سیر تکوین غدیریه سرایی در شعر فارسی

چکیده:

وقایع مهم تاریخی، تاثیری عمیق و ماندگار بر ادبیات می گذارند و تاثیر برخی از آن ها چنان است که موجب ایجاد نوع ادبی خاص خود می شوند. یکی از شاخص ترین وقایع از این قبیل، واقعه تاریخی و تاریخ ساز غدیر خم است که نبوت انبیا علیهم السلام را به ولایت امامان(علیهم السلام) پیوند زد و فرایند دیرپای نبوت را به اتمام و اکمال و به غایت خویش رسانید.

واقعه غدیر خم و ولایت حضرت امیرالمؤمنین امام علی(علیه السلام) از نخستین ادوار شکل گیری ادبیات فارسی نو که به طور معمول به اختصار، ادبیات فارسی خوانده می شود، در آثار شاعران و نویسندگان پارسی گو وارد شد و به سرعت، نوعی ادبی ویژه خویش را پدید آورد که از آن در صورت وسیعش با عنوان شعر علوی و در حالت خاص ترش با عنوان غدیریه یاد می شود. تاثیر واقعه غدیر خم بر شعر فارسی چنان سریع و عمیق بود که پیشگامان شعر پارسی از قبیل کسایی مروزی، در عین حال پیشگامان شعر غدیریه نیز هستند و برخی از نخستین شاعران پارسی گو که بر دیگر ادیان بودند از قبیل دقیقی نیز به این واقعه توجه کرده و آن را در شعر خویش یاد کرده اند.

نظر به اهمیت فوق العاده واقعه غدیر خم در شعر پارسی برآنیم که در این مقاله با جست وجوی نمونه های شعر غدیریه با روش تحلیلی- توصیفی به ترسیم خط سیر تکوینی این نوع شعری در چهار مرحله عصر خراسانی، عصر عراقی، عصر حرکت به سوی یک پارچگی و عصر یک پارچگی بپردازیم.

منبع

فصلنامه پژوهش های ادبی و بلاغی، سال دوم شماره ۴ (پیاپی ۸، پاییز ۱۳۹۳).