آیه ۱۲ یس و غدیر
 | |
| مشخصات آیه | |
|---|---|
| نام سوره | یس |
| شماره آیه | ۱۲ |
| جزء | ۲۲ |
| محتوای آیه | |
| مکان نزول | مکه |
| موضوع | انتقال علوم الهی از پیامبر صلی الله علیه و آله به امیرالمؤمنین علیه السلام |
| ترتیل آیه 0:15 ترجمه صوتی 0:17 | |
آیه ۱۲ سوره یس آیه‌ای تفسیر شده در خطبه غدیر که با اتکا به آن پیامبر صلی الله علیه و آله امیرالمؤمنین را امام مبینی می‌خواند که همه علوم به او منتقل شده است.
موقعیت تاریخی استفاده از آیه ۱۲ سوره یس در خطبه غدیر از سوی برخی محققان چنین ترسیم شده است: در اوائل خطبه و در جایی که سخن از معادن علم پيامبر صلى الله عليه و آله است تا مردم در آنچه نياز دارند به آنان مراجعه نمايند، پیامبر با قاطعيت مى‌فرمايد: «حلالى نيست، مگر آنچه خدا و رسولش و امامان حلال كرده باشند و حرامى نيست، مگر آنچه خدا و رسولش و امامان بر شما حرام كرده باشند. خداوند عزوجل حلال و حرام را به من شناسانده و آنچه پروردگارم از كتابش و حلال و حرامش به من آموخته به او سپردهام».
آیه‌ای تفسیرشده در غدیر به‌طور صریح
آیه ۱۲ سوره یس از جمله آیاتی برشمرده شده که در رخداد غدیر به صراحت تفسیر شده است. در غدير ۱۸ آيه قرآن به‌صراحت تفسير شده است؛ به اين معنى كه پيامبر صلى الله عليه و آله متن آيه را جداگانه در خطبه بيان فرموده و قبل يا بعد از آن به تفسيرش پرداخته است. اين موارد در مقابل آياتى است كه به‌صورت تضمين در كلام و اقتباس در خطابه حضرت آمده است.[۱]
يكى از اين آيات، آيه ۱۲ سوره يس است: 
إِنَّا نَحْنُ نُحْىِ الْمَوْتى وَ نَكْتُبُ ما قَدَّمُوا وَ آثارَهُمْ وَ كُلَّ شَىْءٍ أَحْصَيْناهُ فِى إِمامٍ مُبِينٍ؛ ما مردگان را زنده مىكنيم و آنچه پيش فرستادهاند و بر جاى گذاشتهاند را مى‌نويسيم؛ و هر چيزى را در امام مبين جمع كردهايم 
.
آیه در متن خطبه
آیه ۱۲ سوره یس در متن خطبه غدیر چنین روایت شده است: «ما مِنْ عِلْمٍ الاّ وَ قَدْ احْصاهُ اللَّه فِىَّ، وَ كُلُّ عِلْمٍ عُلِّمْتُ فَقَدْ احْصَيْتُهُ فى امامِ الْمُتَّقينَ، وَ ما مِنْ عِلْمٍ الاّ وَ قَدْ عَلَّمْتُهُ عَلِيّاً، وَ هُوَ الامامُ الْمُبينُ الَّذى ذَكَرَهُ اللَّه فى سُورَةِ يس:» وَ كُلَّ شَىْءٍ أَحْصَيْناهُ فِى إِمامٍ مُبِينٍ؛ هيچ علمى نيست مگر آنكه خداوند آن را در من جمع كرده است و هر علمى كه آموخته‌ام در پیشوای پرهیزکاران جمع نمودهام، و هيچ علمى نيست مگر آنكه آن را به على آموخته‌ام. اوست امام مبين كه خداوند در سوره يس ذكر كرده: و هر چيزى را در امام مبين جمع كرديم .[۲]
موقعيت تاريخى استفاده از آیه
موقعیت تاریخی استفاده از آیه ۱۲ سوره یس در خطبه غدیر از سوی برخی محققان چنین ترسیم شده است: در اوائل خطبه و در جایی که سخن از معادن علم پيامبر صلى الله عليه و آله است تا مردم در آنچه نياز دارند به آنان مراجعه نمايند، پیامبر با قاطعيت مى‌فرمايد: «حلالى نيست، مگر آنچه خدا و رسولش و امامان حلال كرده باشند و حرامى نيست، مگر آنچه خدا و رسولش و امامان بر شما حرام كرده باشند. خداوند عزوجل حلال و حرام را به من شناسانده و آنچه پروردگارم از كتابش و حلال و حرامش به من آموخته به او سپردهام».[۳]
تا اينجا مقدمه‌ای بر تفسير آيه ۱۲ سوره یس، پس از بيان رسالت پيامبر صلى الله عليه و آله و اتمام حجت بر بندگان با نبوت آن حضرت مطرح شده است. براى آنكه معلوم شود طبق اين آيه عصاره علم اولين و آخرين نزد امیرالمؤمنین عليه السلام است، حضرت به بيان كامل جوانب آن مىپردازد؛ ابتدا مى‌فرمايد: تمام علوم پروردگار نزد من است و عيناً كلمه «احصاء» (حساب‌کردن) را كه در آيه است درباره خود به‌كار مىبرد. آنگاه مى‌فرمايد: همه علومى كه نزد من است نزد امام پرهیزکاران است و بار ديگر كلمه «احصاء» را به‌كار مىگيرد تا اذهان را متوجه آيه نمايد. آنگاه يک‌باره لحن كلام را به‌صراحت مىكشاند و سخن خود را به عبارتى ديگر تكرار مى‌فرمايد كه «هر علمى را به على آموخته‌ام» و به وضوح مى‌فرمايد: «منظور از امام مبين كه خداوند اعلان فرموده هر چيزى نزد او جمع است، كسى جز على نيست».[۴]
پانویس
منابع
- اسرار غدیر؛ محمدباقر انصاری، تهران: نشر تک، ۱۳۸۴ش.
- غدیر در قرآن، قرآن در غدیر؛ محمدباقر انصاری، قم: انتشارات دلیل ما، ۱۳۸۷ش.