آل بویه: تفاوت میان نسخه‌ها
(←جایگاه) |
|||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
== '''مذهب آل بویه'''<ref>آل بویه و نقش آنان در برپایی مراسم و مواسم شیعه امامیه در عراق،ص۱۱۱-۱۱۲.</ref> == | == '''مذهب آل بویه'''<ref>آل بویه و نقش آنان در برپایی مراسم و مواسم شیعه امامیه در عراق،ص۱۱۱-۱۱۲.</ref> == | ||
بیشتر مورّخان آل بویه را پیرو مذهب تشیّع امامیه و دوستدار اهل بیت علیهم السلام می دانند، اما چون محیط رشد و قدرت یابی آل بویه قلمرو قدرت مذهب زیدیه بوده، برخی آنان را شیعه زیدی دانسته اند.ابن خلدون درباره مذهب آل بویه چنین می گوید: «دیلمیان بر مذهب شیعه علوی بودند. ایشان از آغاز اسلامشان بر این مذهب گرویدند؛ زیرا به دست اطروش اسلام آوردند.» | بیشتر مورّخان آل بویه را پیرو مذهب تشیّع امامیه و دوستدار اهل بیت علیهم السلام می دانند، اما چون محیط رشد و قدرت یابی آل بویه قلمرو قدرت مذهب زیدیه بوده، برخی آنان را شیعه زیدی دانسته اند. | ||
ابن خلدون درباره مذهب آل بویه چنین می گوید: «دیلمیان بر مذهب شیعه علوی بودند. ایشان از آغاز اسلامشان بر این مذهب گرویدند؛ زیرا به دست اطروش اسلام آوردند.»<ref>تاریخ ابن خلدون، ج۳، ص۳۹۵.</ref> | |||
باید توجه داشت که ورود اسلام و تشیّع به کرانه های خزر، با یکدیگر هم زمان بودند. مردم آن سرزمین توسط علویان به اسلام و تشیّع گرویدند، اما بیشتر فرزندزادگان پیامبر صلی الله علیه و آله ، که وارد این سرزمین شدند، به تبلیغ مذهب زیدی پرداختند.(۱۹) حاکمان علوی طبرستان بیشتر مروّج مذهب زیدی بودند، هرچند همکاری هایی بین علویان طبرستان و ایران با بزرگان شیعه امامیه در بغداد وجود داشته است، اما در قرن چهارم در طبرستان اکثریت با شیعه زیدی بود و از این رو، خاندان بویه که در چنین محلی پرورش یافتند، از آثار فرهنگی و تربیتی آن متأثر بودند.(۲۰)برخی بر این عقیده اند که علت روی آوردن حکمرانان آل بویه در بغداد به شیعه امامیّه این بود که چنانچه آنان بر مذهب زیدیه باقی مانده بودند، لازمه اش قبول امام حی و حاضر و رهبر علوی بود؛ امامی که طبق عقیده زیدیه فرزندزاده زهرا علیهاالسلام و قیام کننده به سیف باشد. در این صورت، اطاعت فرمان او بر فرمانروایان آل بویه واجب بود و آنان نمی توانستند با قدرت و استقلال، به فرمانروایی بپردازند، در حالی که با قبول شیعه امامیّه موقعیت دیگری پدید آمد؛ زیرا امام دوازدهم شیعیان امامی غایب بود و آل بویه می توانستند با احترام نسبت به بزرگان و نقبای شیعه امامیّه، به حکومت خود ادامه دهند؛ همان گونه که بهاءالدوله دیلمی فرمانی به نام شریف رضی نوشت و وی را نقیب و سرپرست شیعیان در تمام سرزمین های اسلامی قرار داد.