ابن مکتوم قیسی

احمد بن عبدالقادر بن احمد بن مکتوم، معروف به تاج‌الدین ابومحمد القیسی، عالم و محدث مشهور بود که در اواخر سده هفتم هجری می‌زیست. او در ذی‌الحجه سال ۶۸۲ به دنیا آمد و در سال ۷۴۹ درگذشت. ابن مکتوم به جمع‌آوری و تألیف در زمینه‌های فقه، نحو و زبان عرب مشغول بود و از جمله آثار او می‌توان به تاریخ النحاة و الدر اللقیط من البحر المحیط اشاره کرد.

ابن مکتوم قیسی

اطلاعات فردی
نام کامل	احمد بن عبدالقادر بن احمد بن مکتوم بن احمد بن محمد بن سلیم القیسی الحنفی
سرشناسی	عالم نحو، محدث و فقیه
تولد	اواخر ذی‌الحجه ۶۸۲ ه‍. ق، قاهره
وفات	۲۷ رمضان ۷۴۹ ه‍. ق، قاهره
محل دفن	قاهره
اطلاعات علمی
استادان	بهاءالدین بن النحاس، ابوحیان، الدمیاطی، السروجی، اصحاب النجیب و ابن علاق
شاگردان	ابن رافع
مذهب	حنفی
اطلاعات فرهنگی
زمینه فعالیت	فقه، نحو، زبان عربی، حدیث
علت شهرت	تصنیف و تدریس در فقه و نحو، آثار برجسته مانند تاریخ النحاة و الدر اللقیط من البحر المحیط

زندگی‌نامه

ابن مکتوم در مصر به سر می‌برد و به علم حدیث و فنون آن علاقه داشت. او از اساتیدی چون نجیب و ابن علاق روایت کرده است. وی همچنین به تألیف تاریخ نحویان پرداخت و کتاب الدر اللقیط من البحر المحیط را از تفسیر قرآن تألیف کرد. این کتاب که در دو مجلد بود، اعراب البحر المحیط شیخ اثیرالدین را دربرداشت و به شام رسید و نسخه‌های آن نقل شد.

ابن مکتوم در فقه، نحو و زبان پیشرفت کرد و به تدریس و قضاوت نیز پرداخت. او از البهاء بن النحاس، ابوحیان و السروجی روایت کرده است. روایات او ارزشمند بود و ابن رافع از او روایت کرده است. از آثار دیگر او می‌توان به الجمع بین العباب، المحکم فی اللغة، شرح الهدایة فی الفقه و الجمع المتناه فی أخبار اللغویین و النحاة اشاره کرد که ده مجلد داشت، اما مسودات آن پراکنده شد.

جایگاه علمی

ابن مکتوم از بزرگان اساطین و مشاهیر متبحرین بود. او به عنوان یک امام عالم نحوی و استاد شناخته شده است. محمد بن محمد الجزری در طبقات القراء از او به عنوان یک عالم نحوی و استاد یاد کرده است که در جامع الظاهری به تدریس می‌پرداخت. او در ۲۷ رمضان سال ۷۴۹ درگذشت.

روایت حدیث غدیر

یکی از علما و بزرگان اهل سنت که حدیث غدیر را نقل کرده ابن مکتوم قیسی است.

ابن مکتوم حدیث غدیر را در تذکره اش آورده، که سیوطی در کتاب «الأزهار فیما عقده الشعراء من الآثار» نص عبارت او را آورده است.