عبیدالله بن عمر عدوی
عبیدالله بن عمر بن حفص بن عاصم بن عمر بن خطاب، مشهور به ابوعثمان مدنی، از نوادگان عمر بن خطاب، یکی از فقیهان هفتگانه و از حافظان حدیث در مدینه بود که به وثاقت شهرت داشت و احادیث فراوانی از او نقل شده است. وی در سال ۱۴۷ هجری قمری در مدینه درگذشت و نزد علمای اهل سنت از معتبرترین راویان حدیث بهشمار میرود.
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | عبیدالله بن عمر بن حفص بن عاصم بن عمر بن خطاب |
| سرشناسی | از نوادگان عمر بن خطاب، از فقهای هفتگانه مدینه و راویحدیث |
| تولد | پس از سال ۷۰ ق |
| وفات | حدود سال ۱۴۷ ق در مدینه |
| محل دفن | مدینه |
| خویشان سرشناس | عمر بن خطاب (جد سوم) |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | عمر بن حفص (پدر)، حبیب بن عبدالرحمن (دایی) |
| شاگردان | عبدالرحمن بن عبدالله، قاسم بن عبدالله (برادرزادهها)، حفص بن غیاث و دیگران |
| مذهب | اهل سنت |
| اطلاعات فرهنگی | |
| زمینه فعالیت | فقه، راوی حدیث |
| علت شهرت | کثیرالحدیث، از فقهای هفتگانه مدینه |
روایت حدیث غدیر[۱][۲]
یکی از تابعین که حدیث غدیر را نقل کرده عبیدالله بن عمر بن حفص بن عاصم بن عمر بن خطّاب عدوی عمری مدنی (م ۱۴۷ ق)[۳] است. حافظ عاصمی در کتاب «زین الفتی فی تفسیر سورة هل أتی» به سند خود حدیث غدیر را از خزرجی نقل کرده است. ابن حجر و ذهبی و سیوطی:[۴] او را توثیق کرده و ستودهاند. احمد بن صالح در بعضی موارد او را از بر مالک و زُهری مقدّم داشته است. نسایی، ابن منجویه و دیگران: او را کثیرالعلم دانسته و توثیق کردهاند.
جایگاه راوی
عبیدالله بن عمر بن حفص بن عاصم بن عمر بن خطاب، مشهور به عبیدالله عمری، از نوادگان عمر بن خطاب، و از بزرگان اهل مدینه در قرن دوم هجری بود. وی پس از سال ۷۰ هجری قمری در مدینه به دنیا آمد و خانوادهاش از خاندان علم و حدیث بودند؛ پدرش عمر بن حفص و داییاش حبیب بن عبدالرحمن، هر دو از راویان حدیث بودند و خود عبیدالله نیز از ایشان و دیگر مشایخ روایت نقل کرده است. برادرانش، از جمله عبدالله و ابوبکر، و برادرزادههایش، عبدالرحمن و قاسم، نیز از راویان حدیث بودند.
عبیدالله از جمله تابعین خردسال و یکی از فقهای هفتگانه مدینه بهشمار میرود. وی در جریان قیام نفس زکیه (محمد بن عبدالله بن حسن) در مدینه، با وجود دیدار با نفس زکیه و توصیه به خروج وی از شهر، خود در قیام شرکت نکرد و به املاک خود در خارج مدینه رفت، اما دو برادرش به قیام پیوستند و پس از شکست آن، مورد عفو منصور عباسی قرار گرفتند.[۵]
در منابع رجالی شیعه، تنها ابن داوود و مامقانی به جایگاه روایی او اشاره کردهاند؛ ابن داوود او را در شمار ثقات آورده و مامقانی او را مجهولالحال دانسته است. سایر رجالیون شیعه فقط به این نکته بسنده کردهاند که وی از اصحاب امام صادق علیه السلام بوده است.[۶]
اما در میان اهل سنت، همه رجالیون بزرگ مانند ابن معین، ابو زرعه، ابوحاتم، نسائی و ابن حجر، او را ثقه ثبت و فقیه ثبت دانستهاند.[۷] احمد بن حنبل و احمد بن صالح، او را در روایت از نافع، از مالک و ایوب برتر دانستهاند.[۸] ابن حبان، ابن شاهین، ابن منجویه و خلیلی نیز او را از بزرگان اهل مدینه و اشراف قریش در علم، فضل، عبادت، شرافت و اتقان معرفی کردهاند.[۹]
عبیدالله از مشایخی چون سلمة بن دینار، عبدالله بن دینار، ابوالزناد، عبدالرحمن بن قاسم، عطاء بن ابی رباح، پدرش عمر بن حفص، زهری، ابن منکدر، داییاش حبیب بن عبدالرحمن، نافع (غلام ابن عمر) و ام خالد روایت کرده و شاگردانی چون حفص بن غیاث، حماد بن زید، سعید بن سالم، سفیان ثوری، شعبة بن حجاج و برادر و برادرزادههایش از او روایت نقل کردهاند.
احادیث عبیدالله بن عمر به دلیل کثرت و اتقان، در صحاح سته اهل سنت نقل شده است. وی پس از مشاهده قیام نفس زکیه و شکست آن، در سال ۱۴۷ هجری قمری در مدینه درگذشت.[۱۰]
پانویس
- ↑ چکیده عبقات الانوار (حدیث غدیر): صفحه ۲۰۶.
- ↑ دانشنامه غدیر، جلد ۱۵، صفحه ۱۸.
- ↑ تاریخ درگذشت وی را در سالهای دیگر نیز گفتهاند.
- ↑ تقریب التهذیب: جلد ۱ صفحه ۵۳۷. تذکرة الحفّاظ: جلد ۱ صفحه ۱۶۰. طبقات الحفّاظ: صفحه ۷۰.
- ↑ تاریخ الاسلام، جلد۶، صفحه۴۲۱؛ تهذیب التهذیب، جلد۷، صفحه۲۴
- ↑ عزیزی، رستگار، بیات، راویان مشترک، جلد۲، صفحه۷۳
- ↑ تهذیب التهذیب، جلد۳، صفحه۲۲؛ تقریب التهذیب، جلد۱، صفحه۶۴۳
- ↑ تهذیب الکمال، جلد۱۹، صفحه۱۲۴
- ↑ اکمال تهذیب الکمال، جلد۹، صفحه۵۳
- ↑ تهذیب الکمال، جلد۱۹، صفحه۱۲۹–۱۳۰