بیعت رسمی در غدیر

مَعاشِرَ النّاسِ، اِنَّکُمْ اَکْثَرُ مِنْ اَنْ تُصافِقُونی بِکَفٍّ واحِدٍ فی وَقْتٍ واحِدٍ، وَ قَدْ اَمَرَنِیَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ اَنْ آخُذَ مِنْ اَلْسِنَتِکُمُ الْاِقْرارَ بِما عَقَّدْتُ لِعَلِیٍّ اَمیرِالْمُؤْمِنینَ، وَ لِمَنْ جاءَ بَعْدَهُ مِنَ الْائِمَّةِ مِنّی وَ مِنْهُ، عَلی ما اَعْلَمْتُکُمْ اَنَّ ذُرِّیَّتی مِنْ صُلْبِهِ

ای مردم! جمعیت شما بیش از آن است که هر کدامتان با من دست بیعت دهید در یک زمان، لذا خداوند به من فرمان داده است که از زبانهای شما اقرار بگیرم در مورد امامت علی امیرمؤمنان و امامانی که بعد از او می‌آیند و از نسل من و اویند، و پیش از این به شما خبر دادم و گفتم که فرزندان من از نسل اویند.

<< قبلی بعدی >>

پس از اعلان بیعت گرفتن برای امیرالمؤمنین علیه السلام توسط پیامبر صلی الله علیه وآله در فرازهای قبل، این بار، نوبت به گرفتن بیعت به صورت رسمی رسیده و هر بیعتی متضمن عهدنامهای است که باید بیعت کنندگان ابتدا به آن اعتراف و اقرار کرده و سپس با قلب و زبان و همچنین با دست خویش طبق آداب و رسوم آن زمان بیعت کنند؛ لذا باید توسط مبلغ اعظم غدیر عهدنامهٔ غدیر ابتدا انشاء می‌شد و سپس همهٔ مردم به آن اقرار و آنگاه نسبت به آنچه اعتراف کرده‌اند بیعت گرفته می‌شد.

در این فراز خطبه که مقدمه‌ای است برای گرفتن اقرار از مردم، پیامبر صلی الله علیه وآله نه تنها برای امیرالمؤمنین علیه السلام بلکه برای همهٔ ائمه علیهم السلام تا به امام زمان علیه السلام، مقدمات گرفتن یک بیعت رسمی را فراهم نمودند. در ادامه متن این عهد نامه را ذکر خواهیم کرد. البته باید در این مسئله دقت شود که این عهدنامه دون زمان و مکان است و همین الآن نیز همهٔ ما عهدی را به گردن داریم که مفاد آن همین عهدنامهٔ غدیر است.

در ادامه قبل از ورود به متن عهدنامه، ابتدا اقسام عهد و عهد و پیمان در فرازهای ادعیه و زیارت غدیریه امام هادی علیه السلام را ذکر می‌نماییم:

اقسام عهد

عهدی که یک نفر می‌بندد بر سه قسم است:

1. عهد انسان با خدا.
2. عهد انسان با مردم مانند معاملات، ازدواج و ….
3. عهد انسان با خویشتن مانند برنامه‌های اخلاقی یا برنامه‌ریزی زندگی.

عهدی که خداوند از انسان گرفته عبارت است از:

1. عهد بر یگانگی خداوند و ربوبیت.
2. عهد بر نبوت رسول خدا صلی الله علیه وآله.
3. عهد بر ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام و اولاده المعصومین علیهم السلام است.

در این فراز خطبه موضوع، عهدی است که خداوند باری تعالی از مردم درباره ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام گرفته که در اینجا به آن می‌پردازیم. و عنوان آن را عهدنامه یا بیعت نامهٔ غدیر نامیده و در ادامه مورد بررسی قرار می‌دهیم:

در این عهد و پیمان مردم دو گروه می‌شوند آنانی که بر این پیمان استوار می‌مانند و آنهایی که عهد شکنی می‌کنند. عهدنامه، پروندهای است که تا قیامت باز بوده و اگر عموم مردم بر عهد و پیمان خویش بر این موضوع باقی می‌ماندند طبق آیات و روایت برکات ذیل شامل حال آنها می‌شد:

۱. پیشرفت بشریت در علوم مختلف، ۲. امنیت راه‌ها، ۳. حکومت واحد الهی، ۴. رفاه و آسایش، ۵. اطاعت خداوند، ۶. خوشبختی در دنیا، ۷. سعادتمندی در آخرت، ۸. نزول برکات از آسمان، ۹. بهره بردن از گنجهای نهان زمین، ۱۰. بسته شدن دربِ جهنم یا خلق نشدن آن، ۱۱. ورود در بهشت و بهره از نعمتهای آن.

