مهندسی تبلیغ غدیر
برای مهندسی تبلیغ غدیر باید مراحل علمی و دقیق طی شود تا مسیر روشن و بدون خطا باشد. این نوشتار در دو بخش تنظیم شده است: نخست معناشناسی واژههای «مهندسی»، «تبلیغ» و «غدیر». سپس بررسی ترکیب این سه مفهوم و تبیین کاربرد آنها در عمل.
معنای «مهندسی تبلیغ غدیر»
از آنجا که سه کلمه «مهندسی» و «تبلیغ» و «غدیر» هر کدام دارای مفهوم بسیار گستردهای هستند، باید دقیقاً روشن کنیم که در این نوشتار میخواهیم در چه محدوده ای از آنها سخن بگوییم و گام برداریم و پیشنهاد دهیم، تا با ایدههای خارج از محدوده یا بی ربط به موضوع مواجه نشویم، و از سوی دیگر بتوانیم اهداف دقیق خود درباره غدیر را روشن نماییم و بر اساس آن - نه کمتر و نه بیشتر - وارد گفتگو و عمل شویم. به همین دلیل قبل از هر سخنی در این باره، معنای دقیق این ۳ واژه را بررسی میکنیم.
مهندسی
کلمه ای که در «مهندسی تبلیغ غدیر» ارتباط دهنده بین «تبلیغ» و «غدیر» بهشمار میآید واژه «مهندسی» است؛ که نوع استفاده از آن درباره «تبلیغ غدیر» را در ۴ مرحله روشن میکنیم:
مرحله اول: معنای دقیق مهندس
امروزه اکثر علوم با همراهی مهندسی مدیریت میشوند. هرچه مهندسی درباره آن علم دقیق تر باشد خروجی آن علم برای عرضه به بشریت بیشتر خواهد بود.
مهندس در لغت به کسی گفته میشود که علم هندسه را خوب بداند. مهندس (engineer) در اکثر کتابهای مرجع جهان به کسی گفته شده که Solving" "Problem را خوب بداند. مهندس کسی است که برای هر مشکلی بهترین راه حل را پیدا میکند که شامل جنبههای کیفی و کمی و فیزیکی و اقتصادی و غیره میشود.
۷ ویژگی یک مهندس چنین است:
- تحقیق (Research) علمی، فنی و صنعتی به منظور کشف راه حلهای تازه و سودمند.
- توسعه فنی (Development)، به منظور اعمال دستاوردهای تحقیقات موجود برای غلبه بر یک مشکل یا بهبود کمی و کیفی سیستم و ابزار.
- طراحی (Design) یک یا چند ساختار، سیستم یا ابزار با بهرهگیری از مدلهای مهندسی، روشها، نیازهای کنونی و شرایط خاص.
- ساخت(Costruction) که بر اساس آن مهندس وظیفه دارد ضمن آمادهسازی فضا و محیط تولید، رویّه ساخت، کیفیت محصول یا احداث بنا - سازه، هزینه تمام شده و نحوه سازماندهی منابع و تجهیزات را مشخص کند.
- تولید (Production) محصول یا سیستم که شامل برنامهریزی و زمانبندی کار، (Planning)انتخاب و مشخص کردن ترتیب فرایندها، ابزارها، مواد اولیه، چیدمان (Layout) عناصر و اجزای سیستم نهایی Components)آزمایش، بازرسی و عیبیابی محصول است.
- به کار اندازی و بهرهبرداری (Operation)یک سیستم یا محصول که ممکن است توسط کسان دیگری تولید شده باشد. این مهارت شامل آشنایی با کنترلهای مکانیکی، الکترونیکی یا نرمافزاری ابزار و سیستم، تأمین نیرو و انرژی لازم برای به کار افتادن آن حمل و نقل، و ارتباطات و جنبههای اقتصادی است.
- مدیریت (Management) ابزارها و سیستمها به خاطر تحلیل وضعیت گذشته و حال پروژههای اجرایی، تجهیزات و دستگاهها، پیشبینی وضعیت آینده آنها و سازماندهی منابع مالی، انسانی و اطلاعات موجود برای کسب نتایج بهتر در آینده.
