سقیفه: تفاوت میان نسخه‌ها

۱۶۸ بایت اضافه‌شده ،  ‏۱۳ فوریهٔ ۲۰۲۳
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
غصب خلافت و سقيفه بزرگ‏ ترين جبهه در مقابل غدير است، كه بحث و بررسى در مورد آن مجالى ديگر مى ‏طلبد. در اينجا به زوايايى كه مرتبط با غدير است اشاره مى ‏شود.
غصب [[جانشین|خلافت]] و سقيفه بزرگ‏ ترين جبهه در مقابل [[غدیر]] است، كه بحث و بررسى در مورد آن مجالى ديگر مى ‏طلبد. در اينجا به زوايايى كه مرتبط با غدير است اشاره مى ‏شود.


== آيه «إِنَّ عِبادِى لَيْسَ لَكَ عَلَيْهِمْ سُلْطانٌ إِلاَّ مَنِ اتَّبَعَكَ مِنَ الْغاوِينَ»<ref>حجر /  ۴۲. غدير در قرآن: ج ۱ ص ۴۲۳ ، ۴۲۲.</ref> ==
== آيه «إِنَّ عِبادِى لَيْسَ لَكَ عَلَيْهِمْ سُلْطانٌ إِلاَّ مَنِ اتَّبَعَكَ مِنَ الْغاوِينَ»<ref>حجر /  ۴۲. غدير در قرآن: ج ۱ ص ۴۲۳ ، ۴۲۲.</ref> ==
از جمله آياتى كه در غدير و در مورد ابليس و دار و دسته‏ اش و ارتداد امت و سقيفه بر پيامبرصلى الله عليه وآله نازل شد اين آيه است.
از جمله آياتى كه در غدير و در مورد [[شیطان|ابلیس]] و دار و دسته‏ اش و ارتداد امت و سقيفه بر [[حضرت محمّد صلی الله علیه و آله|پیامبر صلی الله علیه و آله]] نازل شد اين آيه است.


«إِنَّ عِبادِى لَيْسَ لَكَ عَلَيْهِمْ سُلْطانٌ إِلاَّ مَنِ اتَّبَعَكَ مِنَ الْغاوِينَ» :
«إِنَّ عِبادِى لَيْسَ لَكَ عَلَيْهِمْ سُلْطانٌ إِلاَّ مَنِ اتَّبَعَكَ مِنَ الْغاوِينَ» :
خط ۸: خط ۸:
«تو را بر بندگان واقعى من راهى نيست، مگر گروهى از گمراهان كه پيرو تو باشند» .
«تو را بر بندگان واقعى من راهى نيست، مگر گروهى از گمراهان كه پيرو تو باشند» .


نكته اين آيه در اين است كه «إِنَّ عِبادِى  لَيْسَ لَكَ عَلَيْهِمْ سُلْطانٌ» را پيامبرصلى الله عليه وآله هنگامى تلاوت فرمود كه شيطان با شنيدن «إِلاَّ فَرِيقاً مِنَ الْمُؤْمِنِينَ» در آيه اول، به فكر بقيه افتاد. او با خود تصميم گرفت كه اگر چه اكثريت خلق با سقيفه به گمراهى كشيده مى ‏شوند، ولى بايد به هر قيمتى شده اقليت مؤمن را هم به مخالفت خداوند وادار كرد.
نكته اين آيه در اين است كه «إِنَّ عِبادِى  لَيْسَ لَكَ عَلَيْهِمْ سُلْطانٌ» را پيامبر صلى الله عليه و آله هنگامى تلاوت فرمود كه شيطان با شنيدن «إِلاَّ فَرِيقاً مِنَ الْمُؤْمِنِينَ» در آيه اول، به فكر بقيه افتاد.


اينجا بود كه به عزت و جلال خداوند قسم ياد كرد كه «لاَلْحِقَنَّ الْفَريقَ بِالْجَميعِ» : «اين گروه مؤمنين را هم به اكثريت ملحق مى‏ كنم» .
او با خود تصميم گرفت كه اگر چه [[اکثریت]] خلق با سقيفه به گمراهى كشيده مى ‏شوند، ولى بايد به هر قيمتى شده اقليت [[مؤمن]] را هم به مخالفت خداوند وادار كرد.