عهد و پیمان در ادعیه و زیارت غدیریه امام هادی علیه السلام

الف)- دعای بعد از نماز عید غدیر

امام صادق علیه السلام با توجه به اهمیت عهد و پیمان و پایبندی به آن نسبت به ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام دعایی را بعد از نماز عید غدیر توصیه فرموده‌اند که در فرازهایی از آن اینگونه آمده است:

۱. ... وَ عَبْدُکَ وَ أَمِینُکَ الْمَأْمُونُ الْمَأْخُوذُ مِیثَاقُهُ مَعَ مِیثَاقِکَ وَ مِیثَاقِ رُسُلِکَ مِنْ خَلْقِکَ و …

۲. ... وَ أَتْمَمْتَ عَلَیْنَا نِعْمَتَکَ بِالَّذِی جَدَّدْتَ لَنَا عَهْدَکَ وَ مِیثَاقَکَ وَ ذَکَّرْتَنَا ذَلِکَ وَ جَعَلْتَنَا مِنْ أَهْلِ الْإِخْلَاصِ وَ التَّصْدِیقِ لِعَهْدِکَ وَ مِیثَاقِکَ وَ مِنْ أَهْلِ الْوَفَاءِ بِذَلِکَ …

۳. وَ أَتْمَمْتَ عَلَیْنَا النِّعَمَ بِالَّذِی جَدَّدْتَ لَنَا عَهْدَکَ وَ ذَکَّرْتَنَا مِیثَاقَکَ الْمَأْخُوذَ مِنَّا فِی ابْتِدَاءِ [مُبْتَدَإِ] خَلْقِکَ إِیَّانَا وَ جَعَلْتَنَا مِنْ أَهْلِ الْإِجَابَةِ وَ ذَکَّرْتَنَا الْعَهْدَ وَ الْمِیثَاقَ وَ لَمْ تُنْسِنَا ذِکْرَک‏

۴. رَبَّنَا فَاحْشُرْنَا فِی زُمْرَةِ الْهَادِی الْمَهْدِیِّ وَ أَحْیِنَا مَا أَحْیَیْتَنَا عَلَی الْوَفَاءِ بِعَهْدِکَ وَ مِیثَاقِکَ الْمَأْخُوذِ مِنَّا عَلَی مُوَالاةِ أَوْلِیَائِکَ وَ الْبَرَاءَةِ مِنْ أَعْدَائِکَ الْمُکَذِّبِینَ بِیَوْمِ الدِّینِ وَ النَّاکِثِینَ بِمِیثَاقِکَ وَ تَوَفَّنَا عَلَی ذَلِکَ وَ اجْعَلْ لَنَا مَعَ الرَّسُولِ سَبِیلًا

۵. ... رَبَّنَا ثَبِّتْ أَقْدامَنا وَ تَوَفَّنا مَعَ الْأَبْرارِ … رَبَّنَا فَکَمَا کَانَ مِنْ شَأْنِکَ أَنْ جَعَلْتَنَا مِنْ أَهْلِ الْوَفَاءِ بِعَهْدِکَ…

۶. رَبَّنَا آمَنَّا بِکَ وَ وَفَیْنَا بِعَهْدِکَ وَ صَدَّقْنَا رُسُلَکَ وَ اتَّبَعْنَا وُلَاةَ الْأَمْرِ

