شبهات: تفاوت میان نسخه‌ها

در طول تاريخ دشمنان درباره مسائل مختلف مربوط به غدير اقدام به تحريف و حذف حقايق نموده‏ اند و با فكر كوتاه خود به جنگ حقيقت آمده‏ اند، كه امامان معصوم‏ عليهم السلام و به پيروى از ايشان اصحاب ائمه ‏عليهم السلام و علماى بزرگ در طول چهارده قرن در مقابل آنان ايستاده ‏اند و پاسخ‏ هاى دندان‏شكن به آنان داده ‏اند. بخش قابل توجهى از اين مهم كتاب‏ هايى است كه در رد آنان تأليف و منتشر شده است.

   در مورد غدير شبهات متعددى از سوى دشمنان وارد شده است؛ چه شبهاتى كه در مورد سند حديث گفته ‏اند، و يا شبهاتى كه در مورد دلالت آن گفته شده، و يا شبهاتى كه در ديگر جوانب غدير مطرح كرده ‏اند.

فخر رازى و دهلوى در كتاب خود «تحفه اثنى ‏عشريه» و نيز ديگر مخالفان مكتب غدير و شيعه اين شبهات را مطرح كرده‏ اند، كه جواب آنها به طور مفصل در كتب علما مطرح شده است.

هر چند شبهاتى كه دشمنان و معاندينِ غدير مطرح كرده ‏اند سست و بى ‏اساس بوده و چندان نيازى به پاسخگويى نيست، ولى از باب اتمام حجت و نيز استحكام هر چه بيشتر غدير و امامت و ولايت، معصومين عليهم السلام و به تبعشان اصحاب و علماى شيعه تا كنون زحمات زيادى كشيده و از هر نظر مطلب را تمام كرده‏ اند.

عمده اين شبهات در مورد كلمه «[[مولی]]» و معناى آن بوده و نيز در جهات ديگر هم شبه ‏ افكنى داشته ‏اند. علماى بزرگ و نستوه [[شیعه]] در كتب حديثى و اعتقادى و تاريخى مفصل پاسخ شبهات را داده ‏اند؛ بزرگانى همچون شيخ مفيد و علامه مجلسى و مير حامدحسين هندى و علامه امينى.

'''عبقات الأنوار فى امامة الائمة الاطهارعليهم السلام (حديث الغدير)'''<ref>الفوائد الرضوية: ص ۲۲۲. الذريعة: ج ۱۵ ص ۲۱۴ ش ۱۴۱۵ و ج ۶ ص ۳۷۸. اعيان الشيعة: ج ۷ ص۴۲۵.</ref>سيد حامدحسين بن محمدقلى كنتورى (نيشابورى، لكنهويى)، م ۱۳۰۶ ق، فارسى، چاپى، تحقيق: غلامرضا مولانا (بروجردى) . چاپ اول: لكنهو (هند) ، سال ۱۲۹۳ ق، ۱۸۷۶ م. رحلى، ج ۱۲۵۱ :۱ ص، ج ۱۰۰۸ :۲ ص. چاپ دوم: فقط قسم اول، تهران، سال ۱۳۶۹ ق، ۱۳۲۸ ش. رحلى، ۶۰۰ ص. چاپ سوم و تحقيق شده: ناشر: محقق، قم، سال ۱۴۰۴-۱۴۱۱ ق، ۱۳۶۹  - ۱۳۶۲ ش. وزيرى، ج ۳۴۶ + ۸۲ :۱ ص، ج ۴۲۷ :۲ ص، ج ۴۲۱ :۳ ص، ج ۴۳۴ :۴ ص، ج ۴۲۹ : ۵ ص، ج ۴۰۰ : ۶ ص، ج۷ص ۴۴۴ : ، ج۸ص ۴۴۰ :  ، ج۹ ص ۴۴۷ : ص، ج۱۰ ص ۶۱۶  .

'''سند حديث غدير:'''

 

'''دلالت حديث غدير:'''

 

اشاره به چند نكته در مورد كتاب «عبقات» :

 

الف.«فيض القدير فيما يتعلق بحديث الغدير» از شيخ عباس قمى.

ب. «تعريب عبقات الأنوار» از سيد هاشم عاملى.

ج. «نفحات الازهار فى خلاصة عبقات الانوار، ج ۶-۹ » از سيد على ميلانى.

