـرار می دهیم :
مسجد غدیر در روایات
شیخ کلینی ( رحمه الله ) ( متوفای ۳۲۹ هـ . ق . ) در کتاب شریف کافی فصلی با عنوان مسجد غدیر خـم آورده و چـنین گـفته است :
1 ـ . . . عن عبدالرحمن بن الحجاج ، قال : سألت ابا ابراهیم ( عـلیه السلام ) عن الصلاة فی مسجد غدیر خم بالنهار و انا مسافر ، فقال : صلّ فیه فانّ فیه فضلا و قد کـان أبـی یـأمر بذلک . [۷]
عبدالرحمن بن حجاج می گوید : روز بود و من مسافر بودم از حـضرت مـوسی بن جعفر ( علیه السلام ) درباره خواندن نماز در مسجد غدیر خم پرسیدم . در پاسخ فرمود : در آن مسجد نماز بـگزار ، زیـرا نـماز در آن فضیلت بسیار دارد و پدرم همیشه به آن سفارش می کرد .
علامه مجلسی ( متوفای ۱۱۱۰ هــ . ق . ) در کـتاب مـلاذ الاخیار ، ج۹ ، ص۴۶ روایت پیش گفته را صحیح می داند .
۲ ـ . . . عن حسان الجمال قال : حملت ابا عبدالله مـن المـدینة الی مـکة فلما انتهینا الی مسجد الغدیر نظر الی میسرة المسجد فقال : ذلک موضع قدم رسول الله ( صلّی الله عـلیه وآله وسـلّم ) حیث قال : من کنت مولاه فعلی مولاه . [۸]
حسان جمال می گوید : امام صـادق ( عـلیه السـلام ) را از مدینه به مکه همراهی می کردم ، وقتی به مسجد غدیر رسیدیم حضرت نگاهی بـه سـمت چپ مسجد کرد و فرمود : آنجا جای پای رسول خدا ( صلّی الله علیه وآله وسلّم ) است جـایی کـه فـرمود : من کنت مولاه فعلی مولاه . . .
ـ . . . عن ابان ، عن ابی عبدالله ( علیه السلام ) قـال : یـستحب الصـلاة فی مسجد الغدیر لانّ النبی ( صلّی الله علیه وآله وسلّم ) أقام فیه امـیرالمؤمنین ـ عـلیه السلام ـ وهو موضع اظهر الله ـ عزوجل ـ فیه الحق .[۹]
ابان از امام صادق ( علیه السلام ) چنین روایت می کـند : نـماز خواندن در مسجد غدیر مستحب است ، زیرا که پیامبر ( صلّی الله علیه وآله وسلّم ) در آن مـکان امـیرالمؤمنان ( علیه السلام ) را به پا داشت ( و او را به عنوان جـانشینی خـود بـه مردم معرفی کرد ) و آن همان جایی است کـه خـداوند حق را ظاهر ساخت .
مسجد غدیر در کلام فقها
فقها ـ رضوان الله علیهم ـ در دو کتاب فـقهی نـماز و حج ، به اهمیت مسجد غـدیر و فـضیلت خواندن نـماز و دعـا در آن پرداخـته اند که به بیان برخی از آنـان اشـاره می کنیم :
۱ ـ شیخ طوسی ( متوفای ۴۶۰ هـ . ق . ) می گوید : هنگامی که انسان از مـکه بـه سوی مدینه حرکت می کند وقـتی به مسجد غدیر رسـید ، داخـل مسجد شود و دو رکعت نماز بـخواند .
