آیه ۶۷ ص و غدیر
آیه ۶۷ سوره ص از جمله آیات استفادهشده در دعایی مربوط به غدیر که در آن امام علی علیه السلام خبر عظیمی دانسته شده که مردم از آن روی برمیگردانند.
 | |
| مشخصات آیه | |
|---|---|
| نام سوره | ص |
| شماره آیه | ۶۷ |
| جزء | ۲۳ |
| محتوای آیه | |
| مکان نزول | مکه |
| موضوع | امام علی علیه السلام خبر عظیم الهی |
| ترتیل آیه ترجمه صوتی | |
آیه ۶۷ سوره ص در متن دعایی که بعد از نماز روز عید غدیر از امام صادق علیه السلام وارد شده آمده است. امام علی علیه السلام در روایاتی خود را خبری عظیم خوانده که روز غدیر داده شده و دین بهواسطه آن به کمال خود رسید: من هستم آن خبر عظیمی که خداوند تعالی در روز غدیر خم بهوسیله آن دین را کامل کرد. من کسی هستم که پیامبر صلی الله علیه و آله دربارهام فرمود: هر کس من صاحب اختیار اویم علی صاحب اختیار اوست.
آیهای در یک دعای غدیری
بهگفته برخی محققان آیه ۶۷ سوره ص آیهای است که در متن یکی از ادعیه مربوط به غدیر آمده است. یکی از جلوههای قرآنی غدیر دعاها و زیاراتی است که در آنها به تبیین و تفسیر آیات مربوط به واقعه غدیر پرداخته شده است. در بسیاری از دعاها و زیارات -بهخصوص آنچه مربوط به شب و روز غدیر است- ناگفتههایی از مسئله غدیر بهچشم میخورد که در هیچ روایت دیگری یافت نمیشود. در مواردی شأن نزول آیات و در مواردی استشهاد به آیههای قرآن و در مواردی مصداق قرار دادن غدیر برای آیه مزبور مطرح شده است.[۱] از جمله این موارد آیه ۶۷ سوره ص است 
قُلْ هُوَ نَبَأٌ عَظِیمٌ؛ بگو: این خبری بزرگ است
که بهصورت معرفه و غایب با تلفیق با آیه بعدی أَنْتُمْ عَنْهُ مُعْرِضُونَ؛ [که] شما از آن روی برمیتابید آمده است.[۲]
بهگزارش برخی محققان، عنوان نَبَأٌ عَظِيمٌ در دو جای قرآن آمده است و هر دو به امیرالمؤمنین علیه السلام تفسیر شده است: یکی در آیه ۶۷ سوره ص که در پی آن مسئله اعراض مردم از این نبأ عظیم مطرح شده است. دیگری در آیه ۲ سوره نبأ که در پی آن سخن از اختلاف مردم درباره آن بهمیان آمده است.
آیه در متن دعا
آیه ۶۷ سوره ص در متن دعایی که بعد از نماز روز عید غدیر از امام صادق علیه السلام وارد شده آمده است: بِمَنِّكَ بِأَنَّكَ أَنْتَ اللَّهُ لا إِلهَ إِلَّا أَنْتَ رَبُّنا، وَ إِنَّ مُحَمَّداً عَبْدُكَ وَ رَسُولُكَ نَبِيَّنا، وَ إِنَّ عَلِيّاً اميرَالْمُؤْمِنينَ وَلِيُّنا وَ مَوْلانا، وَ شَهِدْنا بِالْوِلايَةِ لِوَلِيِّنا وَ مَوْلانا مِنْ ذُرِّيَّةِ نَبِيِّكَ مِنْ صُلْبِ وَلِيِّنا وَ مَوْلانا عَلِىِّ بْنِ أَبى طالِبٍ أَميرِالْمُؤْمِنينَ، عَبْدُكَ الَّذى أَنْعَمْتَ عَلَيْهِ وَ جَعَلْتَهُ؛ فی أُمِّ الْکِتابِ لَدَیْکَ عَلِیّاً حَکیماً وَ جَعَلْتَهُ آيَةً لِنَبِيِّكَ، وَ آيَةً مِنْ آياتِكَ الْكُبْرى وَ: ... النَّبَإِ الْعَظِیمِ ﴿۲﴾الَّذِی هُمْ فِیهِ مُخْتَلِفُونَ ﴿۳﴾ ، وَ النَّبَأَ الْعَظيمَ الَّذى هُمْ عَنْهُ مُعْرِضُونَ وَ عَنْهُ يَوْمَ الْقِيامَةِ مَسْؤُولُونَ؛ خدايا به لطف تو شهادت مىدهيم كه تو خدايى و جز تو اى پروردگار ما خدايى نيست، و محمد بنده و پيامبر تو و نبى ماست، و على اميرالمؤمنين ولى و صاحب اختيار ماست؛ و شهادت مىدهيم به ولايت آنان كه ولى و صاحب اختيار ما از نسل پيامبرت از صلب ولى و مولاى ما على بن ابىطالب هستند. همان بنده تو كه بر او عنايت فرمودى و او را در ام الكتاب (لوح محفوظ) نزد خود سخت والا و پرحکمت قرار دادی و خبر عظيمى قرار دادى كه درباره آن اختلاف دارند و نبأ عظيمى كه از آن اعراض مىكنند و روز قيامت درباره او مورد سؤال قرار مىگيرند.[۳]
امام علی علیه السلام خبر بزرگ الهی
برخی محققان استفاده از آیه ۶۷ سوره ص در متن دعای بعد از نماز روز عید غدیر را چنین تحلیل کردهاند: ابعادی از موضوع نَبَأٌ عَظِيمٌ در بیان امیرالمؤمنین علیه السلام آمده که نکاتی را روشن میکند:
- آن حضرت ارتباط مستقیم نَبَأٌ عَظِيمٌ را با غدیر چنین بیان فرموده است: اَنَا النَّبَأُ الْعَظِيمُ، اَلَّذِى اَكْمَلَ اللَّهُ تَعَالَى بِهِ الدِّينَ يَوْمَ غَديرِ خُمٍّ. اَنَا الَّذِى قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِه: مَنْ كُنْتُ مَوْلاهُ فَعَلِىٌّ مَوْلاهُ؛ من هستم آن خبر عظيمى كه خداوند تعالى در روز غدير خم بهوسيله آن دين را كامل كرد. من كسى هستم كه پيامبر صلى الله عليه و آله دربارهام فرمود: هر كس من صاحب اختيار اويم على صاحب اختيار اوست.[۴]
- آن حضرت در سخنی دیگر به اعراض امتها از ولایت خود (هُم عَنْهُ مُعْرِضُونَ) اشاره کرده است: به خدا قسم، من هستم آن نبأ عظیمی که همه امتها -به هر زبانی که بودند- درباره آن اختلاف کردند؛ و فضیلت من بر امتهای گذشته -با اختلاف زبانهای آنان- عرضه شد، ولی به فضل من اقرار نکردند.[۵]
- در جای دیگر حضرت دامنه نَبَأٌ عَظِيمٌ را به قیامت میکشاند: اَنَا النَّبَأُ الْعَظيمُ؛ اَقِفُ بَيْنَ الْجَنَّةِ وَ النّارِ وَ اَقُولُ: هَذَا لِى وَ هَذَا لَكَ؛ من خبر عظيم هستم. بين بهشت و جهنم میايستم و (خطاب به آتش) میگويم: اين شخص مربوط به من و اين ديگرى متعلق به توست.[۶]
پانویس
منابع
- بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار؛ محمدباقر بن محمدتقی مجلسی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق.
- البلد الأمین و الدرع الحصین؛ تقیالدین ابراهیم بن علی عاملی کفعمی، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۴۱۸ق.
- تفسیر فرات الکوفی؛ فرات بن ابراهیم کوفی، تحقیق: محمد الکاظم، تهران: وزارة الثقافة و الإرشاد الإسلامی (مؤسسة الطبع و النشر)، ۱۴۱۰ق.
- الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم؛ علی بن محمد نباطی عاملی، تحقیق: محمدباقر بهبودی، تهران: مکتبة المرتضویة، ۱۳۸۴ق.
- غدیر در قرآن، قرآن در غدیر؛ محمدباقر انصاری، قم: انتشارات دلیل ما، ۱۳۸۷ش.
- الفضائل؛ شاذان بن جبرئیل قمی، قم: منشورات الرضی، ۱۳۶۳ش.