آيات ۱۰ تا ۱۲ انشقاق و غدیر
مشخصات آیه | |
---|---|
نام سوره | انشقاق |
شماره آیه | ۱۰ تا ۱۲ |
جزء | ۳۰ |
محتوای آیه | |
مکان نزول | مکه |
موضوع | وصف سرانجام دشمنان غدیر |
آیات ۱۰ تا ۱۲ سوره انشقاق از جمله آیات استفاده شده در خطبه غدیر برای ترسیم سرانجام دشمنان غدیر و ائمه علیهم السلام دانسته شده است.
موقعیت قرآنی آیات ۱۰ تا ۱۲ سوره انشقاق ارائه تصویری از روز قیامت دانسته شده که مردم را به دو گروه تقسیم میکنند: گروهی که نامه اعمالشان بهدست راستشان داده میشود و حسابشان آسان است؛ گروهی که نامه اعمالشان از پشت سر به آنان داده میشود و صدای ناله حسرتبارشان بلند میشود و شعلههای آتش را بر بدن خود احساس میکنند. در خطبه غدیر این تقسیمبندی بر دشمنان غدیر و ائمه علیهم السلام تطبیق شده است: در قیامت، وقتی نامه اعمال دشمنان علی علیه السلام را از پشت سر بهدست آنان میدهند گویی سرب داغ بر فرق آنان ریخته میشود و فریاد «وای بر من: ویلی ویلی» آنان بلند میشود و مأموران عذاب الهی آنان را روانه جهنم میکنند.
آیاتی برای معرفی دشمنان غدیر
آیات ۱۰ تا ۱۲ سوره انشقاق از سوی برخی محققان بهعنوان معرفینامه دشمنان غدیر و عاقبت آنان تلقی شده است. این محققان برای نظر خود چنین تحلیلی ارائه کردهاند: ولایت علی بن ابیطالب علیه السلام از سوی پیامبر سبب امتحان امت قرار داده شده است: «لَوْ لا انْتَ يا عَلِىُّ لَمْ يُعْرَفِ الْمُؤْمِنُونَ بَعْدى؛ اى على، اگر تو نبودى، مؤمنان بعد از من شناخته نمىشدند».[۱] پیامبر قسمتی از مراسم غدیر را به معرفی دشمنان ائمه علیهم السلام و ترسیم آینده آنان اختصاص داد. اقتباس از چند آیه و تضمین آیاتی دیگر برای این منظور، روی هم ۱۵ آیه را عنوان این بخش قرار داده است؛ از جمله این آیات آیه ۱۰ تا ۱۲ سوره انشقاق است: وَأَمَّا مَنْ أُوتِیَ کِتَابَهُ وَرَاءَ ظَهْرِهِ ﴿۱۰﴾فَسَوْفَ یَدْعُو ثُبُورًا ﴿۱۱﴾ وَیَصْلَیٰ سَعِیرًا ﴿۱۲)؛
و اما کسی که نامه اعمالش را از پشت سرش دهند (۱۰) بهزودی با فریادی حسرتبار، هلاکت و نابودی خود را خواهد. (۱۱)و در آتش افروخته در آید.
موقعیت آیات در متن خطبه غدیر
موقعیت آیات ۱۰ تا ۱۲ سوره انشقاق در متن خطبه غدیر چنین ترسیم شده است: خطبه غدیر از اواسط آن گذشته و پیامبر صلی الله علیه و آله در حال بیان آینده دوستان و دشمنان علی علیه السلام است. پس از پنج قسمت درباره دوستان، نوبت به دشمنان میرسد و در اولین قسمت با اقتباس از آیه قرآن در سوره انشقاق یکی از نتایج دشمنی با علی علیه السلام را بیان مینماید. در این عبارت، کلمه «یَصْلی» که در آیه مفرد است در کلام حضرت برای تطابق با کلمه «اعْداء» بهصورت جمع (یَصْلَوْنَ) آمده است.«الا انَّ اعْداءَهُمُ الَّذينَ يَصْلَوْنَ سَعيراً».
بدانید دشمنان ائمه کسانیاند که شعلههای آتش را بر تن خود خواهند یافت.[۲]
موقعیت قرآنی آیات
موقعیت قرآنی این آیات در اوایل سوره انشقاق تصویری از روز قیامت دانسته شده که مردم را به دو گروه تقسیم میکنند:
- گروه اول کسانیاند که نامه اعمالشان بهدست راستشان داده میشود و حساب آنان آسان بوده، مسرور نزد دوستانشان میروند.
- گروه دوم در مقابل آنانند و کسانی هستند که نامه اعمالشان از پشت سر به آنان داده میشود و صدای ناله حسرتبارشان بلند میشود و شعلههای آتش را بر بدن خود احساس میکنند.
تحلیل اعتقادی آیات
علت استفاده از آیات ۱۰ تا ۱۲ سوره انشقاق در متن خطبه غدیر چنین تحلیل شده است: دریافتی که از ترکیب آیات با کلام پیامبر صلی الله علیه و آله تداعی میشود تطبیق دشمنان امامان علیهم السلام با کسانی است که نامه اعمال از پشت سر به آنان داده میشود. در روز قیامت، این نامههای اعمال است که پرده از حقایق بر میدارد. در آن لحظات که همه در انتظار بهسر میبرند، همه دست راست خود را مینگرند که شاید پرونده خود را از آن سو دریافت کنند. در آن هنگامه وقتی نامه اعمال دشمنان علی علیه السلام را از پشت سر بهدست آنان میدهند گویی سرب داغ بر فرق آنان ریخته میشود و فریاد «وای بر من: ویلی ویلی» آنان بلند میشود و مأموران عذاب الهی آنان را روانه جهنم میکنند.
پانویس
منابع
- الإقبال بالأعمال الحسنة فیما یعمل مرة فی السنة؛ سید علی بن موسی بن طاووس، تحقیق: جواد قیومی اصفهانی، قم: مکتب الإعلام الإسلامی، ۱۴۱۸ق.
- الیقین باختصاص مولانا علی علیهالسلام بامرة المؤمنین؛ سید علی بن موسی بن طاووس، تحقیق: محمدباقر انصاری، قم: مؤسسه دار الکتاب الجزائری، ۱۴۱۳ق.