عدم تغییر احکام اسلام

مَعاشِرَ النّاسِ، وَ کُلُّ حَلالٍ دَلَلْتُکُمْ عَلَیْهِ وَ کُلُّ حَرامٍ نَهَیْتُکُمْ عَنْهُ فَإِنّی لَمْ اَرْجِعْ عَنْ ذلِکَ وَ لَمْ اُبَدِّلْ. اَلا فَاذْکُرُوا ذلِکَ وَ احْفَظُوهُ وَ تَواصَوْا بِهِ، وَ لا تُبَدِّلُوهُ وَ لا تُغَیِّرُوهُ.

ای مردم! هر حلالی که به شما معرفی کردهام و هر حرامی که شما را از آن بازداشتهام، هرگز از آن بازنمی‌گردم و آن را تغییر نخواهم داد. آن را به یاد داشته باشید و حفظ کنید و به آن توصیه نمایید و هرگز آن را دگرگون نساخته و تغییر ندهید.

<< قبلی بعدی >>

«اَرجِع» متکلم وحده است از فعل مضارع باب «رَجَعَ، یَرجِعُ». «اُبَدِّل» به ضم الف و فتح باء و کسر دال- ایضاً متکلم وحده فعل مضارع است از باب «بَدَّلُ، تبدیلا». «اُجَدِّدُ» بر وزن «اُفَعِّلُ» همچنین متکلم وحده است از فعل مضارع باب «جَدَّدَ، یُجَدِّدُ، تجدیداً».

پیامبر صلی الله علیه وآله با تأکید فراوان با آوردن اینگونه الفاظ این مفهوم را می‌رسانند که در حکم الهی از حلال و حرام، قرار دادن «بدل» یا تبدیل و تغییر در آن یا روگردانی از اصل آن خلاف امر الهی است و باید در این مورد بسیار دقت و مواظبت نمود البته چنین تعابیری نیز برای شخص امیرالمؤمنین علیه السلام نیز آمده که آن حضرت در ادامه خطبه در حین گرفتن بیعت اینگونه می‌فرمایند:

وَ لا نُغَیِّرُ وَ لا نُبَدِّلُ، وَ لا نَشُکُّ وَ لا نَجْحَدُ وَ لا نَرْتابُ، وَ لا نَرْجِعُ عَنِ الْعَهْدِ وَ لا نَنْقُضُ الْمیثاقَ؛ تغییر نخواهیم داد و تبدیل نمی‌کنیم و شک و انکار نمی‌نماییم و تردید به دل راه نمی‌دهیم و از این قول بر نمی‌گردیم و پیمان را نمی‌شکنیم.

بنابر این حلال محمد صلی الله علیه وآله تا روز جزا حلال و حرامش تا روز جزا حرام است؛ یعنی آنچه را که رسول اکرم صلی الله علیه وآله فرموده است از حلال و حرام برای مدت و زمان معینی نیست؛ بلکه تا قیامت حجت است و به هیچ وجه قابل تغییر و تبدیل نبوده و نخواهد بود. دلیل بر این مدعا آن است که اسلام با ادیان گذشته فرق دارد؛ زیرا ادیان قبل از اسلام برای مدت معین و زمان محدودی از جانب حق تعیین و مقرر می‌گردیدند و به همین دلیل هر کدام از ادیان با آمدن رسول صاحب شریعت دیگر منسوخ می‌شدند و کسی حق نداشت به آن عمل کند؛ مثلاً دین یهود تا زمانی اعتبار داشت که حضرت عیسی علیه السلام نیامده بود؛ اما بعد از مبعوث شدن حضرت عیسی علیه السلام منسوخ گردید. هم چنین دین حضرت مسیح علیه السلام تا زمان بعثت رسول اسلام صلی الله علیه وآله حجت بود و مردم مکلف بودند از آن پیروی نمایند؛ ولی بعد از آمدن اسلام منسوخ گشت و به حکم آیهٔ شریفه:

وَ مَنْ یَبْتَغِ غَیْرَ الْإِسْلامِ دیناً فَلَنْ یُقْبَلَ مِنْهُ وَ هُوَ فِی الْآخِرَةِ مِنَ الْخاسِرین.و هر که جز اسلام، دینی [دیگر] جوید، هرگز از وی پذیرفته نشود، و وی در آخرت از زیانکاران است.

و هم چنین آیه شریفه: إِنَّ الدِّینَ عِنْدَ اللَّهِ الْإِسْلامُ؛ در حقیقت، دین نزد خدا همان اسلام است‏.

کسی حق ندارد از آن پیروی نماید و باید از اسلام تبعیت کند. اما دین اسلام این چنین نیست، یعنی محدودیت زمانی ندارد و بعد از رسول اسلام ابدی است و به هیچ وجه تغییر نمی‌کند و تغییر دهنده هر حکمی از احکام اسلام جزو بدعت گزاران به حساب می‌آید که جای او در جهنم است و حتی شخص رسول‌الله صلی الله علیه وآله. هم بدون اجازه پروردگار نمی‌توانست حکمی از احکام را تغییر دهد؛ چنان‌که در همین کلام مورد بحث فرموده است: فَإِنِّی لَمْ أَرْجِعْ عَنْ ذَلِکَ وَ لَمْ أُبَدِّل‏ چگونه می‌توان در دین تغییر به وجود آورد در صورتی که خداوند می‌فرماید:

۱. فَمَنْ بَدَّلَهُ بَعْدَ ما سَمِعَهُ فَإِنَّما إِثْمُهُ عَلَی الَّذینَ یُبَدِّلُونَهُ …؛پس هر کس آن [وصیت‏] را بعد از شنیدنش تغییر دهد، گناهش تنها بر [گردن‏] کسانی است که آن را تغییر می‌دهند.

۲. أَ لَمْ تَرَ إِلَی الَّذینَ بَدَّلُوا نِعْمَتَ اللَّهِ کُفْراً …؛آیا به کسانی که [شکر] نعمت خدا را به کفر تبدیل کردند.

۳. ... قُلْ ما یَکُونُ لی أَنْ أُبَدِّلَهُ مِنْ تِلْقاءِ نَفْسی‏ ...؛بگو: مرا نرسد که آن را از پیش خود عوض کنم. جز آنچه را که به من وحی می‌شود پیروی نمی‌کنم.

و معلوم است که مقصود از تبدیل در تمام این آیات تبدیل دین است که از اعظم نعم الهی است و در رأس آن مسئله ولایت است؛ زیرا تغییر در امر ولایت و جایگزین قرار دادن برای شخص امام بزرگترین کفران نعمت و انحراف در اعتقادات است. چون هیچ عملی در اسلام بدون اعتقاد به ولایت مورد قبول نیست. و لذا می‌فرماید: آن را حفظ کنید و به یکدیگر سفارش نمایید و از تغییرش بر حذر باشید.

بنابراین با توجه به این آیات و بیان پیامبر خدا صلی الله علیه وآله در دو فراز خطبه در دو جای متفاوت که ذکر شد قطعاً این نتیجه گرفته می‌شود: کسی که حکم الهی را تغییر یا تبدیل یا بدل برای آن انتخاب کند یا از آن برگردد در اصل از حجت خدا و تعیین شده از طرف خدا برگشته است و کس دیگری را بدل برای او انتخاب کرده و تبدیل یا تغییر در آن قرار داده، بر عکس آن نیز صدق می‌کند کسی که شخص دیگری به جز آن که خداوند منتخب کرده است را برای خود برگزیند احکامی که به دست می‌آورد قطعاً تبدیل یافته، تغییر یافته و برگشت از حکم خداوند خواهد بود.