د. «خلاصه عبقات الانوار»از سيد على ميلانى -  مرتضى نادرى.

ه  . «چكيده عبقات الانوار» از سيد على ميلانى -  مرتضى نادرى -  محمدرضا شريفى.

همچنين جوانب مختلفى از شيعه را مستدل نموده و هم جوانبى از عامه و مذاهبشان را رد نموده است. كتابشناسى اين كتاب چنين است:

   براى توضيح بيشتر مراجعه شود به عنوان: حديث غدير، و عنوان: دلالت حديث غدير، و عنوان: سند حديث غدير.

   در مورد غدير شبهات متعددى از سوى دشمنان وارد شده، كه اكثر آن در عنوان «حديث غدير» آمده است. چه شبهاتى كه در مورد سند حديث گفته ‏اند، و يا شبهاتى كه در مورد دلالت آن گفته شده، و يا شبهاتى كه در ديگر جوانب غدير مطرح كرده ‏اند.

البته دانشمندان بزرگ شيعه همواره در طول تاريخ با تبيين مبانى اصيل شيعى، پاسخ شبهه افكنان را داده و القاهاى ترديدآميزشان را خنثى كرده‏ اند. برخى از علمايى كه از حريم عقايد شيعه دفاع منطقى كرده ‏اند، عبارت اند از: سيد مرتضى، علامه حلى، قاضى نوراللَّه شوشترى، علامه ميرحامدحسين هندى و علامه امينى، در كتب معروف خود: الشافى، الالفين، كشف الحق و نهج الصدق، احقاق الحق، عبقات الانوار و الغدير.

اما ايشان بر خلاف ادعاى مذكور، كتاب را در فضايى بسيار توهين‏ آميز نوشته است. استناد بعضى تعابير به شيعيان، نظير حشرات<ref>راهى ديگر براى كشف حقيقت (سجودى) : ص ۳۱.</ref>، پيروان باطل<ref>راهى ديگر براى كشف حقيقت (سجودى) : ص ۳.</ref>، شيطان سرايان بى ‏شرم و حيا<ref>راهى ديگر براى كشف حقيقت(سجودى) : ص ۲۶.</ref>، افراد جاهل<ref>راهى ديگر براى كشف حقيقت(سجودى) : ص ۲۶ ۳.</ref>، و نادان <ref>راهى ديگر براى كشف حقيقت (سجودى): ص ۳.</ref>و... ، براى رد عقايد آنان راه به جايى ندارد. به يقين جوينده حق به دنبال استدلال قوى است، نه ناسزا.

۱. داشتن انصاف در بحث. عبارت «يك طرفه به قاضى رفتن» را بسيار شنيده ‏ايم. اين عبارت جايى به كار مى‏ رود كه فردى در غياب ديگرى سعى مى‏ كند رأى قاضى را به نفع خود جلب كند. مسلم است كه اين كار در نگاه هيچ كس پسنديده نيست.

اما متأسفانه نويسنده كتاب يك طرفه به قاضى رفته است! شايان ذكر است ما با بيان شبهه و پاسخ آن، نتيجه را به خواننده واگذار كرده ‏ايم، تا بر اساس وجدان و عقل به آنچه حق است برسد.

۲. نبايد هر ادعايى را بى ‏سند و مدرك پذيرفت، و اصول ارائه دليل بايد به درستى رعايت شود تا آن دليل در محكمه پذيرفته شود.

۳. صرف ادعاى وكيل از داشتن سابقه درخشان موكل ملاك پذيرش دليل نيست، و بايد اين سابقه پاك براى خود قاضى ثابت شود. به ويژه وقتى كه طرف مقابل براى اثبات سوء سابقه، مدارك صحيح و موثقى داشته باشد.