در پاسخ پيامبرصلى الله عليه وآله اين آيه را تلاوت فرمود كه «تو را بر بندگان من راهى نيست مگر كسانى از گمراهان كه پيرو تو شوند» .
اينجا بود كه به عزت و جلال خداوند قسم ياد كرد كه «لاَلْحِقَنَّ الْفَريقَ بِالْجَميعِ» : «اين گروه مؤمنين را هم به اكثريت ملحق مى‏ كنم».
 
در پاسخ پيامبر صلى الله عليه و آله اين آيه را تلاوت فرمود كه «تو را بر بندگان من راهى نيست مگر كسانى از گمراهان كه پيرو تو شوند».


اين آيه دو فراز دارد كه هر كدام از آنها بُعدى از مسئله را روشن مى ‏نمايد:
اين آيه دو فراز دارد كه هر كدام از آنها بُعدى از مسئله را روشن مى ‏نمايد:


=== فراز اول ===
=== فراز اول ===
«إِنَّ عِبادِى لَيْسَ لَكَ عَلَيْهِمْ سُلْطانٌ» : «تو را بر بندگان من راهى نيست» .
«إِنَّ عِبادِى لَيْسَ لَكَ عَلَيْهِمْ سُلْطانٌ»: «تو را بر بندگان من راهى نيست».


منظور آن است كه در مسئله ولايت شيطان نمى ‏تواند آن فرقه مؤمن را منحرف سازد و آنان محكم‏ تر از آن هستند كه با حيله شيطان دست از ولايت اهل‏ بيت ‏عليهم السلام بردارند.
منظور آن است كه در مسئله [[ولایت]] [[شیطان]] نمى ‏تواند آن فرقه مؤمن را منحرف سازد و آنان محكم‏ تر از آن هستند كه با حيله شيطان دست از ولايت [[معصومین علیهم السلام|اهل‏ بیت ‏علیهم السلام]] بردارند.


امام صادق‏ عليه السلام در بيان اين مطلب مى ‏فرمايد:
[[امام صادق‏ علیه السلام]] در بيان اين مطلب مى ‏فرمايد:


قسم به خدايى كه محمدصلى الله عليه وآله را به حق مبعوث كرد، شياطين بزرگ و كوچک بر سر مؤمنين بيش از زنبوران بر گوشت هستند. از سوى ديگر مؤمن محكم ‏تر از كوه است چرا كه از كوه با تبر مى ‏توان قطعه ‏اى جدا كرد، ولى از دين مؤمن چيزى نمى ‏توان جدا كرد. <ref>بحار الانوار: ج ۳۷ ص ۱۶۴ ح ۴۱ و ج ۶۳ ص ۲۵۶ ح ۱۲۵.</ref>
قسم به خدايى كه محمد صلى الله عليه و آله را به حق مبعوث كرد، شياطين بزرگ و كوچک بر سر مؤمنين بيش از زنبوران بر گوشت هستند.
 
از سوى ديگر مؤمن محكم ‏تر از كوه است چرا كه از كوه با تبر مى ‏توان قطعه ‏اى جدا كرد، ولى از دين مؤمن چيزى نمى ‏توان جدا كرد.<ref>بحار الانوار: ج ۳۷ ص ۱۶۴ ح ۴۱ و ج ۶۳ ص ۲۵۶ ح ۱۲۵.</ref>


=== فراز دوم ===
=== فراز دوم ===
«إِلاَّ مَنِ اتَّبَعَكَ مِنَ الْغاوِينَ» : «مگر كسانى از گمراهان كه پيرو تو شوند» .
«إِلاَّ مَنِ اتَّبَعَكَ مِنَ الْغاوِينَ»: «مگر كسانى از گمراهان كه پيرو تو شوند».


