طرق حدیث من کنت مولاه (کتاب)
رسالة «طرق حديث مَن كُنتُ مَولاهُ فَعَليٌ مَولاهُ»، رساله‌اى كوتاه از شمس‌الدين ذهبى م ۷۴۸ق، عالم سنى قرن هشتم هجرى است كه در آن 125 طريق و سلسله سند درباره حديث غدير و بخش اصلى آن جمله من كنت مولاه فعلى مولاه گزارش كرده است. اين رساله را مرحوم سيد عبدالعزيز طباطبايى، نسخه شناس و محقق معاصر احياء و تصحيح كرده است.
نویسنده
شمس‌الدين، محمد بن احمد ذهبى(۶۷۳- ۷۴۸ ق)، مورخ و محدث سلفى مشهور و نویسنده پركار سده هشتم هجرى بوده است، وى نویسنده ده‌ها کتاب رجالى و تاریخى است و تخصص عمده او در دانش رجال و جرح و تعدیل راویان و اخباریان ومحدثان است. برخی آثار وی عبارت اند از: «طرق حدیث من کنت مولاه فعلیٓ مولاه»؛ «سیر أعلام النبلاء»؛ «تذکرة الحفّاظ»؛ «الکلام علی حدیث الطیر»؛ «المستدرک علی المستدرک الحاکم»؛ «تاریخ الإسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام»؛ «المشتبه فی الرجال، أسمائهم و أنسابهم»؛ «العبر فی خبر من غبر»؛ «المغنی فی الضعفاء»؛ «میزان الاعتدال فی نقد الرجال».
گفتنی است که ذهبی در دو کتاب دیگرش یعنی «سیر أعلام النبلاء» و «تذکرة الحفّاظ» نیز راجع به حدیث غدیر و شگفتی وی از کثرت طرق این حدیث مطالبی نقل کرده است.
مشخصات نشر
«طرق حديث من كنت مولاه فعلي مولاه»، نویسنده: شمس الدین محمد بن احمد ذهبی م ۷۴۸ق، گردآورنده: سيد عبدالعزيز بن جواد طباطبايى (يزدى)، م ۱۴۱۶ ق.
عربى، چاپ اول: دليل ما، قم، سال ۱۳۷۹ ش، ۱۴۲۱ ق. چاپ سوم: همان، سال ۱۳۸۶ ش. وزيرى، ۱۶۰ ص.
محتوای کتاب
در اين كتاب حدود پنجاه طريق از خود ذهبى و يا از ديگران به نقل ذهبى، امثال طبرى براى حديث ««مَن كُنتُ مَولاهُ فَعَلىٌ مَولاهُ»» و در بعضى قضيه غدير و در اكثر موارد هر دو آمده، كه پس از نقل هر كدام مؤلف تحليل و بحث فنى رجالى كوتاهى نموده است. محقق ابتدا مقدمه اى كوتاه دارد و در پايان فهارس و عكس نسخه خطى كتاب را تماماً آورده شده است. نسخه كتابخانه مركزى دانشگاه تهران در ضمن مجموعه اى از ورقه ۲۱۱ - ۲۲۴ است كه جمعاً ۱۲/۵ ورق و ۲۵ صفحه است.
لازم به ذكر است علامه طباطبايى در تراثنا، ش ۴، ص ۷۰، ش ۱۵۴ و نيز در تراثنا، ش ۲۸ (عبدالجبار رفاعى)، ص ۱۲۸، ش ۱۶۵۹، از اين كتاب با نام «حديث من كنت مولاه فعلى مولاه» و در تحقيق سير أعلام النبلاء (بشّار عوّاد معروف) با نام «طرق حديث من كنت مولاه فعلى مولاه» ياد نموده اند، و نام «رسالة فى حديث الغدير» نيز آمده است.
فهرست مطالب
مقدّمة الإعداد
مقدمة المحقق
ما رواه أبو بكر
ما رواه عمر
ما رواه طلحة بن عبيد الله
ما رواه سعد بن ابي وقاص
ما رواه العباس بن عبد المطّلب
ما رواه زيد بن أرقم
ما رواه بريدة
ما رواه أبو هريرة
ما رواه أبو سعيد الخدري
ما رواه جابر بن عبد الله الأنصاري
ما رواه ابن عباس
ما رواه البرّاء بن عازب
ما رواه حبشي بن جنادة
ما رواه ابن مسعود
ما رواه عنوان بن حصين
ما رواه عبد الله بن عمر
ما رواه جماعة من الصحابة
ما رواه عمّار بن ياسر
ما رواه أبو ذر
ما رواه سلمان
ما رواه أسعد بن زرارة
ما رواه خزيمة بن ثابت
ما رواه أبو أيّوب الأنصاري
ما رواه سهل بن حنيف
ما رواه حذيفة
ما رواه سمرة بن جندب
ما رواه زيد بن ثابت
ما رواه أنس بن مالك
ما رواه عبد الله بن يامين
ما روته جماعة
ما رواه عبد الأعلى بن عدي
منبع
دانشنامه غدیر،جلد ۱۴،صفحه ۳۹۷.
غدير در آئينه كتاب.