آيه ۱۰۳ انعام و غدیر

آیه ۱۰۳ سوره انعام آیه‌ای توحیدی در اثبات علم فراگیر الهی به پنهانی‌ها ضمائر انسان‌ها و نفی دسترسی به کنه ذات الهی که از سوی پیامبر صلی الله علیه و آله در خطبه غدیر آمده است.

آیه ۱۰۳ انعام و غدیر

مشخصات آیه
نام سوره	انعام
شماره آیه	۱۰۳
جزء	۷
محتوای آیه
مکان نزول	مکه
موضوع	خداوند را هیچ چشمی نمی‌بینند، بلکه اوست که همه بینندگان را می‌بیند.

آیه ۱۰۳ سوره انعام از جمله آیاتی است که در متن خطبه غدیر آمده است. موقعیت استفاده از آیه ۱۰۳ سوره انعام در ضمن خطبه غدیر چنین ترسیم شده است: يكى از مسائل توحيدى كه پيامبر صلى الله عليه و آله در قسمتی از بخش اول خطبه غدیر بيان کرد قداست خداوند بود كه با ذكر آيه ۱۰۳ سوره انعام انجام پذیرفت: لَا تُدْرِكُهُ الْأَبْصَارُ وَهُوَ يُدْرِكُ الْأَبْصَارَ ۖ وَهُوَ اللَّطِيفُ الْخَبِيرُ؛ چشم‌ها او را درنمى‌يابند و اوست كه ديدگان را درمى‌يابد، و او لطيف آگاه است. .

در قسمتی از خطبه غدیر پيامبر صلى الله عليه و آله، با تکیه بر آیه ۱۰۳ سوره انعام گفت: «قَدْ فَهِمَ السَّرائِرَ وَ عَلِمَ الضَّمائِرَ»، که اشاراتى به علم خداوند است؛ علمی که خداوند با آن از باطن و خفاياى امور اطلاع دارد و غلبه مطلق از آنِ اوست و خلق او بدون هيچ سابقه و نمونه‌‏اى از خلقت بوده است.

آنگاه پيامبر صلى الله عليه و آله با ذكر آيه ۱۰۳ سوره انعام عدم دسترسى به كُنه ذات الهى را مطرح كرد، كه جز آنچه خداوند در وصف خويش گفته هيچ كس راهى به معرفت او ندارد: «جَلَّ عَنْ اَنْ تُدْرِكَهُ الاَبْصارُ وَ هُوَ يُدْرِكُ الاَبْصارَ وَ هُوَ اللَّطيفُ الْخَبيرُ. لا يَلْحَقُ اَحَدٌ وَصْفَهُ مِنْ مُعايَنَةٍ، وَ لا يَجِدُ اَحَدٌ كَيْفَ هُوَ مِنْ سِرٍّ وَ عَلانِيَةٍ، اِلاّ بِما دَلَّ عَزَّ وَ جَلَّ عَلى نَفْسِهِ؛ بالاتر از آن است كه چشم‏‌ها او را درک كنند، ولى او چشم‌ها را درک مى‏‌كند و او لطف‌كننده و آگاه است. هيچ‌كس نمى‏‌تواند با ديدن به صفت او راه يابد و كسى به چگونگى او از سرّ و آشكار دست نمى‌يابد، مگر به آنچه خود خداوند عز و جل راهنمايى كرده است».

منابع

• سخنرانی استثنائی غدیر؛ محمدباقر انصاری، قم: انتشارات دلیل ما، ۱۳۸۶ش.
• واقعه قرآنی غدیر: گزارش سفر یک‌ماهه پیامبر برای اعلان ولایت در سایه آیات قرآنی؛ محمدباقر انصاری، قم: انتشارات دلیل ما، ۱۳۸۶ش.