شعر امیرالمؤمنین علیه السلام در غدیر: تفاوت میان نسخه‌ها

چه كسى باور مى‏ كند كه صاحب غدير شخصاً درباره غدير شعر گفته باشد! و چه كسى احتمال مى‏دهد كه اين شعر در برابر دشمن غدير سروده شده باشد! و چه كسى مى ‏تواند صفين را بنگرد كه اين شعر غديرى توسط نامه براى نماينده سقيفه فرستاده مى ‏شود؟

اگر معاويه كه نَه نسبى و نَه سابقه ‏اى و نَه آبرويى دارد، به خود جرئت دهد كه بر درياى فضائل يعنى على بن ابى‏ طالب ‏عليه السلام فخرفروشى كند، بايد اذعان كرد كه شرايط حساسى در [https://wikighadir.com/index.php/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE تاریخ] [https://wikighadir.com/index.php/%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85 اسلام] پيش آمده كه بايد با آن مقابله كرد.

با در نظر گرفتن اين حساسيت، اميرالمؤمنين ‏عليه السلام هم كارى كه تا آن روز براى غدير نكرده بود انجام داد. شعرى سرود و براى معاويه فرستاد كه يک بيت آن  

چه زيباست كه صاحب غدير درباره غديرش بسرايد و ما گوش به نواى جانفزاى او بسپاريم. اما جالب ‏تر آن است كه بدانيم اين اشعار در پاسخ به نماينده سقيفه است

كه خواست فخرى بفروشد و سَرى بلند كند.

ماجرا از اين قرار بود كه [https://wikighadir.com/index.php/%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%A9_%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D8%A8%DB%8C_%D8%B3%D9%81%DB%8C%D8%A7%D9%86 معاویه] در نامه ‏اى به اميرالمؤمنين‏ عليه السلام نوشت: اى ابا الحسن، من فضايل بسيارى دارم: پدرم در [https://wikighadir.com/index.php/%D8%AC%D8%A7%D9%87%D9%84%DB%8C%D8%AA جاهلیت] آقا بود! من در [https://wikighadir.com/index.php/%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85 اسلام]

پادشاه شده ‏ام! من دايى مؤمنين و كاتب وحى هستم!

وقتى حضرت نامه او را خواند فرمود: آيا پسر هند جگرخوار فضايل خود را به رخ من مى‏كشد؟ در پاسخ او اين اشعار را بنويسيد. سپس حضرت اشعارى سرودند كه وجوب

ولايت در غدير را در آن بيان كردند، و رضايت امت در امر ولايت را گوشزد كردند، و با خطابى قاطع در آخر آن اشاره كردند كه هر كس نمى‏پذيرد جا دارد از غصه بميرد!

يعنى: محمدِ نبى ‏صلى الله عليه وآله برادر و پسرعموى من، و حمزه سيدالشهداء عموى من است. پيامبر صلى الله عليه و آله در روز غدير خم ولايت خود نسبت به شما را براى من نيز واجب كرد. پيامبر صلى الله عليه و آله مرا در صاحب اختيارى امت وصى خود قرار داد، و اين با رضايت شما به حكم من بود. آگاه باشيد! هر كس مى‏ خواهد به اين مطلب ايمان آورد و گرنه از غصه بميرد! پس واى و واى و واى بر كسى كه فردا در حالى كه به من ستم كرده خدا را ملاقات كند.

در موردى ديگر هناد بن سرى مى ‏گويد: اميرالمؤمنين‏ عليه السلام را در خواب ديدم. حضرت فرمود: شعر كميت را برايم بخوان كه مى ‏گويد: «و يوم الدوح دوح غدير...». من آن اشعار را براى حضرت خواندم. فرمود: اى هناد، شعر مرا هم به آن اضافه كن<ref>بحار الانوار: ج ۲۵ ص ۳۸۳ و ج ۲۶ ص ۲۳۰.</ref>:

يكى از ادلّه و براهين روشن بر [https://wikighadir.com/index.php/%D8%AF%D9%84%D8%A7%D9%84%D8%AA_%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB_%D8%BA%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%B1 دلالت حدیث غدیر] به [https://wikighadir.com/index.php/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%AA امامت] اميرالمؤمنين‏ عليه السلام سخن خود حضرت در اشعارش است.  

اميرالمؤمنين‏ عليه السلام اين اشعار سروده است:

همچنين اميرالمؤمنين‏ عليه السلام در اشعارى ديگر از حديث غدير و دلالت آن بر امامتش سخن گفته، و در كنار اين گزيده ‏هايى از فضائل و نمونه‏ هايى از مناقب ويژه  

 

خود را نيز آورده و به آنها بر مردم فخر و مباهات كرده است.

مردم همه مى‏ دانند كه بهره من از اسلام از هر بهره‏اى افزون است. احمد پيامبر صلى الله عليه و آله برادر و پسرعمو و پدر همسر من است. بى ‏گمان، من راهنماى

همه مردم از عرب و عجم به سوى [https://wikighadir.com/index.php/%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85 اسلام] هستم. و بزرگان و سران و سركشان و گردنكشان كافر را به كام مرگ كشاندم. خدا در قرآن ولايت مرا بر مردم لازم كرد و

اطاعت از مرا به وجوبى قطعى واجب گرداند.

