ذریه پیامبر از نسل امیرالمؤمنین
ذریه پیامبر از نسل امیرالمؤمنین موضوعی است که پیامبر صلی الله علیه و آله در خطبه غدیر به آن پرداخت با این توضیح که ذریه هر پیامبری از صلب خود اوست جز ذریه من که از نسل علی بن ابیطالب است. این موضوع که در قسمتهای دیگر خطبه نیز آمده در منابع اهل سنت هم ثبت شده است.
از نظر برخی شارحان خطبه، این قسمت از خطبه اشاره به این موضوع دارد که ائمه معصومین علیهم السلام و تمامی سادات که از صلب امیرالمؤمنین علیه السلام به وجود آمدهاند در حقیقت فرزندان رسول خدا صلی الله علیه و آله هستند؛ زیرا فرزندان امیرالمؤمنین علی علیه السلام به نص وارده از پیامبر خدا فرزندان پیامبر هستند.
از نظر برخی شارحان خطبه غدیر، علت آنکه ذریه هر پیامبری از صلب همان پیامبر است، ولی ذریه پیامبر خاتم صلی الله علیه و آله از صلب امیرالمؤمنین علیه السلام است، شاید آن باشد که امیرالمؤمنین علیه السلام و رسول خدا صلی الله علیه و آله از یک نورند.
فرزندان امیرالمؤمنین فرزندان پیامبرند
بهگفته برخی شارحان خطبه غدیر، این قسمت از خطبه تأکیدی بر این موضوع است که ذریهٔ پیامبر صلی الله علیه و آله از نسل امیرالمؤمنین علیه السلام هستند. این موضوع در قسمتهای دیگر خطبه نیز آمده است؛ از جمله در جایی که پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: «فَمَنْ لَمْ یَأْتَمَّ بِهِ وَبِمَنْ یَقُومُ مَقامَهُ مِنْ وُلْدی مِنْ صُلْبِهِ إِلی یَوْمِ الْقِیامَةِ وَالْعَرْضِ عَلَی الله عَزَّوَجَلَّ فَأُولئِکَ الَّذینَ حَبِطَتْ أَعْمالُهُمْ فِی الدُّنْیا وَالْآخِرَةِ وَ فِی النّارِهُمْ خالِدُونَ؛ اینک آنان که از او و جانشینانش از فرزندان من و از نسل او - تا برپایی رستاخیز و عرضه بر خدا - پیروی نکنند، در دو جهان کردههایشان بیهوده بوده در آتش دوزخ ابدی خواهند بود.
از نظر برخی شارحان خطبه، این قسمت از خطبه اشاره به این موضوع دارد که ائمه معصومین علیهم السلام و تمامی سادات که از صلب امیرالمؤمنین علیه السلام به وجود آمدهاند در حقیقت فرزندان رسول خدا صلی الله علیه و آله هستند. پس نمیتوان گفت: چرا به آنها فرزندان پیامبر میگویند، در حالی که باید بگویند اولاد امیرالمؤمنین علیه السلام؛ زیرا فرزندان امیرالمؤمنین علی علیه السلام به نص وارده از پیامبر خدا فرزندان پیامبر هستند.[۱]
در منابع اهل سنت
بهگفته برخی شارحان خطبه غدیر این مفهوم که فرزندان امیرالمؤمنین علیه السلام فرزندان پیامبر صلی الله علیه و آله هستند، در برخی منابع اهل سنت آمده است؛ از جمله: المعجم الکبیر،[۲] الریاض النضرة[۳] ذخائر العقبی،[۴] تاریخ مدینة دمشق،[۵] المناقب خوارزمی،[۶] کفایة الطالب،[۷] فرائد السمطین،[۸] الصواعق المحرقة،[۹] کنز العمال،[۱۰] الجامع الصغیر،[۱۱] فیض القدیر،[۱۲] الاتحاف بحب الاشراف،[۱۳] سمط النجوم العوالی[۱۴] و رشفة الصادی.[۱۵]