اما سرآمد تمامی موارد هفتگانه فوق باید اخلاق مهندسی، وجدان بیدار، پایبندی به موازین، آییننامه، استاندارد، رعایت اصول در روابط متقابل، و همچنین روحیه کارِ تیمی و جمعی را اضافه نمود.
مرحله دوم: ارتباط مهندسی با تبلیغ و غدیر
اکنون باید موارد هفتگانه و اخلاق را با واژههای تبلیغ و غدیر تطبیق کنیم. این یعنی مهندس بودن غدیر و مهندسی کردن تبلیغ آن توسط همان مهندسین که نامشان مبلغین غدیر است. شاید کلمه «مهندسی» درباره دو موضوع «تبلیغ» و «غدیر» غیرعادی به نظر آید، چرا که اکثراً کلمه مهندسی درباره علوم طبیعی امثال ساختمان به کار میرود، که در آن یک مهندس با در نظر گرفتن مقاومت خاک و مصالح مصرفی در سازه ساختمان آن را تحلیل نماید، و سپس با در نظر گرفتن نیروی احتمالی زلزله آن را طراحی نماید. آنگاه با در نظر گرفتن دو موضوعِ مقرون به صرفه همراه با ایمنی لازم برای یک طراحی مطمئن، مهندسین خاص خود را به استخدام درآورد. سپس با در نظر گرفتن ابعاد زمین و موقعیت آن و سرمایه ای که برای ساخت و ساز آن وجود دارد، و امکاناتی که در بازار در معرض فروش است، مهندسین اجرا بهترین فرضیه از ساخت را برای آن مکان طراحی و سپس اجرا کنند
اما همین مفهوم کلی را برای بنایی که نامش «تبلیغ غدیر» است میتوان در نظر گرفت؛ یعنی با در نظر گرفتن زمینه تبلیغ و سرمایه علمی و مالی که در اختیار داریم و امکاناتی که برای تبلیغ در دسترس ماست، باید بتوانیم این مجموعه را مهندسی کنیم و به گونه ای طراحی نماییم که بهترین فرضیه از تبلیغ را برای آن طراحی نموده و سپس اجرا کنیم.
مرحله سوم: رمز اصلی مهندسی
باید دانست که مهندسی در همه امور جایگاه خاص خود را دارد. همه چیز در دنیا و همه فنی در عالم از دو بُعد اساسی تشکیل شده است:
یکی امکانات و دیگر مدیریت و مهندسی آن امکانات؛ یعنی برای هر نوع کارِ فکری و عملی در هر جای دنیا، اعم از کارهای کوچک و بزرگ، اعم از کارهای شخصی و اجتماعی، امکاناتی در اختیار هر کس یا هر گروه قرار میگیرد - چه کم و چه زیاد - که وجود آن امکانات انگیزه دست به کار شدن و حرکت درباره آن میشود.
اما موفقیتِ اولین قدم تا آخرین قدم این حرکت در سایه مهندسی و مدیریت آن امکانات است. هر قدر قدرت مهندسی ضعیف باشد تضییع آن امکانات بیشتر و رسیدن به نتایج کمتر خواهد بود، تا جایی که گاهی به نابودی آن امکانات بدون هیچ نتیجه ای منجر میشود، و گاهی به خسارت و زیر خط نتیجه هم میرسد؛ بنابراین استفاده از امکانات بدون مهندسی در هیچ جای دنیا و در هیچ کاری پذیرفته نیست و عاقلانه به حساب نمیآید. درباره غدیر هم ما باید امکانات خود را مدیریت و مهندسی کنیم تا از یک سو بهترین نتیجه را بگیریم، و از سوی دیگر امکانات را در اثر نداشتن برنامه و نقشه عملی به هدر ندهیم و تبدیل به خسارت نکنیم.
مرحله چهارم: مهندسی نوعی تجزیه و ترکیب
پس از دانستن مفهوم کلی «مهندسی»، نوبت ورود به جزئیات مفهومی آن است. اگر بگوییم: «مهندسی اول تجزیه و سپس ترکیب است» به جا گفتهایم، بیان آن در ۳ مرحله چنین است:
- اول: تجزیه ابعاد مختلف یک مسئله و یک شیء برای شناخت جزئیات و خواص و تعداد اجزای آن و در نتیجه آمادگی برای ترکیب.
