آيه ۱۰ تا ۱۲ انشقاق و غدیر
| مشخصات آیه | |
|---|---|
| سوره | سوره انشقاق (۸۴) |
| آیه | ۱۰ تا ۱۲ |
| جزء | ۳۰ |
| محتوای آیه | |
| مکان نزول | مکه |
| موضوع | حسرت کافران و منافقان در قیامت هنگام دریافت نامه اعمالشان |
بستر نزول
على بن ابى طالب عليه السلام آن امامى است كه پيامبر صلى الله عليه و آله او را سبب امتحان امت قرار داد و فرمود:
«لَوْ لا انْتَ يا عَلِىُّ لَمْ يُعْرَفِ الْمُؤْمِنُونَ بَعْدى»: «اى على، اگر تو نبودى مؤمنين بعد از من شناخته نمى شدند.»
پيامبر صلى الله عليه وآله فصلى از مراسم غدير و خطابه آن را به دشمنان ائمه علیهم السلام اختصاص داده تا مردود شوندگان از امتحان علوى بدانند چه آينده اى در انتظار آنان است.
اقتباس از چند آيه و تضمين آياتى ديگر براى اين منظور، روى هم ۱۵ آيه را عنوان اين بخش قرار داده است.
در اين آيات از يک سو اوصاف و رفتار اعداء اهل بیت علیهم السلام در دنيا مطرح شده، كه ثابت قدم نبودن آنان در ايمان و گفتگوهاى نارواى آنان و متكبر بودن آنان ذكر شده است.
از سوى ديگر جزاى اعتقاد و عملشان در دنيا و آخرت را بيان مى كند كه سقوط ارزش اعمالشان، و استحقاق آتش ابدى بدون تخفيف و مهلت و بدون شفاعت، آن هم عذاب فوق العاده اى در پايين ترين درجه جهنم با شنيدن صداى جوشش جهنم و ديدن شعله هاى آتش نمونه هاى آن است.
متن و ترجمه آیات
اين آيات تضمين شده در كلام پيامبر صلى الله عليه و آله ۱۵ آيه است، كه از جمله اين آيات آيه ۱۰ تا ۱۲ سوره انشقاق است:
وَأَمَّا مَنْ أُوتِيَ كِتَابَهُ وَرَاءَ ظَهْرِهِ ﴿١٠﴾فَسَوْفَ يَدْعُو ثُبُورًا ﴿١١﴾ وَيَصْلَىٰ سَعِيرًا ﴿١٢)؛
«و اما کسی که نامه اعمالش را از پشت سرش دهند به زودی با فریادی حسرت بار، هلاکت و نابودی خود را خواهد. و در آتش افروخته در آید.»
«عَنْ عَلِیٍّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَاعَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) یَقُولُ: وَ إِذَا أَرَادَ بِعَبْدٍ شَرّاً حَاسَبَهُ عَلَی رُءُوسِ النَّاسِ وَ بَکَتَهُ وَ أَعْطَاهُ کِتَابَهُ بِشِمَالِهِ وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ»
علی گوید: شنیدم امام صادق علیه السلام فرمود: وقتی خدا برای بنده‌اش شرّ و بدی بخواهد او را در ملأ عام محاسبه و با حجّتش ذلیل می‌سازد و نامه‌ی عملش را به دست چپش می‌دهد و این است:
اين آيه از چهار بُعد قابل بررسى است:
آیات در متن خطبه غدير
«الا انَّ اعْداءَهُمُ الَّذينَ يَصْلَوْنَ سَعيراً»؛ «بدانيد دشمنان ائمه كسانى اند كه شعله هاى آتش را بر تن خود خواهند يافت.» [۲]
موقعيت قرآنى
موقعيت قرآنى اين آيه در اوايل سوره انشقاق ترسيمى از روز قيامت است كه مردم را به دو گروه تقسيم مى كند:
گروه اول كسانى اند كه نامه اعمالشان به دست راستشان داده مى شود و حساب آنان آسان بوده مسرور نزد دوستانشان مى روند.
گروه دوم در مقابل آنانند و كسانى هستند كه نامه اعمالشان از پشت سر به آنان داده مى شود و صداى واى و ويل بلند مى كنند و شعله هاى آتش را بر بدن خود احساس مى نمايند.
تحليل اعتقادى
دريافتى كه از تركيب آيه با كلام پيامبر صلى الله عليه و آله تداعى مى شود تطبيق دشمنان امامان عليهم السلام با كسانى است كه نامه اعمال از پشت سر به آنان داده مى شود. در روزى كه به دور از هياهو هاى دنيا با سرد شدن قدرت ها نوبت آن است كه حضرت حىّ قيوم حكم نهايى آحاد بشر را به آنان ابلاغ فرمايد، اين نامه هاى اعمال است كه پرده از حقيقت ها بر مى دارد. در آن لحظات كه همه در انتظارى بهت آور به سر مى برند، همه دست راست خود را مى نگرند كه شايد پرونده خود را از آن سو دريافت كنند.
در آن هنگامه وقتى نامه اعمال دشمنان على عليه السلام را از پشت سر به دست آنان مى دهند گويى سرب داغ بر فرق آنان ريخته مى شود و فرياد «واى بر من، ويلى ويلى» آنان بلند مى شود و مأموران عذاب الهى آنان را روانه جهنم مى كنند؛ تا مگر داغى كه بر دل على عليه السلام و يارانش در دنيا گذاشتند با قرار گرفتن در ميان شعله هاى آتش بر قلبشان رسوخ كند و جگرشان را داغ زند.