'''ابتدا و قبل از طرح شبهات و پاسخ آنها مواردى را يادآور مى‏ شويم:'''

 

براى مثال در داستان حضرت يوسف ‏عليه السلام، هر چند زليخا با نيرنگ ايشان را به كار خلاف دعوت مى‏ كند، اما حضرت يوسف‏ عليه السلام قبول نمى‏ كند و هنگام فرار پيراهنش نيز پاره مى‏ شود. همان لحظه عزيز مصر با همراهانش از راه مى‏ رسند و زليخا و حضرت يوسف ‏عليه السلام را با هم مى‏ بينند. اما زليخا پيش‏ دستى مى‏ كند و مى‏ گويد: «كيفر كسى كه بخواهد نسبت به خانواده تو خيانت كند جز زندان يا عذاب دردناك چيست» .<ref>يوسف‏ عليه السلام /  ۲۵.</ref>

در اينجا زليخا با اطلاع از ظلم خود مدعى حق مى‏ شود، و به ظاهر نيز همه چيز به نفع زليخاست. اما از آنجا كه خداوند داد مظلوم را از ظالم مى‏ گيرد، اين بار نيز شاهدى از زنان مصر حقيقت را افشا مى‏ كند، همانگونه كه خداوند در قرآن چنين مى‏ فرمايد: «و در اين هنگام شاهدى از خانواده آن زن شهادت داد كه اگر پيراهنش از پيش رو پاره شده آن زن راست مى‏ گويد و او از دروغگويان است و اگر پيراهنش از پشت پاره شده آن زن دروغ مى ‏گويد و او از راستگويان است . هنگامى كه (عزيز مصر) ديد پيراهن از پشت پاره شده گفت اين از مكر و حيله شما زنان است كه مكر و حيله شما زنان عظيم است» .<ref>يوسف‏ عليه السلام / ۲۶-۲۸.</ref>

در مورد جريان غدير و امامت حضرت على‏ عليه السلام ما معتقديم كه برخى -  از جمله نويسنده كتاب مذكور -  بر خلاف حقايق مسلّم تاريخى و حديثى سخن گفته و مدعى مطالبى شده‏ اند كه عقل سليم و وجدان بيدار آنها را نمى ‏پذيرد. در واقع مى‏ توان گفت كه اين سخنان را فقط براى پوشيده ماندن حقايق بيان كرده ‏اند. از اين رو در آغاز بحث براى يافتن حقيقت، جريان غدير را هم از ديدگاه شيعيان و هم از ديدگاه نويسنده كتاب بيان مى ‏كنيم:

پس از انجام دادن مناسك حج، به سوى مأموريت خود -  كه حمل اموال بيت‏ المال بود -  بازگشت. حضرت اميرعليه السلام در بازگشت مشاهده كرد آن افراد در برخى اموال -  كه جزء بيت ‏المال بود -  تصرف كرده ‏اند. لذا با آنها تندى و عتاب فرمود، كه بر آنان گران آمد و پس از ملحق شدن به ساير مسلمانان، شروع به بدگويى از اميرالمؤمنين‏ عليه السلام نزد پيامبرصلى الله عليه وآله و سائرين كردند.

رسول‏ خداصلى الله عليه وآله كه اين وضعيت را مشاهده كرد، براى اينكه على‏ عليه السلام به بدى شناخته نشود، بر خود لازم ديد قبل از آنكه مسلمانان متفرق شوند و پيش از آنكه امواج اين واقعه به مكه و مدينه برسد و مردم تحت تأثير قرار گيرند، از شخصيت بارز و ممتاز على‏ عليه السلام دفاع كند. و لذا حضرت را با فضائل عالى به مسلمانان معرفى كرد، و قضيه را در همان جا فيصله داد. لذا در اجتماع غدير خم به معرفى آن جناب و وجوب دوستى او بر جميع مسلمانان پرداخت.

بنابر آنچه گذشت، نويسنده كتاب معتقد است كه خطبه غدير واكنش پيامبر اكرم‏ صلى الله عليه وآله به شكايت همراهان حضرت على‏ عليه السلام در سفر يمن از ايشان بوده است، و مقصود پيامبر اكرم ‏صلى الله عليه وآله از خطبه غدير و جمله «من كنت مولاه فهذا على مولاه» اين بود كه اعلام كند: هر كس دوست من است، با على نيز دوستى كند.

'''حقيقت ماجراى غدير به روايت شيعيان'''

من كنت مولاه فهذا على‏ عليه السلام مولاه. اللهم وال من والاه و عاد من عاداه: هر كس كه من مولاى اويم على‏ عليه السلام هم مولاى او است. خدايا دوست بدار كسى كه او را دوست دارد، و دشمن بدار كسى را كه با او دشمنى مى‏ كند.