اين قسمت آيه دقيقاً مربوط به شيعيان اهل ‏بيت ‏عليهم السلام است كه با پذيرفتن ولايت فرياد شيطان را بلند كرده‏ اند. وقتى شياطين از ابليس مى ‏پرسند: چرا چنين فرياد مى‏ زنى؟ در پاسخ مى ‏گويد: وَ اللَّه مِنْ اصْحابِ عَلِىٍّ!
اين قسمت آيه دقيقاً مربوط به شيعيان اهل ‏بيت ‏عليهم السلام است كه با پذيرفتن ولايت فرياد شيطان را بلند كرده‏ اند.


سپس آنچه باعث پيروى از شيطان در شيعيان مى ‏شود توسط خود ابليس بيان شده كه گناهان را در چشم آنان زيبا جلوه مى ‏دهد تا با ارتكاب آن نزد خداوند مورد غضب قرار گيرند، آنجا كه مى‏ گويد: لاَزَّيِنَنَّ لَهُمُ الْمَعاصِىَ حَتّى ابَغِّضَهُمْ الَيْكَ.
وقتى شياطين از ابليس مى ‏پرسند: چرا چنين فرياد مى‏ زنى؟ در پاسخ مى ‏گويد: وَ اللَّه مِنْ اصْحابِ عَلِىٍّ!


آيه «وَ لَقَدْ صَدَّقَ عَلَيْهِمْ إِبْلِيسُ ظَنَّهُ فَاتَّبَعُوهُ إِلاَّ فَرِيقاً مِنَ الْمُؤْمِنِينَ» <ref>سبأ /  ۲۰. غدير در قرآن: ج ۱ ص ۴۲۲  - ۴۲۰.</ref>
سپس آنچه باعث پيروى از شيطان در شيعيان مى ‏شود توسط خود ابليس بيان شده كه گناهان را در چشم آنان زيبا جلوه مى ‏دهد تا با ارتكاب آن نزد خداوند مورد غضب قرار گيرند، آنجا كه مى‏ گويد:


از جمله آياتى كه در غدير و در مورد ابليس و دار و دسته‏ اش و ارتداد امت و سقيفه بر پيامبرصلى الله عليه وآله نازل شد اين آيه است:
لاَزَّيِنَنَّ لَهُمُ الْمَعاصِىَ حَتّى ابَغِّضَهُمْ الَيْكَ.


«إِنَّ عِبادِى لَيْسَ لَكَ عَلَيْهِمْ سُلْطانٌ إِلاَّ مَنِ اتَّبَعَكَ مِنَ الْغاوِينَ» <ref>حجر ۴۲.</ref>:
آيه «وَ لَقَدْ صَدَّقَ عَلَيْهِمْ إِبْلِيسُ ظَنَّهُ فَاتَّبَعُوهُ إِلاَّ فَرِيقاً مِنَ الْمُؤْمِنِينَ»<ref>سبأ ۲۰. غدير در قرآن: ج ۱ ص ۴۲۰ - ۴۲۲.</ref>


«تو را بر بندگان واقعى من راهى نيست، مگر گروهى از گمراهان كه پيرو تو باشند» .
از جمله آياتى كه در غدير و در مورد ابليس و دار و دسته‏ اش و ارتداد امت و سقيفه بر پيامبر صلى الله عليه و آله نازل شد اين آيه است:
 
«إِنَّ عِبادِى لَيْسَ لَكَ عَلَيْهِمْ سُلْطانٌ إِلاَّ مَنِ اتَّبَعَكَ مِنَ الْغاوِينَ»<ref>حجر /  ۴۲.</ref>:
 
«تو را بر بندگان واقعى من راهى نيست، مگر گروهى از گمراهان كه پيرو تو باشند».


رابطه اين آيه با سقيفه را طى چند فراز مى ‏توان بررسى كرد:
رابطه اين آيه با سقيفه را طى چند فراز مى ‏توان بررسى كرد:


=== فراز اول ===
=== فراز اول ===
«وَ لَقَدْ صَدَّقَ عَلَيْهِمْ إِبْلِيسُ ظَنَّهُ» : «ابليس گمان خود را بر آنان صادق نمود» .
«وَ لَقَدْ صَدَّقَ عَلَيْهِمْ إِبْلِيسُ ظَنَّهُ»: «ابليس گمان خود را بر آنان صادق نمود».
 