2 ـ ابـن حمزه ( متوفای قرن ششم هـ . ق . ) : هرگاه کسی تصمیم به حج و زیارت خانه خـدا دارد ، ابـتدا به مدینه رود و رسول خدا ( صـلّی الله عـلیه وآله وسـلّم ) را زیارت کند ، سـپس در طـریق مدینه به مکه وقـتی بـه مسجد غدیر رسید ، دو رکعت نماز در آن بخواند .[۱۰]
۳ ـ ابن ادریس ( متوفای ۵۹۸ هـ . ق . ) می نویسد : هـنگامی کـه انسان جهت زیارت پیامبر ( صلّی الله عـلیه وآله وسـلّم ) از مکه بـه سـوی مـدینه حرکت می کند ، هـمین که به مسجد غدیر رسید ، داخل آن شود و دو رکعت نماز بجا آورد.[۱۱]
۴ ـ یحیی بن سعید ( متوفای ۶۹۰ هـ . ق . ) گـوید : هـنگامی که حاجیان از مکه به سوی مـدینه بـه جـهت زیـارت پیـامبر ( صلّی الله علیه وآله وسـلّم ) حـرکت می کنند ، وقتی به مسجد غدیر رسیدند ، داخل آن شده و در آنجا نماز بگزارند . [۱۲]
۵ ـ علامه حلّی ( متوفای ۷۲۶ هــ . ق . ) : مـسجد غـدیر مکانی است شریف که در آنجا پیامبر ( صـلّی الله عـلیه وآله وسـلّم ) عـلی ( عـلیه السـلام ) را به عنوان امامِ مردم به جانشینی خود منصوب کرد ، و شرافت او را برای همگان روشن ساخت و مقام و منزلت و قرب وی را در پیشگاه الهی بیان داشت ، و در حجة الوداع از تمامی مسلمانان برای آن حضرت بـیعت گرفت . پس نماز و دعای فراوان در آن مسجد مستحب است .[۱۳]
۶ ـ شهید اول ( شهادت : ۷۸۶ هـ . ق . ) : از جمله مساجد شریف ، مسجد غدیر است که در نزدیکی جـحفه مـی باشد ، و دیوار های آن تا به امروز باقی است ، و آن مسجد مشهور و آشکار است ، و غالباً راه حجاج از آن طرف می گذشت .
و همچنین در کتاب دروس می نویسد : وقتی زائر خانه خدا به سوی مدینه حرکت مـی کـند و به مسجد غدیر می رسد ، داخل مسجد شود و در آن نماز گزارد و بسیار دعا کند . این مسجد ، همان مکانی است که رسول الله ( صلّی الله علیه وآله وسـلّم ) عـلی امیرالمؤمنین را به جانشینی خود مـنصوب کـرد . و دیوارهای مسجد تا امروز باقی است .[۱۴]
۷ ـ مرحوم حر عاملی ( متوفای ۱۱۰۴ هـ . ق . ) می نویسد : مستحب است خواندن نماز در مسجد غدیر خم ، از امام کاظم ( علیه السـلام ) روایـت شده است : در آن مسجد نـماز بـخوان ، همانا نماز در آن فضیلت بسیار دارد و پدرم بدان امر می کرد .
۸ ـ شیخ یوسف بحرانی ( متوفای ۱۱۸۶ هـ . ق . ) می نویسد : کسی که قصد مدینه مشرفه را کرده مستحب است از مسجد غدیر گذر کند ، داخل مسجد شـود و در آن نـماز گزارد و زیاد دعا کند چرا که آن مسجد همان مکانی است که پیامبر اکرم ( صلّی الله علیه وآله وسلّم ) به امامت و خلافت امیرمؤمنان ( علیه السلام ) بعد از خود تصریح کرده است .
گرچه پیش از آن روز ( غـدیر ) ادله و نـصوص بر امـامت آن حضرت از جانب پیامبر اکرم ( صلّی الله علیه وآله وسلّم ) بسیار نقل شده است ، جز اینکه تکلیف الهی و ضـرورت شرعی ( در اعلان ولایت امیر مؤمنان ) در آن مکان حتمی شد . و آن همه نـصوص و دلایـل ( کـه پیامبر ( صلّی الله علیه وآله وسلّم ) قبل از غدیر خم در مجالس و محافل می فرمود ، همه آنها ) مقدمه ای بود جـهت آمـادگیِ مردم برای چنین روزی و قبول خلافت آن حضرت . [۱۵]
۹ ـ مرحوم کاشف الغطا ( متوفای ۱۲۲۸ هـ . ق . ) : و از آن مـساجد مـسجد غـدیر است .
امام موسی بن جعفر ( علیه السلام ) فرمود : صلّ فیه فانّ فیه فضلا و کان أبـی یأمر بذلک و امام صادق ( علیه السلام ) فرمود : نماز در مسجد غدیر مستحب است ؛ زیـرا پیامبر اکرم ( صلّی الله عـلیه وآله وسـلّم ) در آن مکان امیرمؤمنان را به جانشینی خود معرفی کرد و حق را ظاهر ساخت .