- دوم: ترکیب آن شیء با اشیاء دیگرِ یا آن مسئله و آن موضوع با موضوعات دیگر برای به دست آوردن نتایج و خواص جدید.
- سوم: در نتیجه کسی میتواند درباره موضوعی طراحی و مهندسی کند که اجزاء و اوصاف آن را بشناسد، چرا که مهندسی ترکیب دوباره همان جزئیات به صورتهای دیگر است.
بر این اساس در موضوع غدیر هم اول باید هر یک از «تبلیغ» و «غدیر» را تجزیه کنیم؛ تا با شناخت دقیق اجزاء و اوصاف هر یک بتوانیم به بهترین و مؤثرترین مهندسی آنها را ترکیب نماییم، و کار «تبلیغ غدیر» را با نتیجه احسن به انجام رسانیم.
تبلیغ
کلمه ای که در «مهندسی تبلیغ غدیر» محور عملیاتی این کتاب است واژه «تبلیغ» است، که باید مفهوم دقیق و حد آن را تعیین نماییم.
«تبلیغ» و «ابلاغ» سادهترین واژه در معنای «رساندن پیامی به کسی» است، بدون آنکه قید و حالتی برای آن شرط شود؛ که البته «تبلیغ» تأکید بیشتری دارد. کلمات دیگری هم برای «رساندن» داریم، که هر یک مفهوم اضافه ای به همراه دارد و با در نظر گرفتن آن مفهوم به کار میرود. برای آنکه دقیقاً وظیفه خود را در قبال واژه «تبلیغ» تشخیص دهیم تا به همان دقت وارد عمل شویم، در ۳ مرحله به تبیین آن میپردازیم.
مرحله اول: قرآن شیوه نامه تبلیغ
بدون آنکه برای فهمیدن مفهوم و تعریف «تبلیغ» بیش از این نیاز به لغتنامه داشته باشیم، باید بدانیم که قرآن کاملترین پرونده تبلیغ را تدوین کرده و همه تجربهها و راهکارها و شروط آن را در اختیار ما گذاشته، حتی واژههای کمکی آن را به کار برده است. پس باید پرونده تبلیغ را با استناد به آموزههای قرآن تدوین کنیم، تا آن گونه که صاحب دین میخواهد در راه عملی کردن آن گام برداریم. در این باره باید بدانیم:
- اولاً: وقتی میگوییم قرآن از طرف خدا به وسیله جبرئیل بر پیامبرصلی الله علیه وآله نازل شده معنایش این است که قرآن ابلاغ یک پیام بزرگ است و یک کتاب تبلیغ است؛ بنابراین قرآن یک رسالت ابلاغ شده به بشریت است، و خداوند عملاً آنچه برای رساندن آن به بشر لازم بوده نشان داده و بدین وسیله تعریف جامعی از تبلیغ و راههای آن را به ما آموخته است.
- ثانیاً: در قرآن درباره گذشته تبلیغ رسولان و نیز شیوه تبلیغ پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله در آن زمان و کیفیت ابلاغ رسالت به بشریت در آیندهها بهطور همهجانبه سخن گفته شده است، و در واقع تجربههای گذشته تبلیغ توسط مبلغان الهی و راهکارهای آینده آن به ما آموخته شده است.
- ثالثاً: بیشترین واژههایی که در قرآن درباره رساندن پیام خدا استفاده شده، مشتقات «تبلیغ» و «رسالت» است.
مشتقات ماده «بلغ» در قرآن «بَلَغَ، یُبَلِّغونَ، اُبَلِّغُکُم، اَبلَغتُکُم، بالِغَةٌ، بَلیغاً، بَلاغ، البَلاغُ»، و مشتقات ماده «رسل» در قرآن «اَرسَلنا، اَرسَلناکَ، اُرسِلتُ، مُرسَلونَ، رَسولُ، رُسُلِکَ، رُسُلِهِ، الرُّسُل، رَسولِهِ، رِسالَة، رِسالَتَه» است. پیوند مستقیمی بین رسول و ابلاغ وجود دارد، در این حد که اگر رسولی فرستاده میشود مقصود ابلاغ است و اگر ابلاغی باید اتفاق بیفتد باید توسط رسول باشد. در واقع «رسول» نامه رسان خداست که پیام را از خدا میگیرد و تا درِ خانههای مردم میآورد.
