احمد بن محمد (ابوالفیض)
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | سید احمد بن محمد بن صدیق بن احمد بن محمد بن قاسم بن محمد بن عبدالمؤمن الغماری الحسنی الادریسی |
| سرشناسی | حافظ، محدث، ناقد حدیث و فقیه اهل سنت |
| تولد | ۲۷ رمضان ۱۳۲۰ق، تطوان، مراکش |
| وفات | ۱۳۸۰ق، قاهره |
| محل دفن | مقابر خفیر، قاهره |
| خویشان سرشناس | خاندان غماری و نسب به ادریس اکبر |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | احمد طهطاوی، بدرالدین بیبانی، شیخ محمد امام بن ابراهیم سقای، و… |
| مذهب | شافعی |
| اطلاعات فرهنگی | |
| زمینه فعالیت | علوم حدیث، فقه، تصوف، مبارزه با استعمار |
| علت شهرت | حافظ حدیث، مؤلف بیش از ۲۰۰ کتاب، رد افکار وهابیت و ابن تیمیه |
سید احمد بن محمد بن صدیق غماری[۱] (۱۳۲۰–۱۳۸۰ق / ۱۹۰۲–۱۹۶۰م)، از برجستهترین علمای اهل سنت، فقیه، محدث و ناقد حدیث معاصر اهل مراکش بود که به سبب مخالفت با افکار وهابیت و ابن تیمیه و فعالیتهای علمی و سیاسی شهرت یافت. در سال ۱۳۳۹ق به مصر رفت و در دانشگاه الازهر به تحصیل ادامه داد.[۲]او در دو انقلاب علیه اسپانیاییها شرکت کرد که منجر به محکومیت وی به زندان شد. وی همچنین از حامیان اخوانالمسلمین مصر بود. احمد بن صدیق غماری در سال ۱۳۸۰ق در قاهره درگذشت و در مقابر خفیر به خاک سپرده شد.
زندگینامه
او در ۲۷ رمضان ۱۳۲۰ق (۱۹۰۲م) در تطوان، مراکش، در خانوادهای حسنی و از نوادگان ادریس اکبر به دنیا آمد. مادرش نیز نوه احمد بن عجیبه، عارف و مفسر بزرگ مراکش بود.
احمد غماری از ۵ سالگی به حفظ قرآن پرداخت و تا ۷ سالگی حافظ قرآن شد. پس از آن، به آموختن متون صرفی، نحوی، فقهی و حدیثی پرداخت و کتابهایی چون «اربعین نوویه»، «اجرومیه» و «الفیه ابن مالک» را حفظ کرد. او در ۱۹ سالگی برای تکمیل تحصیلات به مصر رفت و بیشتر عمر علمیاش را در قاهره و در کنار استادانی چون احمد طهطاوی و بدرالدین مغربی شافعی سپری کرد. بیش از ۱۰۰ استاد داشته و بسیاری از عالمان زمان، امور حدیث را به او ارجاع میکردند.
غماری علاوه بر تخصص در حدیث و فقه، از پیروان طریقت شاذلیه-دَرقاوی بود و شیخ این طریق در شهر طنجه بهشمار میرفت. اعتقاد او در عقاید، نوعی سلفیگری مبنی بر بازگشت به منابع اولیه بدون تعصب مذهب بود اما با سلفیت ابن تیمیه و وهابیت مخالف بود. وی جوهر تصوف را در کنار نقد و مقابله با تقلید کورکورانه از مذاهب دنبال میکرد.
غماری در مبارزه با استعمار فرانسه و اسپانیا فعال بود و بارها به خاطر فعالیتهای انقلابی به زندان رفت. او همچنین از حامیان اخوانالمسلمین مصر بود و نقش بسزایی در گسترش فعالیتهای اجتماعی و سیاسی مسلمانان ایفا کرد. احمد بن محمد بن صدیق غماری در سال ۱۳۸۰ق (۱۹۶۰م) در قاهره درگذشت و در مقابر خفیر دفن شد.
تألیفات
احمد غماری بیش از ۲۰۰ اثر در علم حدیث و سایر علوم اسلامی نوشته است. از جمله آثار او میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- «الهدایة فی تخریج أحادیث البدایة»
- «ریاض التنزیه فی فضل القرآن و حاملیه»
- «إبراز الوهم المکنون من کلام ابن خلدون»
- «الاستعاذة والحسبلة ممن صحح حدیث البسملة»
- «إرشاد المربعین إلی طرق حدیث الأربعین»
- «إزالة الخطر عمن جمع بین الصلاتین فی الحضر»
- «إحیاء المقبور بأدلة بناء المساجد والقباب علی القبور»
- «إقامة الدلیل علی حرمة التمثیل»
- «الإقلید فی تنزیل کتاب الله علی أهل التقلید»
- «الإفضال والمنة برؤیة النساء لله فی الجنة»
- «إیاک من الاغترار بحدیث اعمل لدنیاک»
- «الإسهاب فی الاستخراج علی مسند الشهاب»
- «اختصار مکارم الأخلاق لابن أبیالدنیا»
- «الأخبار المسطورة فی القراءة فی الصلاة ببعض السورة»
- «الاستفاضة بحدیث وضوء المستحاضة»
- «الأربعون المتتالیة بالأسانید العالیة»
- «إظهار ما کان خفیا من بطلان حدیث «لو کان العلم بالثریا»
- «الأمالی المستظرفة علی الرسالة المستطرفة فی أسماء کتب السنة المشرفة»
- «الاستئناس بتراجم فضلاء فاس»
- «الإلمام بطرق المتواتر من حدیثه علیه الصلاة والسلام»
روایت حدیث غدیر[۳]
یکی از علما و بزرگان اهل سنت که حدیث غدیر را نقل کرده احمد بن محمد بن صدیق، ابوالفیض (م ۱۳۸۰ ق) است. احمد بن محمد حدیث غدیر را در کتابش «تشنیف الآذان» از شمار بسیاری از حفّاظ همراه با اسانیدشان از پنجاه و چهار صحابی نقل کرده است.[۴] و اما حدیث:
«من کنت مولاه فعلیّ مولاه»، این حدیث از پیغمبر صلی اللّه علیه و آله بتواتر رسیده است، از روایت قریب شصت نفر، اگر اسنادهای همه آنها را بیاوریم بسیار طولانی خواهد بود! ولی از نظر تمام نمودن فایده بذکر آنها که با دقت در طریق آن را روایت نمودهاند اشاره مینمائیم، و هر کس بخواهد بر طرق و اسنادهای این روایت وقوف یابد به کتاب ما در متواتر رجوع نماید.[۵]
منبع
یوسف عبدالرحمن مرعشلی و عدنان علی شلاق، مقدمه کتاب «الهداية في تخريج أحاديث البداية (بداية المجتهد لابن رشد)»، اثر احمد بن محمد بن صدیق غماری حسنی، جلد اول با تحقیق یوسف عبدالرحمن مرعشلی و عدنان علی شلاق، عالم الكتب، بیروت، چاپ اول،۱۴۰۷ق/۱۹۸۷م.