ويژگى ‏هاست كه حضرتش مرا پيشواى مردم گرداند، و در غدير خم آنان را از اين امر آگاه ساخت. از ميان شما كيست كه با بهره من از [https://wikighadir.com/index.php/%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86 ایمان] و با اسلام و پيشتازى و  

خويشاوندى من برابرى كند؟

واى واى واى بر كسى كه فردا خدا را در حالى ديدار كند كه نسبت به من ستمكار است. واى واى واى بر كسى كه منكر طاعت من باشد و شكست مرا بخواهد. واى بر كسى كه از سر بى‏ خردى به شقاوت افتد و بى‏ هيچ جرمى از سوى من با من دشمنى كند.

حسين بن معين‏ الدين ميبدى در شرحش بر ديوان اميرالمؤمنين ‏عليه السلام به نام «الفواتح» اين اشعار را شرح و معانى آن را روشن كرده است. وى در شرح بيتى كه

امام‏ عليه السلام در آن به حديث غدير اشاره فرموده، حديث غدير را به [https://wikighadir.com/index.php/%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA روایت] [https://wikighadir.com/index.php/%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D8%AD%D9%86%D8%A8%D9%84 احمد بن حنبل] نقل كرده و خبر نزول آيه تبليغ<ref>مائده /  ۶۷ .</ref> در روز غدير را از ثعلبى نقل كرده  

همچنين تصريح كرده كه آيه «إنَّما وَليُّكُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَذينَ آمَنُوا الَذينَ يُقيمُونَ الصَلاةَ وَ يُؤتُونَ الزكاةَ وَ هُم راكِعُون»<ref>مائده /  ۵۵ .</ref>: ولىّ شما تنها خداست و فرستاده ‏اش و

 

ميبدى در پايان شرحش بر اشعار يادشده از امام على بن احمد واحدى از [https://wikighadir.com/index.php/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D9%87%D8%B1%DB%8C%D8%B1%D9%87 ابوهریره] نقل كرده كه اميرالمؤمنين ‏عليه السلام اين اشعار را در حضور [https://wikighadir.com/index.php/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A8%DA%A9%D8%B1_%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D8%A8%DB%8C_%D9%82%D8%AD%D8%A7%D9%81%D9%87 ابوبکر] و [https://wikighadir.com/index.php/%D8%B9%D8%AB%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%D9%81%D9%91%D8%A7%D9%86 عثمان] و

[https://wikighadir.com/index.php/%D8%B7%D9%84%D8%AD%D8%A9_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%D8%A8%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%AA%D9%85%DB%8C%D9%85%DB%8C طلحه] و [https://wikighadir.com/index.php/%D8%B2%D8%A8%DB%8C%D8%B1_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%D9%88%D8%A7%D9%85_%D9%82%D8%B1%D8%B4%DB%8C زبیر] و فضل بن عباس و عمّار و عبدالرحمن و ابوذر و مقداد و سلمان و عبداللَّه بن مسعود خوانده است.<ref>الفواتح فى شرح ديوان اميرالمؤمنين‏ عليه السلام: ص ۴۰۶،۴۰۵.</ref>

همچنين اين ابيات از وجوه ديگرى نيز بر [https://wikighadir.com/index.php/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%AA امامت] امام اميرالمؤمنين‏ عليه السلام دلالت مى‏ كنند:

۱. بيت «مردم همه مى‏ دانند كه بهره من از [https://wikighadir.com/index.php/%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85 اسلام] از هر بهره‏ اى افزون است» نصّ صريح است بر افضليت مطلق امام ‏عليه السلام بر ديگران.

۲. بيت «بى ‏گمان من راهنماى همه مردم از [https://wikighadir.com/index.php/%D8%B9%D8%B1%D8%A8 عرب] و عجم به سوى اسلام هستم» به روشنى دلالت مى‏ كند كه امام ‏عليه السلام وسيله اسلام آوردن همه مردم از عرب و عجم بوده، و از اين رو حضرتش به طور مطلق از همه آنان برتر است.

۳. بيت «و بزرگان و سران و سركشان و گردنكشان [https://wikighadir.com/index.php/%DA%A9%D9%81%D9%91%D8%A7%D8%B1 کافر] را به كام مرگ كشاندم» آشكارا دالّ بر افضليت امام‏ عليه السلام است، زيرا از عمده ‏ترين اسباب استوارى دين و قتل دشمنان است، و به اعتراف جميع مخالفين حضرتش بود كه آنان را به كام مرگ كشاند.

بنابراين حضرتش پس از رسول‏ خدا صلى الله عليه و آله به امر خداى تعالى در قرآن کریم امام امت خواهد بود، چرا كه هر كس طاعتش واجب باشد او امام است.  

 

دهلوى خود به اين نكته اعتراف كرده است.

افزون بر اينها، اينكه صحابه بزرگ مذكور در روايت واحدى اين اشعار را شنيدند و سخنان امام ‏عليه السلام را تقرير كردند، از استوارترين شواهد بر دلالت حديث غدير به  

 

امامت است.

و اما حسين ميبدى كه شارح ديوان امام اميرالمؤمنين ‏عليه السلام است و اين اشعار را نقل كرده است، از دانشمندان نامدار [https://wikighadir.com/index.php/%D8%A7%D9%87%D9%84_%D8%B3%D9%86%D8%AA اهل‏ سنت] است.  

محمود بن سليمان كفوى نيز در طبقات حنفيه به نام «كتائب أعلام الأخيار من فقهاء مذهب النعمان المختار» از شرح ميبدى مطالبى را نقل كرده است

. همچنين كاتب چَلَبى در «كشف الظنون» نوشته است: ديوان على بن ابى‏ طالب‏ عليه السلام را حسين بن معين ‏الدين ميبدى يزدى (م ۸۷۰ ق) به زبان فارسى شرح كرده است.