(۲۱)معدود نویسندگانی همچون پطروشفسکی، حاکمان آل بویه در عراق را بر مذهب سنّی می دانند. وی معتقد است که هرچند مؤسسان دودمان آل بویه از شیعیان میانه رو (زیدی) و افراد بعدی آن خاندان، در باطن متمایل به شیعیان بودند، اما آن ها در ظاهر و به صورت رسمی سنّی مذهب بودند.(۲۲) احتمال دارد که پذیرش ظاهری خلیفه عبّاسی توسط آل بویه موجب این اشتباه شده باشد. اما با توجه به اوضاع حاکم بر جامعه اسلامی، که بیشتر جمعیت آن را اهل سنّت تشکیل می داد، به نظر می رسد امیران آل بویه برای جلب نظر و ادامه حکومت بر اکثریت جامعه اسلامی، ناچار به قبول ظاهری خلافت عبّاسی بودند.عموم مورّخان قدیم و جدید بر شیعه امامی بودن آل بویه تأکید دارند و اعمالی همچون رفتار محترمانه و جانب دارانه فرمانروایان آل بویه نسبت به شیعیان و بزرگان آن مذهب، برپایی مراسم سوگواری عاشورا و عید غدیر، ساخت مقابر شیعه، به ویژه حرم امام علی علیه السلام و امام حسین علیه السلام و تقویت و ترویج مذهب شیعه امامی در عراق را مؤیّد این عقیده می دانند.(۲۳)به نظر می رسد این مسئله ناشی از نفوذ گسترده شیعیان امامیه در عراق قرن چهاردهم هجری بوده است و حکمرانان آل بویه علاوه بر میل باطنی و گرایش های شیعی، برای حفظ موجودیت و ادامه حاکمیت خود، به جلب نظر شیعیان و بزرگان آنان نیاز داشته اند. | |||
== منبع == | == منبع == | ||
نسخهٔ ۲۲ آوریل ۲۰۲۴، ساعت ۰۶:۲۹
جشن های غدیر در زمان آل بویه[۱]
جشن هاى سراسرى غدير كه هر ساله در سالروز عيد غدير خم در هيجدهم ذى حجه برگزار مى شود از شاخص ترين آئين هاى يادبود غدير است و تأثير اجتماعى آن در حفظ محتواى غدير در اذهان عموم مردم فوق العاده است.
در زمان آل بويه در ایران و عراق و در حكومت فاطمیان در شام و مصر و یمن جشن هاى غدير به طور مفصل گرفته مى شد و اهميت خاصى براى آن قائل بودند.[۲]
از زمان صفویه تا زمان ما همه ساله مراسم غدیر با شور خاصى برگزار مى شود و در ایران، عراق، لبنان، پاکستان و هند جشن هاى مفصلى به اين مناسبت برگزار مى گردد.
جایگاه
آل بویه، سلسله‌ای شیعی است که بیش از ۱۲۰ سال (۳۲۲-۴۴۸ق) بر بخش‌هایی از ایران و عراق حکومت راندند.[۳] حکومت آل بویه توسط علی پسر ابوشجاع بویه با حمایت برادرانش احمد و حسن بنیان نهاده شد و به همین خاطر به آل بویه یا بوئیان نامیده شده است. به آنان دیالمه[۴] و دیلمیان نیز گفته می‌شود.[۵]
مذهب آل بویه[۶]
بیشتر مورّخان آل بویه را پیرو مذهب تشیّع امامیه و دوستدار اهل بیت علیهم السلام می دانند، اما چون محیط رشد و قدرت یابی آل بویه قلمرو قدرت مذهب زیدیه بوده، برخی آنان را شیعه زیدی دانسته اند.