سپس رسول‏ خداصلى الله عليه وآله فرمود: همانا خداوند مرا به رسالت مبعوث كرد. اين مطلب براى من سنگين بود و نمى ‏توانستم مردم مرا با ابلاغ اين امر تكذيب خواهند كرد. خداوند مرا بيم داد كه بايد اين مطلب را ابلاغ كنى، يا اينكه عذاب خواهى شد.

سپس اين آيه را نازل فرمود: «يا ايها الرسول بلّغ ما انزل اليك من ربك و ان لم تفعل فما بلّغت رسالته و اللَّه يعصمك من الناس ان اللَّه لا يهدى القوم الكافرين» .

سپس پيامبرصلى الله عليه وآله از حاضران خواستند تا اين پيام مهم را به غايبان، نسل در نسل و تا روز قيامت برسانند.

بنابراين، شيعه ماجراى غدير و خطابه پيامبر اكرم‏ صلى الله عليه وآله را بيان امر مهم جانشينى و واگذارى امامت و خلافت به مولاى متقيان على‏ عليه السلام مى‏ داند. گفتنى است كه شيعيان انحصار خطابه غدير به چند عبارت كوتاه را نمى ‏پذيرند، و استناد به موارد منقول اهل‏ تسنن را فقط براى احتجاج با آنان بيان مى ‏كنند.

'''قضاوتى درباره نقل ماجراى غدير'''

 

ولى نويسنده كتاب آن را در ارتباط با واقعه يمن و موضوع شكايت از اميرالمؤمنين ‏عليه السلام مى ‏داند. البته در خور ذكر است كه نويسنده كتاب هيچ سندى را براى گفته ‏هايش بيان نكرده است، و مى ‏دانيم كه در قضاوت، ادعاى بى ‏سند پذيرفته نمى‏ شود.

قبل از بررسى ادله نويسنده كتاب، نكته بسيار مهم ديگر اين است كه گويا نويسنده هيچ اطلاعى از مدارك اهل‏ تسنن ندارد! زيرا ۱۱۰ نفر از صحابه و ۸۹ نفر از تابعان -  كه حديث غدير را نقل كرده‏ اند -  در كتب دانشمندان اهل‏ تسنن به چشم مى ‏خورد.

گروهى تنها به نقل حديث اكتفا نكرده، بلكه درباره اسناد و مفاد آن به طور مستقل كتاب‏ هايى نوشته ‏اند. «طبرى» -  از مورخان بزرگ اهل‏ تسنن -  كتابى به نام «الولاية فى طرق حديث الغدير» نوشته، و اين حديث شريف را از ۷۵ طريق از پيامبر اكرم‏ صلى الله عليه وآله نقل كرده است.

همچنين احمد بن حنبل -  از محدثان بزرگ اهل ‏تسنن -  به چهل سند<ref>مسند احمد: ج ۴ ص ۲۸۱: عن عدى بن ثابت، عن براء بن عازب، قال: كنّا مع رسول ‏اللَّه‏ صلى الله عليه وآله فى سفر، فنزلنا بغدير خم. فنودى فينا: الصلاة جامعة. و كسح لرسول‏ اللَّه‏ صلى الله عليه وآله تحت شجرتين، فصلى الظهر و اخذ بيد على رضى اللَّه تعالى عنه فقال: الستم تعلمون انى اولى بالمؤمنين من انفسهم؟ قالوا: بلى. قال: الستم تعلمون انى اولى بكل مؤمن من نفسه؟ قالوا: بلى. قال: فأخذ بيد على فقال: من كنت مولاه فعلى مولاه. اللهم وال من والاه و عاد من عاداه. قال: فلقيه عمر بعد ذلك فقال له: هنيئاً يابن ابى ‏طالب. اصبحت و امسيت مولى كل مؤمن و مؤمنة.</ref>، ابن‏ حجر عسقلانى به ۲۵ سند و نسائى به ۲۵۰ سند حديث غدير را نقل كرده ‏اند.

'''شبهه اول. استفاده پيامبرصلى الله عليه وآله از جملات دو پهلو'''

نويسنده كتاب، دليل دوم در رد اعتقاد شيعيان به غدير چنين بيان مى‏ كند: درباره چنين امر مهمى چرا بايد رسول‏ خداصلى الله عليه وآله از جمله دو پهلو يا سه پهلو استفاده كند و توضيح بيشترى ندهند؟! بايد واضح مى ‏فرمودند كه على‏ عليه السلام خليفه من است و شرح مفصلى مى‏ دادند.