و سمت چپ مسجد افضل است چون وقتی امام صادق ( علیه السلام ) نگاه به سمت چپ مسجد کرد فرمود : این جای پای رسـول خدا ( صلّی الله علیه وآله وسلّم ) است .[۱۶]
۱۰ ـ مرحوم صاحب جواهر ( متوفای ۱۲۶۶ هـ . ق . ) می نویسد : کسی کـه از مـکه به مدینه بازمی گردد ، مستحب است در مسجد غدیر خم نماز بخواند و زیاد دعا نماید ، و آنجا همان محلی است که رسول خدا ( صلّی الله علیه وآله وسلّم ) امیرمؤمنان ( علیه السلام ) را به جانشینی خـود مـعرفی کرد .[۱۷]
در میان نویسندگان عامه نیز صاحب خلاصة الوفاء باخبار دارالمصطفی آورده است که : . . . مسجد بعد الجحفة و أظنّه مسجد غدیر خم . قال الاسدی و علی ثلاثة أمیال من الجحفة یسرة عن الطـریق حـذاء العین مسجد لرسول الله ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ و یلیها الفیضة و هی غدیر خم و هی علی أربعة أمیال من الجحفة .
از جمله مساجدی که پیامبر ( صلّی الله علیه وآله وسلّم ) در آن نماز خواند ، مـسجدی اسـت بـعد از جحفه و به گمان من هـمان مـسجد غـدیر خم است . . . [۱۸]
۱۱ ـ مرحوم سید محسن امین می گوید : وهو قریب من الجحفة المسماة فی هذا الزمان رابغ بین مکة و المدینه فـی مـنتصف الطـریق تقریباً و هو عامر مشهور ، و قد جدد عمارته بـعض مـلوک الهند من الشیعه فی عصر الشیخ مرتضی الانصاری .[۱۹]
و مسجد غدیر خم در نزدیکی جحفه که در این زمان آن را رابغ مـیان مـکه و مـدینه تقریباً در وسط راه قرار داد . و این مسجد عامر و مشهور است ، و بـنای آنرا بعضی از پادشاهان هند از شیعیان در زمان شیخ مرتضی انصاری انجام داده است .
منبع
میقات حج تابستان ۱۳۷۴ - شماره ۱۲.
پانویس
- ↑ محمد جعفر طبسی.
- ↑ جحفه روستای بزرگی است که در راه مدینه ـ مکه ، در چهار منزلی قرار دارد ، معجم البلدان ، ج۲ ، ص۱۱۱ . مسافت بین مکه و جحفه حدود ۲۲۰ کیلومتر است .
- ↑ صحاح اللغـه ، ج۵ ، ص۱۹۱۶.
- ↑ جـمهرة اللغه ، ج۱ ، ص۱۰۸.
- ↑ النهایه فی غریب الحدیث و الأثر ، ج۲ ، ص۸۱ ؛ به لسان العرب ، ج۴ ، ص۲۲۳ مراجعه شود .
- ↑ کیهان فرهنگی ، ص۴۷ ، سال یازدهم مرداد ماه ۱۳۷۳.
- ↑ کافی ، ج۴ ، ص۵۶۶ ، ح۱ ؛ الفقیه ، ج۲ ، ص۳۳۵ ، ح۶ ؛ تهذیب الاحـکام ، ج۶ ، ص۱۸ ، ح۴۱.
- ↑ کـافی ، ج۴ ، ص۵۶۶ ، ح۲ ؛ بحارالانوار ، ج۳۷ ، ص۱۷۲ ، ح۵ ؛ و ج۱۰۰ ، ص۲۲۵ ، ح۲۱ ؛ و مرحوم استرآبادی در تاویل الایات الطاهرة ، ص۶۸۸ قضیه را با اندک تفاوتی از حسین جـمال نـقل مـی کند . به تفسیر کنز الدقائق ، ج۱۰ ، ص۵۷۸ مراجعه شود .
- ↑ کافی ، ج۴ ، ص۵۶۷ ، ح۳.
- ↑ النهایه فی مجرد الفتوی ، ص۲۸۶.
- ↑ السرائر ، ج۱ ، ص۶۵۱.
- ↑ الجامع للشرائع ، ص۲۳۱.
- ↑ تحریر الأحکام ، ج۱ ، ص۱۳۱ ؛ تذکرة الفقهاء ، ج۱ ، ص۴۰۳ ؛ منتهی المطلب ، ج۲ ، ص۸۸۹.
- ↑ الدروس الشرعیه ، ج۲ ، ص۱۹.
- ↑ الحدائق الناظره ، ج۱۷ ، ص۴۰۶.
- ↑ کشف الغطاء ، ص۲۱۱.
- ↑ جواهر الکلام ، ج۲۰ ، ص۷۵.
- ↑ خلاصة الوفاء باخبار دارالمصطفی ، ص۴۲۵.
- ↑ مـفتاح الجـنات ، ج۱ ، ص۳۲۸.