ابن خلدون درباره مذهب آل بویه چنین می گوید: «دیلمیان بر مذهب شیعه علوی بودند. ایشان از آغاز اسلامشان بر این مذهب گرویدند؛ زیرا به دست اطروش اسلام آوردند.»[۷]
باید توجه داشت که ورود اسلام و تشیّع به کرانه های خزر، با یکدیگر هم زمان بودند. مردم آن سرزمین توسط علویان به اسلام و تشیّع گرویدند، اما بیشتر فرزندزادگان پیامبر صلی الله علیه و آله ، که وارد این سرزمین شدند، به تبلیغ مذهب زیدی پرداختند.(۱۹) حاکمان علوی طبرستان بیشتر مروّج مذهب زیدی بودند، هرچند همکاری هایی بین علویان طبرستان و ایران با بزرگان شیعه امامیه در بغداد وجود داشته است، اما در قرن چهارم در طبرستان اکثریت با شیعه زیدی بود و از این رو، خاندان بویه که در چنین محلی پرورش یافتند، از آثار فرهنگی و تربیتی آن متأثر بودند.(۲۰)برخی بر این عقیده اند که علت روی آوردن حکمرانان آل بویه در بغداد به شیعه امامیّه این بود که چنانچه آنان بر مذهب زیدیه باقی مانده بودند، لازمه اش قبول امام حی و حاضر و رهبر علوی بود؛ امامی که طبق عقیده زیدیه فرزندزاده زهرا علیهاالسلام و قیام کننده به سیف باشد. در این صورت، اطاعت فرمان او بر فرمانروایان آل بویه واجب بود و آنان نمی توانستند با قدرت و استقلال، به فرمانروایی بپردازند، در حالی که با قبول شیعه امامیّه موقعیت دیگری پدید آمد؛ زیرا امام دوازدهم شیعیان امامی غایب بود و آل بویه می توانستند با احترام نسبت به بزرگان و نقبای شیعه امامیّه، به حکومت خود ادامه دهند؛ همان گونه که بهاءالدوله دیلمی فرمانی به نام شریف رضی نوشت و وی را نقیب و سرپرست شیعیان در تمام سرزمین های اسلامی قرار داد.(۲۱)معدود نویسندگانی همچون پطروشفسکی، حاکمان آل بویه در عراق را بر مذهب سنّی می دانند. وی معتقد است که هرچند مؤسسان دودمان آل بویه از شیعیان میانه رو (زیدی) و افراد بعدی آن خاندان، در باطن متمایل به شیعیان بودند، اما آن ها در ظاهر و به صورت رسمی سنّی مذهب بودند.(۲۲) احتمال دارد که پذیرش ظاهری خلیفه عبّاسی توسط آل بویه موجب این اشتباه شده باشد. اما با توجه به اوضاع حاکم بر جامعه اسلامی، که بیشتر جمعیت آن را اهل سنّت تشکیل می داد، به نظر می رسد امیران آل بویه برای جلب نظر و ادامه حکومت بر اکثریت جامعه اسلامی، ناچار به قبول ظاهری خلافت عبّاسی بودند.عموم مورّخان قدیم و جدید بر شیعه امامی بودن آل بویه تأکید دارند و اعمالی همچون رفتار محترمانه و جانب دارانه فرمانروایان آل بویه نسبت به شیعیان و بزرگان آن مذهب، برپایی مراسم سوگواری عاشورا و عید غدیر، ساخت مقابر شیعه، به ویژه حرم امام علی علیه السلام و امام حسین علیه السلام و تقویت و ترویج مذهب شیعه امامی در عراق را مؤیّد این عقیده می دانند.(۲۳)به نظر می رسد این مسئله ناشی از نفوذ گسترده شیعیان امامیه در عراق قرن چهاردهم هجری بوده است و حکمرانان آل بویه علاوه بر میل باطنی و گرایش های شیعی، برای حفظ موجودیت و ادامه حاکمیت خود، به جلب نظر شیعیان و بزرگان آنان نیاز داشته اند.
منبع
دانشنامه غدیر ،جلد 2، صفحه ۲۳.
پانویس
- ↑ اسرار غدیر: ص۳۶۳-۳۶۵. چهارده قرن با غدیر: ص۲۲۵-۲۳۱.
- ↑ مراجعه شود به کتاب «عید الغدیر فی عهد الفاطمیین».
- ↑ آل بویه، ج۱، ص۶۲۹
- ↑ نگاه کنید به نزهة القلوب، ص۹۸، ۹۹ و ۱۷۴.
- ↑ بررسی نقش دولت آل بویه در گسترش تشیع و عمران عتبات عراق، ص۱۲۲.
- ↑ آل بویه و نقش آنان در برپایی مراسم و مواسم شیعه امامیه در عراق،ص۱۱۱-۱۱۲.
- ↑ تاریخ ابن خلدون، ج۳، ص۳۹۵.