مرحله دوم: واژههای مشابه تبلیغ در قرآن
در کنار واژه «تبلیغ» در قرآن، کلمات «دعوت»، «دلالت»، «ارشاد»، «امر به معروف و نهی از منکر»، «تبشیر»، «انذار»، «تخویف»، «صدع» نیز به همین معنی به چشم میخورد؛ که مفاهیم اضافه هر یک چنین است:
الف. دعوت
«دعوت» به معنای «فراخواندن به سوی خود» است که نوعی از تبلیغ بهشمار میآید. مفاهیمی که کنار دعوت در قرآن ذکر شده همه لسان دلسوزانه و خیرخواهانه دارد، که عبارت است از دعوت به حیات قلوب، دعوت به راه نجات، دعوت به حق، دعوت به راه راست، دعوت با بصیرت به سوی خدا.
ب. «دلالت» و «ارشاد»
«دلالت» و «ارشاد» راهنمایی و نشان دادن راه یا چیزی است که به هدف میرساند. تعبیر «دلالت» درباره «تبلیغ» معمولاً از روی دلسوزی نسبت به راهنمایی شونده است.
ج. «امر به معروف و نهی از منکر»
یکی از عباراتی که به جای تبلیغ در قرآن به کار رفته امر به معروف و نهی از منکر است. پیداست که مفهوم اضافی این واژه نسبت به تبلیغ آمرانه و دستوری بودن آن است. آنگاه که مؤمنی ترک واجب یا وقوع گناهی را میبیند باید تبلیغ فرمان الهی را با شیوه ای که حتمی بودن آن را از مخاطب میخواهد بر زبان بیاورد.
د. «تبشیر»، «انذار»، «تخویف»
بشارت به بهشت و ترساندن از عذاب خدا یکی از شیوههای انبیا در تبلیغ اوامر الهی و رساندن آن به مردم است؛ یعنی تبلیغی است در قالب بشارت یا ترساندن، که آیات بسیاری از قرآن ناظر به این شیوه است.
ه. «صدع»
«اِصدَع» از کلماتی است که به جای تبلیغ در قرآن به کار رفته است. «صدع» به معنای شکاف انداختن در شیء سخت مثل شیشه و دیوار است که قابل جبران و اصلاح و بازگشت به حالت اول نباشد. وقتی از تبلیغ با واژه «صدع» یاد میکنیم معنایش این است که آشکارا و علنی و بدون واهمه و با خطابی شکننده دستورات خدا را اعلام کن، که گویی ضربه ای بر فرق آنان وارد میکنی که به این آسانی نتوانند به اعتقادات قبل بازگردند. خداوند در این باره میفرماید: «فَاصدَع بِما تُؤمَر»:[۱] «آنچه را مأمور شدهای به صورت شکننده ای به آنان ابلاغ کن».
مرحله سوم: منظور دقیق از تبلیغ
با در نظر گرفتن معانی که از تبلیغ و واژههای مشابه آن در قرآن و لغت ذکر شد، باید بدانیم که تبلیغ همیشه افکار مردم را هدف میگیرد نه اعمالشان را، بدین معنی که ما در تبلیغ همیشه به فکر جا انداختن یک طرز تفکر هستیم نه یک عمل؛ که البته عمل مترتب بر طرز تفکر خواهد شد، ولی مرحله اول و مسیر اصلی آن است که مردم درست بودن یک فکر و یک ایده و یک اعتقاد را بپذیرند و سپس بر اساس آن عمل کنند، و به همین دلیل اگر بدون اعتقاد درست عملی را انجام دهند ارزشی ندارد.
بنابراین اولین مفهوم تبلیغ «رساندن یک فکر و اعتقاد» است. در واقع تبلیغِ حق است که فرهنگ باطل را از بین میبرد و هویت اهل باطل را از دستشان میگیرد، و سپس هویت و فرهنگ حق را جایگزین آن میکند؛ بنابراین اگر تبلیغ را به «جَنگ فرهنگی» معنی کنیم به جا گفتهایم. از مجموع آیاتی که در آنها از مشتقات دو کلمه «بلغ» و «رسل» استفاده شده ۶ موضوع اساسی درباره تبلیغ استفاده میشود:
- ارتباط با خدا و ترس از خدا در تبلیغ.