'''و اما پاسخ اين شبهه:'''

در ابتداى سخن، نويسنده معتقد شده كه واقعه غدير مربوط به يمن است، و پيامبرصلى الله عليه وآله تنها مى‏ خواست ديدگاه منفى بعضى از مردم را درباره حضرت على‏ عليه السلام برگرداند. اين ادعاى نويسنده نشان مى ‏دهد كه كلام پيامبرصلى الله عليه وآله به هيچ وجه دو پهلو يا سه پهلو نيست.

حال اگر در ادامه مى‏ گويد جملات پيامبرصلى الله عليه وآله دو پهلو يا سه پهلو است، ديگر نمى ‏تواند ادعا كند كه واقعه غدير مربوط به يمن است. به بيان ديگر: دو پهلو يا سه پهلو بودن كلام پيامبرصلى الله عليه وآله ادعاى اول او را باطل مى‏ كند.

پيامبرصلى الله عليه وآله در روز غدير نه تنها على‏ عليه السلام را به طور رسمى و با لفظ «خليفه» و «وصى» پس از خود معرفى كرد، بلكه براى آنكه جاى ترديد باقى نماند، بر بالاى جهاز شتران دست حضرت على‏ عليه السلام را بالا برد و فرمود: هر كس من مولاى اويم، اين على مولاى او است. سپس فرمود:

اى مردم! همانا من نبى هستم و على ‏عليه السلام وصى پس از من است. صراط مستقيم خداوند منم كه شما را به پيروى از آن امر فرموده، و پس از من على ‏عليه السلام است كه به درستى و راستى راهنماى آن است و به آن حكم و دعوت مى‏ كند. فرمان او را بشنويد و گردن نهيد و پيروى‏ اش كنيد، و از آنچه شما را باز مى‏ دارد خوددارى كنيد تا راه را بيابيد. به سوى هدف او حركت كنيد و راه‏ هاى گوناگون شما را از راه باز ندارد. على‏ عليه السلام برادر و وصى و نگهبان دانش من است. على‏ عليه السلام ياور دين خدا و دفاع كننده از رسول او است.

در آن روز، رسول‏ خداصلى الله عليه وآله نكات بسيارى درباره ولايت على ‏عليه السلام بيان فرمود. به گونه ‏اى كه همه منظور ايشان را دانستند، و در نهايت نيز با اميرالمؤمنين على ‏عليه السلام بيعت كردند و به ايشان تبريك گفتند. متن خطابه نشان مى‏ دهد كه اين جملات به طور كامل مقام جانشينى امام را تفهيم مى‏ كند، و همه مسلمانان نيز بدون هيچ گونه پرسشى با حضرت بيعت كردند. بنابراين:

اولاً: اگر واقعه غدير -  بنا بر ادعاى شبهه كننده -  به طور روشن در ارتباط با يمن بود، صرف اين ادعا چند پهلو بودن خطبه غدير را باطل مى‏ كند. گويا شبهه كننده توجه نداشته است كه دليل دومش نقض دليل نخست او است.

ثانياً: خطابه غدير مطابق نقل شيعه، كلامى واضح است و به هيچ وجه چند پهلو نيست. همان طور كه در بالا به آن اشاره كرديم.

ثالثاً: ما در ادامه توضيح مى‏ دهيم كه واقعه غدير حتى مطابق آنچه اهل ‏تسنن به اجمال نقل كرده ‏اند، نه تنها كلامى چند پهلو نيست، بلكه قرائن روشن نشان مى ‏دهد كه در خصوص ولايت حضرت على ‏عليه السلام است. البته بايد گفت فراوانى نكاتى كه پيامبرصلى الله عليه وآله در موقعيت‏ هاى مختلف -  غير از غدير- درباره اميرالمؤمنين ‏عليه السلام فرموده و اهل‏ تسنن نيز نقل كرده ‏اند، قرينه است كه اين عبارات خطابه درباره ولايت اميرالمؤمنين ‏عليه السلام است.