علت فرزندی فرزندان امیرالمؤمنین برای پیامبر
از نظر برخی شارحان خطبه غدیر، علت آنکه ذریه هر پیامبری از صلب همان پیامبر است، ولی ذریه پیامبر خاتم صلی الله علیه و آله از صلب امیرالمؤمنین علیه السلام است، شاید آن باشد که امیرالمؤمنین علیه السلام و رسول خدا صلی الله علیه و آله از یک نورند؛ چنانکه فرمود: «أَنَا وَ عَلِیٌّ مِنْ نُورٍ وَاحِدٍ؛ من و علی از نوی یگانه هستیم».[۱۶] و در حدیث دیگر فرمود: «أَنَا وَ عَلِی مِنْ شَجَرَةٍ وَاحِدَةٍ وَ النَّاسُ مِنْ أَشْجَارٍ شَتَّی؛ من و علی از درختی واحد هستیم و مردمان دیگر از درختانی دیگر».[۱۷]
بنابر این قاعده، صلب رسول صلی الله علیه و آله صلب امیرالمؤمنین علیه السلام علیه السلام و صلب امیرالمؤمنین علیه السلام علیه السلام صلب رسول صلی الله علیه و آله است. بر این اساس، خداوند برای آنکه مسلمانان، بلکه تمام مردم، این نکته را درک کنند ذریه رسول خدا صلی الله علیه و آله را از صلب امیرالمؤمنین علیه السلام قرار داد، تا در کنار اسراری پوشیده، معنای «حَربُکَ حَربی وَ سِلْمُکَ سَلْمی؛ دشمنی با تو دشمنی با من و صلح با تو صلح با من است»[۱۸] معلوم گردد.[۱۹]
پانویس
- ↑ شرح خطبه غدیر، ج۳، ص۴۳۸–۴۳۹.
- ↑ المعجم الکبیر، ج۳، ص۴۴، ح۲۶۳۰.
- ↑ الریاض النضرة، ج۳، ص۱۲۶.
- ↑ ذخائر العقبی، ص۶۷.
- ↑ تاریخ مدینة دمشق، ج۴۲، ص۲۵۹.
- ↑ المناقب للخوارزمی، ص۳۲۹، ح۳۳۹.
- ↑ کفایة الطالب، ص۳۷۹.
- ↑ فرائد السمطین، ج۱، ص۳۲۴.
- ↑ الصواعق المحرقة، ص۲۷۱.
- ↑ کنز العمال، ج۱۱، ص۶۰۰، ح۳۲۸۹۲.
- ↑ الجامع الصغیر، ج۱، ص۲۶۲، ح۱۷۱۷.
- ↑ فیض القدیر، ج۱، ص۲۲۳، ح۱۷۱۷.
- ↑ الاتحاف، ص۹۱.
- ↑ سمط النجوم العوالی، ج۳، ص۳۵.
- ↑ رشفة الصادی، ص۸۲.
- ↑ معانی الاخبار، ص۵۶؛ علل الشرایع، ج۱، ص۱۳۴؛ الخصال، ج۱، ص۳۱؛ عیون اخبار الرضا، ج۲، ص۵۸؛ المالی للصدوق، ص۲۳۶؛ کشف الغمه، ج۱، ص۴۵۹؛ بحارالانوار، ج۱۵، ص۱۱، ح۱۲؛ بحارالانوار، ج۳۳، ص۴۸۰، ح۶۸۶؛ بحارالانوار، ج۳۵، ص۳۳، ح۳۱؛ بحارالانوار، ج۳۵، ص۸۴، ح۲۷؛ بحارالانوار، ج۳۸، ص۱۵۰، ح۱۲۰؛ بحارالانوار، ج ۳۹، ص۸۵، ح۱۵؛ بحارالانوار، ج۳۹، ص۲۶۷، ح۴۲.
- ↑ بحارالانوار، ج۳۸، ص۳۰۹؛ کنزالعمال، ج۱۱، ص۶۰۸.
- ↑ بحارالانوار، ج۴۰، ص۹۳.
- ↑ شرح و تفسیر خطبه پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله در غدیر خم، ص۳۴۰.
منابع
- الاتحاف بحب الاشراف؛ علی بن محمد شبراوری، تحقیق: سامی غریری، قم: دار الکتاب الإسلامی، ۱۴۲۳ق.