- وظیفه مُبلّغ و هدف تبلیغ.
- وظیفه مخاطب در برابر مُبلّغ و تبلیغ.
- عکس العملهای مثبت مردم در برابر مُبلِّغ.
- عکس العملهای منفی مردم در برابر مُبلِّغ.
- دوام و استمرار تبلیغ.
هر یک موضوعات قرآنی فوق درباره تبلیغ و آیات مورد استناد آنها در مواضع مربوط به آن در این کتاب خواهد آمد.
غدیر
کلمه ای که در «مهندسی تبلیغ غدیر» موضوع اصلی این کتاب بهشمار میآید واژه «غدیر» است. در ۲ مرحله محدوده دقیق تاریخی و اعتقادی آن را بررسی میکنیم؛ تا در مهندسی تبلیغ هر فراز آن را در جای خود استفاده کنیم.
مرحله اول: غدیر چیست؟!
«غدیر» واقعه ای است که در مکانی به نام «غدیر خم» اتفاق افتاده، و طی آن پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله به دستور خداوند دوازده امام معصوم علیهم السلام را تا آخر دنیا به جانشینی خود تعیین فرموده است. «غدیر» اساس همه احکام و اخلاق و عقاید اسلام است، به این معنا که غدیر معدنی است که باید همه اینها را از آن استخراج کرد.
اما همین واژه در عین اینکه یک مجموعه به هم پیوسته با هدف واحد است، ابعاد مختلفی دارد که باید آنها را تفکیک کنیم و جدای از هم تصور کنیم و خاصیت و نتیجه فکری هر یک را به دست آوریم، تا در جای خود از آن استفاده کنیم. این جداسازی ابعاد غدیر، میتواند بر اساس تفکیک موضوعات، تفکیک نتایج، تفکیک نیازهای مخاطب و جهاتی غیر از اینها باشد. کافی است نگاهمان را به غدیر از زاویههای مختلف قرار دهیم، تا ابعاد تأمین کننده نیازهای متفاوت را در آن جستجو کنیم.
مرحله دوم: تقسیمات واژه غدیر
غدیر را میتوان به چند عنوان بزرگ تقسیم کرد و سپس برای هر یک عناوین فرعی قرار داد، که این تقسیم برای جایگاهها و موقعیتهای متفاوت تبلیغ راهگشا خواهد بود همان گونه که میتوان فقط از یک جهت خاص به آن نگاه کرد و در آن محدوده ابعاد آن را به دست آورد. در اینجا تقسیمبندی اصلی «غدیر» را میآوریم، و بعد از آن به تقسیمبندیهای دیگر آن نیز اشاره مینماییم.
الف. تقسیم اصلی و منطقی واژه غدیر
موضوعات اصلی در ارتباط با غدیر طبق استقرائی که از منابع اولیه و تألیفات برگرفته از آنها به دست آمده ۴ عنوان است:
- تاریخ غدیر
- حدیث غدیر
- اعتقادات غدیر
- مسائل فرهنگی غدیر
هر یک از این عناوین چهارگانه زیر مجموعههایی به این شرح دارد:
تاریخ غدیر
غدیر را از نگاه تاریخی میتوان از ۴ جهت مورد توجه قرار داد:
- تاریخچه قبل از غدیر و زمینه واقعه غدیر.
- تاریخ واقعه غدیر در حجة الوداع: اقدامات پیامبرصلی الله علیه وآله و مقابلههای منافقین.
- تاریخچه چهارده قرن بعد از غدیر تا امروز.
- جغرافیای غدیر شامل: تاریخ سرزمین غدیر، موقعیت جغرافیایی گذشته غدیر، موقعیت جغرافیایی امروز غدیر.
حدیث غدیر
غدیر در علم حدیث از ۳ نگاه باید مورد توجه قرار گیرد:
- منابع روایت کننده آن از شیعه و اهل تسنن و ارزش گذاری آنها.
- اسناد و راویان حدیث غدیر و سنجش آنها و اثبات تواتر حدیث غدیر.
