آيه ۱۱ مطفّفین و غدیر

الَّذِينَ يُكَذِّبُونَ بِيَوْمِ الدِّينِ

«آنان که همواره روز جزا را تکذیب می کنند.»

آیه ۱۱ سوره مطفّفین

مشخصات آیه
سوره	سوره مطفّفین (۸۳)
آیه	۱۱
جزء	۳۰
محتوای آیه
مکان نزول	مکه
موضوع	هشدار به تکذیب کنندگان روز جزا

دعاهای قرآنی غدیر

از نظر برخی محققان، يكى از جلوه‏‌هاى قرآنى غدير، كه مورد غفلت قرار گرفته، دعاها و زياراتى است كه در آنها به تبيين و تفسير آيات مربوط به واقعه غدیر پرداخته شده است. در بسيارى از دعاها و زيارات -‌به‌خصوص آنچه مربوط به شب و روز غدير است-ناگفته‌‏هايى از مسئله غدير به‌چشم مى‏‌خورد كه در هيچ روايت ديگرى يافت نمى‏‌شود. در مواردى شأن نزول آيات و در مواردى استشهاد به آيه‏‌هاى قرآن و در مواردى مصداق قرار دادن غدير براى آيه مطرح شده است.

از جمله این آیات، آیه ۱۱ سوره مطففین دانسته شده است: وَيْلٌ يَوْمَئِذٍ لِلْمُكَذِّبِينَ الَّذِينَ يُكَذِّبُونَ بِيَوْمِ الدِّينِ؛ وای در آن روز بر تکذیب‌کنندگان. آنان که همواره روز جزا را تکذیب می‌کنند . اين آيات از دو بُعد مورد بررسی قرار گرفته است.

متن آیه در متن دعا

در قسمتی از دعاى بعد از نماز روز غدير چنين آمده است: «فَلَكَ الْحَمْدُ عَلى ما مَنَنْتَ بِهِ عَلَيْنا مِنَ الاخْلاصِ لَكَ بِوَحْدانِيَّتِكَ، وَ جُدْتَ عَلَيْنا بِمُوالاةِ وَلِيِّكَ الْهادى مِنْ بَعْدِ نَبِيِّكَ النَّذيرِ الْمُنْذِرِ، وَ رَضيتَ لَنَا الاسْلامَ ديناً بِمَوْلانا، وَ اتْمَمْتَ عَلَيْنا نِعْمَتَكَ بِالَّذى جَدَّدْتَ لَنا عَهْدَكَ وَ ميثاقَكَ، وَ ذَكَّرْتَنا ذلِكَ وَ جَعَلْتَنا مِنْ اهْلِ الاخْلاصِ وَ التَّصْديقِ لِعَهْدِكَ وَ ميثاقِكَ وَ مِنْ اهْلِ الْوَفاءِ بِذلِكَ، وَ لَمْ تَجْعَلْنا مِنَ النّاكِثينَ وَ الْمُكَذِّبينَ الَّذينَ يُكَذِّبُونَ، الْجاحِدينَ بِيَوْمِ الدّينِ، وَ لَمْ تَجْعَلْنا مِنَ الْمُغَيِّرينَ وَ الْمُبَدِّلينَ وَ الْمُحَرِّفينَ وَ الْمُبَتِّكينَ آذانَ الانْعامَ، وَ الْمُغَيِّرينَ خَلْقَ اللَّهِ، وَ مِنَ الَّذينَ اسْتَحْوَذَ عَلَيْهِمُ الشَّيْطانُ فَأَنْساهُمْ ذِكْرَ اللَّهِ، وَ صَدَّهُمْ عَنِ السّبيلِ وَ الصِّراطِ الْمُسْتَقيمِ ...؛ پس تو را شكر بر آنچه بر ما منت نهاده‏‌اى از اخلاص به توحيدت و بر آنچه بر ما كرم كرده‌اى، با پذيرفتن ولايت ولىّ هدايت‌كننده‏‌ات بعد از پيامبرِ ترساننده منذرت و با مولايمان اسلام را به‌عنوان دين ما راضى شدى و نعمتت را با تجديد عهد و ميثاقت بر ما تمام كردى و آن پيمان را به ياد ما آوردى و ما را از اهل اخلاص و تصديق نسبت به عهد و ميثاقت و از اهل وفا به آن قرار دادى و ما را از عهدشكنان و تكذيب‌كنندگان قرار ندادى كه روز قیامت را تكذيب مى‏‌كنند و ما را از تغييردهندگان و تبديل‌كنندگان و تحريف‌كنندگان و زنده‌كنندگان اعمال جاهلیت و تغييردهندگان خلق خدا قرار ندادى و از كسانى كه شيطان بال خود را بر آنان گسترانده و ياد خدا را از خاطر آنان برده و از راه راست مانع شده، قرار ندادى. خدايا، لعنت كن انكاركنندگان و پيمان‌شكنان و تغييردهندگان و تبديل‌كنندگان و تكذيب‌كنندگانى كه روز قيامت را تكذيب مى‏‌كنند، از اولين و آخرين».

تفسير آيه در روايات

در آياتى از قرآن تكذيب به يوم الدِّينِ و در آياتى ديگر به الدِّينِ نسبت داده شده است. منظور از «دين» در اين موارد ولايت اميرالمؤمنين‏ عليه السلام است كه در روايات متعددى به آن تصريح شده است. آنچه به عنوان نتيجه‏ گيرى از اين ارتباط به دست مى ‏آوريم آن است كه انكار ولايت اميرالمؤمنين‏ عليه السلام يا به معناى انكار قيامت است كه از آن به يوم الدِّينِ تعبير شده، و يا انكار «دين» است كه به دين كامل الهى معنى شده است.

امام صادق علیه السلام درباره آيه فَما يُكَذِّبُكَ بَعْدُ بِالدِّينِ مى ‏فرمايد: «دين ولايت على بن ابى‏ طالب است».

امام کاظم علیه السلام آيات قبل را هم مطرح كرده مى‏ فرمايد: لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ فِى أَحْسَنِ تَقْوِيمٍ، ثُمَّ رَدَدْناهُ أَسْفَلَ سافِلِينَ ، اين انسانى كه در بهترين صورت خلق شده به خاطر بغض اميرالمؤمنين ‏عليه السلام تا اسْفَل السّافِلينَ مى ‏رود. آنگاه از او مى‏ پرسند: فَما يُكَذِّبُكَ بَعْدُ بِالدِّينِ :

«چه چيزى باعث شد كه دين را تكذيب نمايى»؟ منظور از دين ولايت على بن ابى‏ طالب‏ عليه السلام است.

امام رضا علیه السلام در بيان آيه أَ رَأَيْتَ الَّذِى يُكَذِّبُ بِالدِّينِ ، فرمود: منظور كسى است كه ولايت على بن ابى ‏طالب ‏عليه السلام را نمى‏ پذيرد و آن را انكار مى‏ كند.

امام صادق علیه السلام در بیان آیه شریفه وَیْلٌ یَوْمَئِذٍ لِلْمُکَذِّبِینَ فرمود: «وَیْلٌ یَوْمَئِذٍ لِلْمُکَذِّبِینَ بِوَصِیِّکَ یَا مُحَمَّد صلی الله علیه و آله»: ای محمد صلی الله علیه و آله! وای بر کسانی که وصیّ تو را تکذیب می‌کنند!