۷. وَ تَوَفَّنَا إِذَا تَوَفَّیْتَنَا عَلَی الْوَفَاءِ لَکَ وَ لَهُمْ بِالْعَهْدِ وَ الْمِیثَاقِ وَ الْمُوَالاةِ لَهُمْ وَ التَّصْدِیقِ وَ التَّسْلِیمِ لَهُمْ غَیْرَ جَاحِدِینَ وَ لَا نَاکِثِینَ وَ لَا مُکَذِّبِینَ اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِالْحَقِّ الَّذِی جَعَلْتَهُ عِنْدَهُمْ وَ بِالَّذِی فَضَّلْتَهُمْ عَلَی الْعَالَمِینَ جَمِیعاً أَنْ تُبَارِکَ لَنَا فِی یَوْمِنَا هَذَا الَّذِی أَکْرَمْتَنَا فِیهِ بِالْوَفَاءِ لِعَهْدِکَ الَّذِی عَهِدْتَ إِلَیْنَا وَ الْمِیثَاقِ الَّذِی وَاثَقْتَنَا بِهِ مِنْ مُوَالاةِ أَوْلِیَائِکَ وَ الْبَرَاءَةِ مِنْ أَعْدَائِکَ

۸. رَبَّنَا فَکَمَا کَانَ مِنْ شَأْنِکَ أَنْ جَعَلْتَنَا مِنْ أَهْلِ الْوَفَاءِ بِعَهْدِکَ بِمَنِّکَ عَلَیْنَا وَ لُطْفِکَ لَنَا فَلْیَکُنْ مِنْ شَأْنِکَ أَنْ تَغْفِرَ لَنَا ذُنُوبَنَا وَ تُکَفِّرَ عَنَّا سَیِّئاتِنا وَ تَوَفَّنا مَعَ الْأَبْرارِ رَبَّنا وَ آتِنا ما وَعَدْتَنا عَلی رُسُلِکَ وَ لا تُخْزِنا یَوْمَ الْقِیامَةِ إِنَّکَ لا تُخْلِفُ الْمِیعادَ

۹. اللَّهُمَ وَ کَمَا کَانَ مِنْ شَأْنِکَ مَا أَنْعَمْتَ عَلَیْنَا بِالْهِدَایَةِ إِلَی مَعْرِفَتِهِمْ فَلْیَکُنْ مِنْ شَأْنِکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تُبَارِکَ لَنَا فِی یَوْمِنَا هَذَا الَّذِی ذَکَّرْتَنَا فِیهِ عَهْدَکَ وَ مِیثَاقَکَ وَ أَکْمَلْتَ لَنَا دِینَنَا وَ أَتْمَمْتَ عَلَیْنَا نِعْمَتَکَ وَ جَعَلْتَنَا بِنِعْمَتِکَ مِنْ أَهْلِ الْإِجَابَةِ وَ الْإِخْلَاصِ بِوَحْدَانِیَّتِکَ وَ مِنْ أَهْلِ الْإِیمَانِ وَ التَّصْدِیقِ بِوَلَایَةِ أَوْلِیَائِکَ وَ الْبَرَاءَةِ مِنْ أَعْدَائِکَ وَ أَعْدَاءِ أَوْلِیَائِکَ الْجَاحِدِینَ الْمُکَذِّبِینَ بِیَوْمِ الدِّینِ

۱۰. ... وَ جَعَلْتَنَا مِنْ أَهْلِ الْإِخْلَاصِ وَ التَّصْدِیقِ لِعَهْدِکَ وَ مِیثَاقِکَ وَ مِنْ أَهْلِ الْوَفَاءِ بِذَلِکَ وَ لَمْ تَجْعَلْنَا مِنَ النَّاکِثِینَ وَ الْمُکَذِّبِین‏...

ب)- در زیارت غدیریهٔ امام هادی علیه السلام

امام هادی علیه السلام در روز عید غدیر در برابر ضریح مطهّر امیرالمؤمنین علیه السلام در نجف ایستادند و خطاب به جد بزرگوارش در مورد پیمان گرفتن پیامبر صلی الله علیه وآله برای امیرالمؤمنین علیه السلام عرضه داشتند: وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ الْحَقُّ، الَّذِی نَطَقَ بِوَلَایَتِکَ التَّنْزِیلُ، وَ أَخَذَ لَکَ الْعَهْدَ عَلَی الْأُمَّةِ بِذَلِکَ الرَّسُول.

یا امیرالمؤمنین! شهادت می‌دهم که تو آن حقی هستی که قرآن به ولایت تو گویاست، و پیامبر صلی الله علیه وآله بر ولایت تو از امت خود پیمان گرفته است.