- متن حدیث غدیر، که از ۳ جهت قابل مطالعه است:
- متون مربوط به غدیر در روایات اهل سنت.
- متون مربوط به غدیر در روایات شیعه.
- متن کامل خطبه غدیر.
اعتقادات غدیر
آنچه به عنوان نتیجهگیری از واقعه غدیر و خطبه آن مطرح میشود، بُعد اعتقادی آن است، که در ۶ جهت قابل تأمل است:
- ریشههای علمی غدیر درباره ولایت.
- اثبات امامت با غدیر.
- تحلیل اعتقادی واقعه غدیر.
- احتجاجات با غدیر.
- اگر غدیر عملی میشد.
- قرآن و غدیر، که شامل ۶ عنوان فرعی زیر است:
- آیات نازل شده در غدیر.
- تفسیر قرآن در غدیر.
- مراحل حضور قرآن در غدیر.
- معرفی قرآن در غدیر.
- تحلیلهای قرآنی غدیر.
- موضوع بندی قرآنی غدیر.
مسائل فرهنگی غدیر
موضوعات فرهنگی مرتبط با غدیر در ۴ جهت متبلور شده است:
- کتابشناسی غدیر، که معرف تألیفات مربوط به غدیر طی ۱۴ قرن است.
- دعاها و زیارات مربوط به عید و جشن غدیر.
- ادبیات غدیر، که شامل دو جهت شعر و نثر، به زبانهای فارسی و عربی و اردو و ترکی و انگلیسی و … است.
- تبلیغ غدیر، در شکلهای مختلف آن طی ۱۴ قرن.
ب. تقسیمات فرضی عنوان غدیر
در کنار تقسیم اصلی و منطقی که برای غدیر ذکر شد، میتوان با نگاههای مختلف و بر اساس نیازهای مختلف، تقسیمات دیگری برای غدیر در نظر گرفت. این تقسیمات تا بینهایت میتواند ادامه یابد، که در اینجا ۴ نمونه ذکر میگردد:
تقسیم بر اساس مخاطبین
مخاطبانی که مطالب مربوط به غدیر را دریافت میکنند از جوانب مختلفی قابل تقسیم هستند، که برای هر کدام ابعاد خاصی از غدیر با زبان آن گروه قابل بیان خواهد بود. در اینجا به ۶ نمونه اشاره میکنیم:
- کودک، نوجوان، جوان، میانسال، بزرگسال، کهنسال.
- افراد با سابقه اطلاعات دینی و افراد بدون این سابقه.
- فرهیختگان، دانشمندان، دانشجویان، باسوادان، کم سوادان، بی سوادان.
- شیعیانی که سابقه غدیر را دارند، شیعیان کم اطلاع از غدیر، اهل سنت مستضعف، علمای اهل سنت، غیر مسلمانان از اهل کتاب مثل یهودیان و مسیحیان و زرتشتیان، کفار غیر اهل کتاب مثل بت پرستان و ملحدین و بیخدایان و لائیکها.
- افرادی که خودشان مُبلّغ در اجتماع هستند، افرادی که فقط به خانواده یا دوستانشان تبلیغ میکنند. افرادی که فقط خودشان خبر را میشنوند.
- افرادی که فقط میشنوند و حوصله پیگیری و تحقیق ندارند، افرادی که پس از شنیدن دست به تحقیق میزنند.
تقسیم بر اساس زمان
زمانهایی که میتوان غدیر را در آن مطرح کرد هر یک اقتضایی دارد، که بر اساس آن میتوان مطالبی از غدیر را متناسب با آن انتخاب کرد. در اینجا به ۵ نمونه اشاره میکنیم:
- جشنهای مذهبی، ایام عزاداری.
- موقعیتهای عبادت و دعا مثل ماه رمضان و ایام حج.
- جشنها و عزاهای شخصی مردم.
- مهمانیهای فامیلی.
- اجتماع اهل خانه.
تقسیم بر اساس مکان
جاهایی که میتوان در آنها سخن از غدیر به میان آورد، بر اساس اقتضائات مطالبی از غدیر متناسب با آن انتخاب میشود. در اینجا به ۵ نمونه اشاره میکنیم:
- در حرمهای معصومین علیهم السلام و امام زادگان و علما.