اين جمله يک اصطلاح ادبى و كنايى است كه [[امام باقر علیه السلام]] در بيان آن فرموده اند:


اين جمله يک اصطلاح ادبى و كنايى است كه امام باقر عليه السلام در بيان آن فرموده اند:
تأويل اين آيه پس از شهادت پيامبر صلى الله عليه و آله اتفاق افتاد، به اين صورت كه وقتى [[منافقین]] در غدير گفتند:


تأويل اين آيه پس از شهادت پيامبرصلى الله عليه وآله اتفاق افتاد، به اين صورت كه وقتى منافقين در غدير گفتند: «پيامبر از هواى نفس سخن مى‏ گويد» ، شيطان به آنان اميدوار شد و اطمينان پيدا كرد كه براى شكستن پيمان غدير منافقينى هستند كه پيگير اين اقدام ضد خدا و رسول باشند. وقتى پيامبر صلى الله عليه وآله از دنيا رفت آنان گمان و اميد ابليس را به مرحله عمل رساندند و صدق گمان او را ثابت كردند (آنگاه كه سقيفه را بر پا كردند و صاحب غدير را از مقام خود كنار زدند) . <ref>بحار الانوار: ج ۲۸ ص ۲۵۶ ح ۴۰. تأويل الآيات: ج ۲ ص ۴۷۴. الكافى: ج ۸ ص ۳۴۵.</ref>
«پيامبر از هواى نفس سخن مى‏ گويد»، شيطان به آنان اميدوار شد و اطمينان پيدا كرد كه براى شكستن پيمان غدير منافقينى هستند كه پيگير اين اقدام ضد خدا و رسول باشند.
 
وقتى پيامبر صلى الله عليه و آله از دنيا رفت آنان گمان و اميد ابليس را به مرحله عمل رساندند و صدق گمان او را ثابت كردند (آنگاه كه سقيفه را بر پا كردند و صاحب غدير را از مقام خود كنار زدند).<ref>بحار الانوار: ج ۲۸ ص ۲۵۶ ح ۴۰. تأويل الآيات: ج ۲ ص ۴۷۴. الكافى: ج ۸ ص ۳۴۵.</ref>


=== فراز دوم ===
=== فراز دوم ===
«فَاتَّبَعُوهُ» : «آنان پيرو شيطان شدند» .
«فَاتَّبَعُوهُ»: «آنان پيرو شيطان شدند».


اين يک تابلوى بلند بر پيشانى سقيفه است كه سقيفه مساوى است با «پيروىِ شيطان» ، و طبق صريح اين آيه هيچ راه فرارى براى آنان از اين علامت منحوس نيست.
اين يک تابلوى بلند بر پيشانى سقيفه است كه سقيفه مساوى است با «پيروىِ شيطان»، و طبق صريح اين آيه هيچ راه فرارى براى آنان از اين علامت منحوس نيست.


شيطان هم موجود سابقه ‏دارى است كه نجاست او با آب درياهاى عالم پاک نمى ‏شود. بايد هم چنين باشد چرا كه راه سقيفه بر ضد راه الهى غدير است، و طبعاً شيطان هميشه در برابر صراط مستقيم و راه خدا قرار دارد.
شيطان هم موجود سابقه ‏دارى است كه نجاست او با آب درياهاى عالم پاک نمى ‏شود. بايد هم چنين باشد چرا كه راه سقيفه بر ضد راه الهى غدير است، و طبعاً شيطان هميشه در برابر صراط مستقيم و راه خدا قرار دارد.


=== فراز سوم ===
=== فراز سوم ===
«إِلاَّ فَرِيقاً مِنَ الْمُؤْمِنِينَ» : «مگر گروهى از مؤمنان» .
«إِلاَّ فَرِيقاً مِنَ الْمُؤْمِنِينَ» : «مگر گروهى از مؤمنان».
 
