جلوه های غدیر در شعر فارسی کهن: تفاوت میان نسخه‌ها

پس از جستجوى اجزا و عناصر واقعه غدير خم مشخص شد كه ۱۶ تن از شاعران كهنِ فارسى‏گوى -  كه شعرشان در درج شعر فارسى آمده -  ۴۶ بار به واقعه غدير اشاره دارند. از بين اين شاعران، ۶ نفر سنى و ۱۰ نفر شيعه مذهب هستند. شاعران سنى ۸ بار و شيعيان ۳۵ بار به غدير اشاره شده است.

بيشترين اشارات ابتدا در قرون ۵ و ۶  است، و سپس در قرون ۱۳ و ۱۴ در عصر حاضر. دليل اين امر ظاهراً آن است كه قرون ۵ و ۶ اوج فعاليت اسماعيليان است. به همين جهت اذهان نسبت به موضوع غدير روشن شده بود، و در دوران معاصر (قرون ۱۳ و۱۴) به دليل ارتباطات گسترده و فراگيرى مذهب تشيع است.

شاعران سنى تا قرن هفتم به موضوع غدير پرداخته‏ اند، و قرون ۸ و ۹ سكوتى در اين زمينه ديده مى‏ شود. از قرن دهم شاعران شيعه هستند كه به غدير اشاره دارند. دليل آن هم اين است كه آغاز رسميت مذهب تشيع در ايران است و غالب شاعران شيعه هستند. در حالى كه قبل از آن شيعيان در اقليت با اهل‏ سنت است.

شاعران سنى مذهب با اشاره به موضوع غدير بسنده كرده ‏اند، ولى شيعيان معمولاً اشعار مستقلى را تحت عنوان «غديريه» بدان اختصاص داده ‏اند. شيعيان بيشتر غدير را عيد پنداشته و در آن اظهار شادمانى كرده و مى‏ كنند. هر چند اين گرايش‏ ها در شعر شاعران سنى مذهب هم ديده مى‏ شود، و گاه چنان با مسئله غدير برخورد مى‏ كنند كه خواننده به سختى مى‏ پذيرد كه اين شاعر سنى مذهب است. نمونه اعلاى اين اظهار ارادت‏ ها سوزنى سمرقندى است. وى چنان از غدير مى‏ گويد كه به نظر مى ‏آيد شيعه‏ اى باشد كه تقيه كرده است.

علاوه بر آن، شاعران شيعه به موضوعات بيشترى از واقعه غدير اشاره مى‏ كنند و سعى دارند زواياى مختلف آن را روشن كنند. در حالى كه شاعران سنى از پرداختن به اجزا و عناصر مختلف آن طفره رفته ‏اند. علاوه بر اين، شيعيان در بسيار موارد با مسئله غدير با عشق و علاقه مواجه شده و برخوردى عارفانه با آن دارند.