آیه ۴ زخرف و غدیر
 | |
| مشخصات آیه | |
|---|---|
| نام سوره | زخرف |
| شماره آیه | ۴ |
| جزء | ۲۵ |
| محتوای آیه | |
| مکان نزول | مکه |
| موضوع | صفات امام علی علیه السلام در لوح محفوظ |
| ترتیل آیه ترجمه صوتی | |
آیه ۴ سوره زخرف از جمله آیات استفادهشده در دعایی مربوط به غدیر که در آن خداوند از امام علی علیه السلام با عنوان بلندمرتبه و استوار یادکرده است.
در احادیث متعددی در ذیل آیه ۴ سوره زخرف از امام صادق، امام کاظم و امام رضا علیهم السلام نقل شده که مقصود از این آیه امیرالمؤمنین علیه السلام است. برخی محققان استفاده از این آیه در متن دعای بعد از نماز روز عید غدیر را چنین تحلیل کردهاند: خداوند از امیرالمؤمنین علیه السلام در لوح محفوظ بهعنوان عَلِىٌّ حَكِيمٌ (بلندمرتبه و استوار) یاد کرده و آن حضرت نزد خدا چنین مقامی دارد.
در برخی منابع، این فضیلت را از زبان یکی از اصحاب امیرالمؤمنین علیه السلام، زید بن صوحان، در جریان جنگ جمل نقل شده است.
آیهای در یک دعای غدیری
بهگفته برخی محققان آیه ۴ سوره زخرف، آیهای است که در متن یکی از ادعیه مربوط به غدیر آمده است. یکی از جلوههای قرآنی غدیر دعاها و زیاراتی است که در آنها به تبیین و تفسیر آیات مربوط به واقعه غدیر پرداخته شده است. در بسیاری از دعاها و زیارات -بهخصوص آنچه مربوط به شب و روز غدیر است- ناگفتههایی از مسئله غدیر بهچشم میخورد که در هیچ روایت دیگری یافت نمیشود. در مواردی شأن نزول آیات و در مواردی استشهاد به آیههای قرآن و در مواردی مصداق قرار دادن غدیر برای آیه مزبور مطرح شده است.[۱]
از جمله این موارد آیه ۴ سوره زخرف است:[۲] 
وَإِنَّهُ فِی أُمِّ الْکِتَابِ لَدَیْنَا لَعَلِیٌّ حَکِیمٌ؛ و همانا که آن در کتاب اصلی [=لوح محفوظ] به نزد ما سخت والا و پر حکمت است.
که بهصورت تضمین در کلام خطابی و با عبارت جَعَلْتَهُ فى امِّ الْكِتابِ لَدَيْكَ ... آورده شده است.
آیه در متن دعا
آیه ۴ سوره زخرف در متن دعایی که بعد از نماز روز عید غدیر از امام صادق علیه السلام وارد شده آمده است: بِمَنِّكَ بِأَنَّكَ أَنْتَ اللَّهُ لا إِلهَ إِلَّا أَنْتَ رَبُّنا، وَ إِنَّ مُحَمَّداً عَبْدُكَ وَ رَسُولُكَ نَبِيَّنا، وَ إِنَّ عَلِيّاً اميرَالْمُؤْمِنينَ وَلِيُّنا وَ مَوْلانا، وَ شَهِدْنا بِالْوِلايَةِ لِوَلِيِّنا وَ مَوْلانا مِنْ ذُرِّيَّةِ نَبِيِّكَ مِنْ صُلْبِ وَلِيِّنا وَ مَوْلانا عَلِىِّ بْنِ أَبى طالِبٍ أَميرِالْمُؤْمِنينَ، عَبْدُكَ الَّذى أَنْعَمْتَ عَلَيْهِ وَ جَعَلْتَهُ؛ فی أُمِّ الْکِتابِ لَدَیْکَ عَلِیّاً حَکیماً؛ خدایا به لطف تو شهادت میدهیم که تو خدایی و جز تو ای پروردگار ما خدایی نیست، و محمد بنده و پیامبر تو و نبی ماست، و علی امیرالمؤمنین ولی و صاحب اختیار ماست؛ و شهادت میدهیم به ولایت آنان که ولی و صاحب اختیار ما از نسل پیامبرت از صلب ولی و مولای ما علی بن ابیطالب هستند. همان بنده تو که بر او عنایت فرمودی و او را در ام الکتاب (لوح محفوظ) نزد خود سخت والا و پرحکمت قرار دادی.[۳]
علی حکیم: یکی از اوصاف قرآنی امیرالمؤمنین علیه السلام
برخی محققان استفاده از آیه ۴ سوره زخرف در متن دعای بعد از نماز روز عید غدیر را چنین تحلیل کردهاند:[۴] خداوند از امیرالمؤمنین علیه السلام در لوح محفوظ بهعنوان عَلِىٌّ حَكِيمٌ (بلندمرتبه و استوار) یاد کرده و آن حضرت نزد خدا چنین مقامی دارد. در احادیث متعددی از امام صادق، امام کاظم و امام رضا علیهم السلام نقل شده که مقصود از این آیه امیرالمؤمنین علیه السلام است.[۵]
در برخی منابع، این فضیلت را از زبان یکی از اصحاب امیرالمؤمنین علیه السلام، در حالی که حضرت در میدان جنگ بر بالین او رفته بود، آمده است: در جنگ جمل زید بن صوحان به میدان رفت و پس از جنگ نمایانی بر زمین افتاد. امیرالمؤمنین علیه السلام بالای سر او آمد و کنارش نشست و فرمود: ای زید، خدا تو را رحمت کند که هزینه ات کم اما کمکت بسیار بود. زید سرش را بهسمت حضرت بلند کرد و عرضه داشت: یا امیرالمؤمنین، خدا تو را جزای خیر دهد. به خدا قسم، تو را نشناختم مگر کسی که به خدا آگاهی داری و در لوح محفوظ عَلِىٌّ حَكِيمٌ هستی، و خدا در سینه تو جلوه عظیم دارد.[۶]
پانویس
منابع
- بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار؛ محمدباقر بن محمدتقی مجلسی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق.
- البلد الأمین و الدرع الحصین؛ تقیالدین ابراهیم بن علی عاملی کفعمی، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۴۱۸ق.
- الغارات؛ ابراهیم بن محمد ثقفی، تحقیق: میرجلال الدین محدث ارموی، تهران: انتشارات انجمن آثار ملی، ۱۳۹۵ق.
- غدیر در قرآن، قرآن در غدیر؛ محمدباقر انصاری، قم: انتشارات دلیل ما، ۱۳۸۷ش.