از همان روز غدير خداوند به صراحت اعلام كرده مؤمنين در اقليت ‏اند، و اكثريت مردم در راه ولايت و صاحب غدير نخواهند بود.
 
حتى خود ابليس در روز غدير با مشاهده آن بيعت يكصد و بيست هزار نفرى، به پيامبر صلى الله عليه و آله گفت: «ما اقَلَّ مَنْ يُبايِعُكَ عَلى ما تَقُولُ فِى ابْنِ عَمِّكَ»:
 
«چقدر كم هستند كسانى كه طبق گفته هايت درباره پسر عمويت با تو بيعت مى‏ كنند» !


از همان روز غدير خداوند به صراحت اعلام كرده مؤمنين در اقليت ‏اند، و اكثريت مردم در راه ولايت و صاحب غدير نخواهند بود. حتى خود ابليس در روز غدير با مشاهده آن بيعت يكصد و بيست هزار نفرى، به پيامبرصلى الله عليه وآله گفت: «ما اقَلَّ مَنْ يُبايِعُكَ عَلى ما تَقُولُ فِى ابْنِ عَمِّكَ» : «چقدر كم هستند كسانى كه طبق گفته هايت درباره پسر عمويت با تو بيعت مى‏ كنند» !
[[امام باقر علیه السلام]] در بيان «فَرِيقاً مِنَ الْمُؤْمِنِينَ» در اين آيه مى‏ فرمايد: «يَعْنى شيعَةُ اميرِالْمُؤْمِنينَ‏ عليه السلام»<ref>بحار الانوار: ج ۶۰ ص ۱۸۵ و ج ۳۷ ص ۱۶۸ ح ۴۵.</ref>:


امام باقر عليه السلام در بيان «فَرِيقاً مِنَ الْمُؤْمِنِينَ» در اين آيه مى‏ فرمايد: «يَعْنى شيعَةُ اميرِالْمُؤْمِنينَ‏ عليه السلام» <ref>بحار الانوار: ج ۶۰ ص ۱۸۵ و ج ۳۷ ص ۱۶۸ ح ۴۵.</ref> : «منظور شيعيان اميرالمؤمنين‏ عليه السلام هستند» كه پيرو شيطان نيستند و نگذاشتند گمان شيطان تحقق يابد و به مرحله عمل برسد.
«منظور شيعيان اميرالمؤمنين‏ عليه السلام هستند» كه پيرو شيطان نيستند و نگذاشتند گمان شيطان تحقق يابد و به مرحله عمل برسد.


== اِخبار از سقيفه <ref>سخنرانى استثنائى غدير: ص ۵۸ .</ref> ==
== اِخبار از سقيفه<ref>سخنرانى استثنائى غدير: ص ۵۸ .</ref>==
ولايت حضرت امیرالمؤمنین امام على بن ابى ‏طالب‏ عليه السلام در غدير به گونه‏ اى مطرح شد كه به جز اصحاب صحيفه ملعونه كه در فكر غصب خلافت بودند، بقيه منافقين و فتنه ‏گران حداكثر فكرشان نپذيرفتن آن بود تا در روزى كه پس از پيامبرصلى الله عليه وآله مقام ولايت به آنان نياز پيدا مى‏ كند او را تنها گذارند، اما كسى به غصب خلافت فكر نمى‏ كرد.
ولايت حضرت امیرالمؤمنین امام على بن ابى ‏طالب‏ عليه السلام در غدير به گونه‏ اى مطرح شد كه به جز اصحاب صحيفه ملعونه كه در فكر غصب خلافت بودند، بقيه منافقين و فتنه ‏گران حداكثر فكرشان نپذيرفتن آن بود تا در روزى كه پس از پيامبرصلى الله عليه وآله مقام ولايت به آنان نياز پيدا مى‏ كند او را تنها گذارند، اما كسى به غصب خلافت فكر نمى‏ كرد.