- در مساجد و حسینیهها.
- در خانههایی که مجالس جشن و عزای اهل بیت علیهم السلام برپا میشود.
- در خوابگاهها و هتلها.
- در محیط خانههای شخصی.
تقسیم بر اساس قدرت مُبلّغ
کسانی که تصمیم دارند غدیر را تبلیغ کنند، با توجه به اندازه علم و اطلاعاتشان از مطالب غدیر و قدرت بیانشان و امکانات رسانه ای که در اختیارشان است، نوع و مقدار انتخابشان از مطالب غدیر متفاوت خواهد بود. بر اساس آنچه گذشت معلوم گردید که واژه گسترده غدیر با زیر مجموعههایش، برای هر موقعیت و مخاطبی قسمتی از آن را میطلبد، و یک مفهوم ساده واحد نیست که در همه جا همان تکرار شود.
ترکیبِ «مهندسی تبلیغ غدیر»
اکنون که مفهوم و جزئیات سه واژه «مهندسی» و «تبلیغ» و «غدیر» روشن شد، نوبت به نتیجهگیری از جمع این سه کلمه میرسد که هدف و عنوان اصلی است، و در سه مرحله به بیان آن میپردازیم.
مرحله اول: غدیر باید با مهندسی تبلیغ شود!
ما میگوییم: غدیری که اعتقاد داریم و باید تبلیغ شود، بایستی مهندسی هم بشود! به عبارت دیگر غدیر یک حقیقت فکری و اعتقادی است که تصمیم به تبلیغ آن یعنی رساندن آن به مردم گرفتهایم. آیا نباید مخاطبها و آدرسها و نوع بستهبندی و مقدار محتوایی آنها و ابزار رساندن بررسی شود، تا این بسته پستی در سریعترین زمان با کمترین هزینه و با مناسبترین کیفیت محتوایی به دست مخاطب برسد؟!!
مرحله دوم: مُبلّغ باید بهترین پُستچی غدیر باشد!
در یک جمعبندی میتوانیم بگوییم: «غدیر» یک محصول است که باید به دست مصرفکننده برسد، و «مُبلّغ» مثل پُستچی است که این محصول را به دست مصرفکننده میرساند. با این نگاه باید بهترین و آسانترین و مقبولترین و بی دردسرترین شکل رسیدن به دست مخاطبانِ متفاوت را مورد سنجش قرار دهیم.
آنگاه محصولات مختلف غدیر را بر اساس مخاطبان تقسیم کنیم و هر کدام را برای مخاطبی در نظر بگیریم؛ و سپس آن محصول مناسب با مخاطب را با وسیله تبلیغی مناسب به دست او برسانیم. این عملیات فکری و عملی همان است که نام آن را «مهندسیِ تبلیغ غدیر» مینامیم.
مرحله سوم: مهندسی باید بر تبلیغ و غدیر حاکم باشد!
مسیری که تا اینجا طی کردیم تفکیک و بیان اجزاء سه واژه «مهندسی» و «تبلیغ» و «غدیر» بود. اکنون با درایت و فکر در سنجش موقعیتها باید برخی از اجزاء هر یک را با اجزاء دیگری بیامیزیم و جمعبندی کنیم. در اتاق فکرمان مخاطبان متفاوت را یک طرف، و مطالب مختلف غدیر را در سوی دیگر بچینیم. آنگاه نگاهی به ابزارهای تبلیغی کنیم و بر اساس زمان و مکان و مخاطب، آن را که مؤثرتر است انتخاب نماییم. آنگاه به کیفیت اجرای این تبلیغ درباره آن موضوع بیندیشیم و بهترین شکل اجرایی آن را پیدا کنیم و در اختیار مجریان قرار دهیم. این همان «مهندسی» است که وقتی بر «تبلیغ» و «غدیر» حاکم شود بهترین نتایج اعتقادی و عملی را با کمترین هزینه مالی و انسانی خواهد داد.
منابع
مهندسی تبلیغ غدیر (شیوههای تبلیغ غدیر در گذشته و حال و آینده)، تألیف: محمد رضا شریفی.
پانویس
- ↑ سوره حجر: آیه ۹۴.