اهل ‏تسنن نيز اين سخنان را به طور جداگانه آورده ‏اند، كه در اينجا تنها به چند نمونه از آنها بسنده مى‏ كنيم:

از براء بن عازب نقل شده است كه گفت: ما با رسول‏ خداصلى الله عليه وآله در سفر بوديم. به غدير خم كه رسيديم، براى نماز ندا داده شد. زير درختان را براى رسول‏ خداصلى الله عليه وآله جارو كردند. حضرت نماز ظهر را خواند و دست على‏ عليه السلام را گرفت و فرمود: آيا نمى‏ دانيد من بر مؤمنان از خودشان سزاوارترم؟ مردم گفتند: آرى. فرمود: آيا نمى‏ دانيد كه من از هر مؤمن بر خودش سزاوارترم؟ مردم گفتند: آرى. پس دست على‏ عليه السلام را گرفت و فرمود: هر كس من مولاى او هستم على‏ عليه السلام هم مولاى او است. خداوندا ! دوستان او را دوست بدار و دشمنانش را دشمن باش. براء بن عازب گويد: بعد از اين عمر جلو آمد و به على ‏عليه السلام گفت: گوارا باد بر تو اى پسر ابوطالب! تو مولاى هر زن و مرد مؤمن شده ‏اى!<ref>مسند احمد: ج ۴ ص ۲۸۱. المستدرک على الصحيحين: ج ۳ ص ۱۰۹. المعجم الكبير: ج ۵ ص ۱۶۶. شواهد التنزيل: ج ۱ ص ۲۰۳ و ج ۲ ص ۳۹۲ ۳۹۱ ۳۸۵ ۳۸۲ ۳۸۱. تفسير ابن‏ كثير: ج ۲ ص ۱۵. التاريخ الكبير: ج ۴ ص ۱۹۳. تاريخ بغداد: ج ۸ ص ۲۸۴. تاريخ مدينة دمشق: ج ۴۲ ص ۱۱۷  - ۱۱۴، و ... .</ref>

همچنين پيامبرصلى الله عليه وآله فرمود: براى هر نبى وصى و وارثى است. همانا على‏ عليه السلام وصى و وارث من است.<ref>تاريخ مدينة دمشق: ج ۴۲ ص ۳۹۲ و ج ۳ ص ۵ . مختصر تاريخ دمشق: ج ۱۸ ص ۲۰. الرياض النضرة: ج ۲ ص ۲۳۴. اسنى المطالب: ص ۸۹ . المناقب (خوارزمى) : ص ۸۵ .</ref>

همچنين پيامبر اكرم ‏صلى الله عليه وآله به حضرت زهراعليها السلام فرمود: اى فاطمه! همانا كرامت (خاص) خداوند عزوجل به تو اين است كه تو را به اولين اسلام آورندگان و داناترين و بردبارترين تزويج كرد. همانا خداى بلندمرتبه به اهل زمين نظرى فرمود و مرا از ميان ايشان انتخاب كرد، و به نبوت و رسالت مبعوث كرد. سپس نظرى فرمود و از ميان ايشان همسر تو را برگزيد، و به من وحى فرمود كه تو را به همسرى او در آورم و او را به عنوان وصى برگزينم.<ref>كنزل العمال: ج ۱۱ ص ۶۰۴ . منتخب كنز العمال: ج ۴ ص ۶۴۱ .</ref>

همچنين پيامبرصلى الله عليه وآله فرمود: همانا اين (على‏ عليه السلام) برادر من، وصى من و جانشين من در ميان شماست. پس (فرمان)او را بشنويد و از او اطاعت كنيد.<ref>كنز العمال: ج ۱۳ ص ۱۳۳ ۱۱۴. مناقب الامام اميرالمؤمنين‏ عليه السلام: ج ۱ ص ۳۷۶. تاريخ مدينة دمشق: ج ۴۲ ص ۴۸ و ج ۱ ص ۱۰۲ ۱۰۱. مختصر تاريخ دمشق: ج ۱۷ ص ۳۱۱ ۳۱۰.</ref>

در روايتى ديگر آمده است: ام‏ سلمه خطاب به عايشه گفت: شنيدم كه پيامبرصلى الله عليه وآله فرمود: على‏ عليه السلام جانشين من ميان شما در زمان حيات و مرگ من است. پس هر كس از او سرپيچى كند از من سرپيچى كرده است. اى عايشه! آيا تو (به اين سخن) گواهى مى‏ دهى؟ عايشه گفت: به خدا قسم بله.<ref>الفتوح: ج ۲ ص ۴۵۵.</ref>