- الامالی؛ محمد بن علی بن بابویه قمی (شیخ صدوق)، تحقیق: محمدباقر کمرهای، تهران: انتشارات کتابچی، ۱۳۷۶ش.
- بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار؛ محمدباقر بن محمدتقی مجلسی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق.
- تاریخ مدینة دمشق؛ علی بن حسن شافعی (ابنعساکر)، تحقیق: علی شیری، بیروت: دارالفکر، ۱۴۱۵ق.
- الجامع الصغیر فی أحادیث البشیر النذیر؛ عبدالرحمن بن ابیبکر سیوطی، بیروت: دار الفکر، ۱۴۲۹ق.
- الخصال؛ محمد بن علی بن بابویه قمی (شیخ صدوق)، تحقیق: علیاکبر غفاری، قم: مؤسسة النشر الاسلامی، ۱۴۱۶ق.
- ذخائر العقبی فی مناقب ذویالقربی؛ محبالدین احمد بن عبدالله طبری، قاهره: مکتبة القدسی، ۱۳۵۶ق.
- رشفة الصادی من بحر فضائل بنی النبی الهادی؛ ابوبکر شهابالدین علوی حضرمی، تحقیق: سید علی عاشور، بیروت: دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۸ق.
- الریاض النضرة فی مناقب العشرة؛ محبالدین احمد بن عبدالله طبری، بیروت: دار الکتب العلمیة، ۱۴۲۴ق.
- سمط النجوم العوالی فی أنباء الاوائل و التوالی؛ عبدالملک بن حسین عصامی، تحقیق: علی محمد معوض و عادل احمد عبدالموجود، بیروت: دار الکتب العلمیة، ۱۴۱۹ق.
- شرح خطبه غدیر؛ محمدرضا شریفی، اصفهان: انتشارات نورالحیات، ۱۴۴۶ق.
- شرح و تفسیر خطبه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در غدیر خم؛ محمدتقی نقوی، تهران: انتشارات منیر، ۱۳۷۴ش.
- الصواعق المحرقة فی الرد علی أهل البدع و الزندقة؛ احمد بن محمد (ابن حجر هیتمی)، تهران: بینا، بیتا.
- علل الشرایع؛ محمد بن علی بن بابویه قمی (شیخ صدوق)، قم: کتابفروشی داوری، بیتا.
- عیون اخبار الرضا علیه السلام؛ محمد بن علی بن بابویه قمی (شیخ صدوق)، تحقیق: مهدی لاجوردی، تهران: انتشارات جهان، بیتا.
- فرائد السمطین؛ ابراهیم بن محمد حموی جوینی، تحقیق: محمدباقر محمودی، بیروت: مؤسسة المحمودی، ۱۳۹۸ق.
- فیض القدیر (شرح الجامع الصغیر)؛ محمد عبدالرؤوف بن تاجالعارفین مناوی، بیروت: دار المعرفة، ۱۳۹۱ق.
- کشف الغمة فی معرفة الأئمة؛ علی بن عیسی اربلی، تحقیق: جعفر سبحانی و سید هاشم رسولی محلاتی، تبریز:انتشارات بنی هاشمی، ۱۳۸۱ق.
- کفایة الطالب فی مناقب علی بن أبی طالب علیه السلام؛ محمد بن یوسف گنجی شافعی، تحقیق: محمدهادی امینی، تهران: دار إحیاء تراث أهل البیت علیهم السلام، ۱۴۰۴ق.
- کنز العمال فی سنن الأقوال والأفعال؛ علاءالدین علی بن حسامالدین متقی هندی، بیروت: مؤسسة الرسالة، ۱۴۰۹ق.
- معانی الاخبار؛ محمد بن علی بن بابویه قمی (شیخ صدوق)، تحقیق: علیاکبر غفاری، قم: دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۶۱ش.
- المعجم الکبیر؛ سلیمان بن احمد طبرانی، تحقیق: حمدی سلفی، قاهره: مکتبة ابن تیمیة، بیتا.
- المناقب؛ موفق بن احمد بکری مکی حنفی خوارزمی، تحقیق: مالک محمودی، قم: مؤسسة النشر الاسلامی، ۱۴۱۱ق.