احتجاج پیامبر با غدیر
غدیر اتمام حجتی از سوی پیامبر صلی اللَّه علیه و آله بر مسلمانان بود. پس از آن در فاصله هفتاد روزه تا شهادت نیز چند بار آن حضرت با غدیر اتمام حجت نمودند و با این اقدامات سندیت دائمی غدیر را برای آینده‌ای بلند مدت مسلمین تثبیت فرمودند.
بر چادر نشینان اطراف مدینه[۱]
یک چادرنشین در مسجد مدینه نزد پیامبر صلی اللَّه علیه و آله آمد و عرض كرد: یا رسول‌اللَّه، حاجیان قوم ما كه در حجة الوداع همراه شما بوده‌اند برای ما خبر آورده‌اند كه در بازگشت از حج در غدیر خم ولایت و اطاعت او را واجب كرده‌اید. آیا این یک دستور از جانب شماست یا از جانب خداست و واجب است؟
حضرت فرمودند:
«بَلِ اللَّهُ افْتَرَضَهُ وَ أَوْجَبَهُ مِنَ السَّمَاءِ وَ افْتَرَضَ وَلَايَتَهُ عَلَى أَهْلِ السَّمَاوَاتِ وَ أَهْلِ الْأَرْضِ جَمِيعا» از جانب خدا و واجب است، و ولایت ایشان را هم بر اهل آسمان و هم اهل زمین واجب كرده است.
هدف از غدیر[۲]
از پیامبر صلی اللَّه علیه و آله پرسیدند:
مقصود شما از كلامتان در روز غدیر چه بود كه فرمودید: «مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِيٌّ مَوْلَاه»؟
حضرت فرمودند:
«اللَّهُ مَوْلَايَ أَوْلَى بِي مِنْ نَفْسِي لَا أَمْرَ لِي مَعَهُ وَ أَنَا مَوْلَى الْمُؤْمِنِينَ أَوْلَى بِهِمْ مِنْ أَنْفُسِهِمْ لَا أَمْرَ لَهُمْ مَعِي وَ مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ أَوْلَى بِهِ مِنْ نَفْسِهِ لَا أَمْرَ لَهُ مَعِي فَعَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ مَوْلَاهُ أَوْلَى بِهِ مِنْ نَفْسِهِ لَا أَمْرَ لَهُ مَعَه»؛ «خدا صاحب اختیار من است و به من از خودم صاحب اختیارتر است، و در برابر دستورات او مرا امری نیست. من نیز صاحب اختیار مؤمنینم و نسبت به آنان از خودشان صاحب اختیارترم و در برابر من آنان را امری نیست. هركس من صاحب اختیار اویم و نسبت به او از خودش صاحب اختیارترم علی بن ابی‌طالب صاحب اختیار اوست و نسبت به او از خودش صاحب اختیارتر است و در برابر او برایش امری نیست.»
در پاسخ منافقین[۳]
«أ ما كفاكم يوم غدير خم أن عليا لما أقامه رسول اللّه و سلم رأيتم أبواب السماء مفتحة»
عده‌ای از منافقین نزد پیامبر صلی اللَّه علیه و آله آمدند و از آن حضرت آیت و نشانه‌ای طلب كردند. حضرت فرمودند: آیا روز غدیر خم برای شما كافی نبود؟!
معرفی عید غدیر به نسل های آینده[۴]
پیامبر صلی اللَّه علیه و آله درباره‌ی روز غدیر خم فرمودند: «يَوْمُ غَدِيرِ خُمٍّ أَفْضَلُ أَعْيَادِ أُمَّتِي وَ هُوَ اَلْيَوْمُ اَلَّذِي أَمَرَنِيَ اَللَّهُ تَعَالَى ذِكْرُهُ فِيهِ بِنَصْبِ أَخِي عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ»
روز غدیر خم بهترین اعیاد امت من است، و آن همان روزی است كه خداوند به من دستور داد برادرم علی بن ابی‌طالب علیه السلام را برای امتم منصوب نمایم … قسم به خدایی كه مرا به پیامبری مبعوث كرد و بر همه‌ی خلایق برگزید، من علی علیه السلام را در زمین منصوب ننمودم تا خداوند ایشان را در آسمانها معرفی كرد و ولایت ایشان را بر ملائكه واجب نمود.
غدیر و خانه نشینی حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام[۵]
پیامبر صلی اللَّه علیه و آله به امیرالمؤمنین علیه‌السلام چنین وصیت فرمودند: «إن وجدت أعوانا فجاهدهم و إن لم تجد أعوانا فبايعهم و اصبر و احقن دمك»
یا علی، اگر یارانی یافتید، پس با دشمنانتان بجنگید و حق خود را طلب كنید، وگرنه خانه‌نشینی اختیار كنید چرا كه من در روز غدیر خم از مردم عهد و پیمان گرفته‌ام كه شما وصی و خلیفه‌ی من و صاحب اختیار آنان بعد از من هستید. مَثَل شما مثل بیت‌اللَّه الحرام است كه مردم باید سراغ شما بیایند و شما نباید سراغ مردم بروید.
پانویس
منابع
- إثبات الهداة بالنصوص و المعجزات؛ محمد بن حسن حر عاملی، م۱۱۰۴ ق، بیروت: مؤسسة الاعلمی، اول، ۱۴۲۵ق.
- بحار الانوار؛ محمدباقر مجلسی، م ۱۱۱۰ ق، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، دوم، ۱۴۰۳ق.