در روز خيبر نيز پيامبرصلى الله عليه وآله به حضرت على‏ عليه السلام فرمود: پس از من تو امام و ولى هر زن و مرد مؤمن هستى.<ref>المناقب (خوارزمى) : ص ۶۱ .</ref> در حديثى ديگر پيامبرصلى الله عليه وآله فرمود: على ‏عليه السلام باب حطّه است. هر كس از آن وارد شود مؤمن، و هر كس از آن خارج شود كافر است.<ref>كنز العمال: ج ۱۱ ص ۶۰۳ . فيض القدير: ج ۴ ص ۳۵۶. جامع الاحاديث: ج ۶ ص ۱۹۸.</ref>

همچنين پيامبر اكرم‏ صلى الله عليه وآله فرمود: هر كس بعد از من از على‏ عليه السلام جدا شود، روز قيامت هرگز مرا نخواهد ديد و من نيز او را نخواهم ديد. و هر كس با على‏ عليه السلام مخالفت كند، خدا بهشت را بر او حرام مى ‏كند و جايگاه او را آتش قرار مى‏ دهد. و هر كس على‏ عليه السلام را رها كند، خداوند روزى كه اعمال بر او عرضه مى ‏شود خوارش مى‏ كند. هر كس على ‏عليه السلام را يارى كند، آن روز كه خدا را ملاقات كند خداوند يارى اش كند... .<ref>فرائد السمطين: ج ۱ ص ۵۴ .</ref>

ابوذر روايت مى ‏كند كه رسول‏ خداصلى الله عليه وآله فرمود: هر كس مرا اطاعت كند خدا را اطاعت كرده، و هر كس مرا عصيان كند خدا را عصيان كرده است. و هر كس على‏ عليه السلام را اطاعت كند مرا اطاعت كرده، و هر كس على‏ عليه السلام را عصيان كند مرا عصيان كرده است.<ref>المستدرك على الصحيحين: ج ۳ ص ۱۲۱. مناقب الامام اميرالمؤمنين‏ عليه السلام: ج ۲ ص ۶۰۹ . تاريخ مدينة دمشق: ج ۴۲ ص ۳۰۷ ۳۰۶ و ج ۲ ص ۲۶۸. مختصر تاريخ دمشق: ج ۱۷ ص ۳۷۶.</ref>

گفتنى است برخى منابع اهل ‏تسنن تصريح مى‏ كنند كه خود رسول‏ خداصلى الله عليه وآله لقب «اميرالمؤمنين» را بر ايشان نهاده است.<ref>تاريخ مدينة دمشق: ج ۴۲ ص ۳۲۸  - ۳۲۶ و ج ۲ ص ۳۳۶  - ۳۳۳. مختصر تاريخ دمشق: ج ۱۷ ص ۳۸۲. المناقب (خوارزمى) : ص ۳۲۲.</ref>

'''شبهه دوم. عرفات بهترين مكان براى معرفى جانشين'''

 

اگر رسول ‏اللَّه‏ صلى الله عليه وآله مى‏ خواست در حج چنين چيز مهمى را اعلام كند، مناسب‏ ترين مكان عرفه بود. در غدير اهل مكه حضور نداشتند و خيلى از افراد قبايل عرب نيز نبودند.

 

طبق اسناد روايى و تاريخى،پيامبرصلى الله عليه وآله در عرفه نيز براى چندمين بار به مسئله جانشينى حضرت على ‏عليه السلام تأكيد كرد.در عرفات دستور الهى نازل شد كه علم و ودايع انبياءعليهم السلام را به حضرت على بن ابى ‏طالب‏ عليه السلام منتقل و ايشان را خليفه و جانشين خود معرفى كند.<ref>بحار الانوار: ج ۳۷ ص ۱۱۳ و ج ۲۱ ص ۳۸۰.</ref>

با توجه به اهميت مسئله وصايت و جانشينى حضرت على‏ عليه السلام، پيامبرصلى الله عليه وآله مأمور شد تا در مراسم ويژه ‏اى مستقل از حج آن را اعلام كند. از اين رو بعد از اتمام حج، دستور داد تا اهل مكه نيز در غدير خم حاضر شوند، كه به شهادت اسناد تاريخى پنج هزار نفر از اهل مكه نيز در غدير حضور داشتند.<ref>تفسير العياشى: ج ۱ ص ۳۳۲. بحار الانوار: ج ۳۷ ص ۱۱۵  - ۱۱۳. غاية المرام: ج ۳ ص ۳۲۶.</ref>

'''شبهه سوم. ناسازگارى اقدامات پيامبرصلى الله عليه وآله بعد از واقعه غدير با موضوع جانشينى'''

 

بعد از غدير تا لحظه وفات نيز رسول‏ اللَّه‏ صلى الله عليه وآله، اعمالى كه دال بر خلافت على‏ عليه السلام داشته باشد از خود نشان ندادند. كليدهاى فرماندهى را به دست او ندادند و رُقبا را دور نكردند.

و اما پاسخ اين شبهه:

پيامبر اكرم ‏صلى الله عليه وآله اقدامات بسيارى را براى دور كردن رُقبا و اثبات جانشينى حضرت على ‏عليه السلام انجام داد، كه به بيان دو نمونه از آنها بسنده مى ‏كنيم:

۱. امر به تجهيز لشكر اسامه

ايشان با دستور به تجهيز [[لشكر اسامه]] در آخرين روزهاى عمر شريفشان<ref>الملل و النحل: ج ۱ ص ۲۳. المواقف: ج ۳ ص ۶۵۰ . شرح نهج البلاغه (ابن ابى ‏الحديد) : ج ۶ ص ۳۴.</ref> و تأكيد فراوان به شركت رقبا، قصد دور كردن آنان را داشت.<ref>السيرة الحلبية: ج ۳ ص ۲۲۷. الطبقات الكبرى: ج ۲ ص ۹۰. تاريخ مدينة دمشق: ج ۲ ص ۵۵ . عمدة القارى فى شرح صحيح البخارى: ج ۱۸ ص ۷۶. إمتاع الاسماع (المقريزى): ج ۲ ص ۱۲۴ و ج ۱۴ ص ۵۲۰ .</ref> اما آنان كه اجتهاد خويش را مقدم بر فرمان خدا و رسول‏ صلى الله عليه وآله او مى‏ دانستند، مانند هميشه نافرمانى كردند.

۲. امر به آوردن قلم و دوات

پيامبر گرامى اسلام‏ صلى الله عليه وآله در لحظات آخر عمر شريفش، براى اينكه آخرين بار امر جانشينى حضرت على‏ عليه السلام را تثبيت كند و آخرين اقدام را براى دور كردن رقبا انجام دهد، دستور داد كه اطرافيان كاغذ و قلم بياورند كه اين مطلب را بنويسد. اما عمر بن خطاب -  كه به اعتراف خودش<ref>ترجمه فارسى تاريخ طبرى: ج ۴ ص ۱۳۲۰. و همچنين ابن ابى ‏الحديد در شرح نهج البلاغه: ج ۱۲ ص ۲۱ مى ‏نويسد: عمر بن خطاب در توجيه مخالفت با پيامبر اكرم‏ صلى الله عليه وآله در نوشتن وصيتنامه مى‏ گويد: من مى‏ دانستم كه پيامبر خدا چه چيزى را قصد داشت بنويسد. او اراده نموده بود تا به اسم على تصريح كند. ولى من به جهت مهربانى و احتياط بر اسلام از آن امتناع نمودم.</ref> اين مطلب را مى ‏دانست -  مانع از خواست رسول ‏اللَّه‏ صلى الله عليه وآله و اقدام ايشان شد.<ref>صحيح بخارى: ج ۴ ص ۱۶۱۲ و ج ۵ ص ۲۱۴۶ و ج ۶ ص ۲۶۸۰.</ref>

۲- «ماجراى غدير خم و رابطه آن با ولايت» ، چاپ عربستان. اين كتاب بين حجاج ايرانى بخش شده، و در آن سعى شده غدير را حادثه ‏هاى كوچك و بى‏ اهميت و منهاى مفهوم ولايت و امامت جلوه دهد.<ref>حديث غدير منشور جاويدان ولايت (رهبر) : ص ۷.</ref>