اشكال فخر رازی در سند حدیث غدیر: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۳۹۰: خط ۳۹۰:
اشكال ديگر فخر رازى اين است كه ابن‏اسحاق حديث غدير را روايت نكرده است. اين اشكال نيز چند پاسخ دارد:
اشكال ديگر فخر رازى اين است كه ابن‏اسحاق حديث غدير را روايت نكرده است. اين اشكال نيز چند پاسخ دارد:


1. ابن ‏اسحاق از راويان حديث غدير است
* ۱. ابن ‏اسحاق از راويان حديث غدير است


ابن ‏اسحاق -  آنگونه كه گروهى از بزرگان اهل ‏سنت از او نقل كرده ‏اند -  حديث غدير و ماجراى آن را روايت كرده است. از اين رو، اين ادعا كه ابن‏ اسحاق حديث غدير را روايت نكرده دروغى بيش نيست.
ابن ‏اسحاق -  آنگونه كه گروهى از بزرگان اهل ‏سنت از او نقل كرده ‏اند -  حديث غدير و ماجراى آن را روايت كرده است. از اين رو، اين ادعا كه ابن‏ اسحاق حديث غدير را روايت نكرده دروغى بيش نيست.


در اينجا به چند تن از دانشمندان سرشناس اهل‏ سنت كه حديث غدير را از ابن‏ اسحاق نقل كرده ‏اند اشاره مى‏ كنيم: حافظ ابن‏ كثير دمشقى، ابن‏ حجر مكّى، محمد بن عبدالرسول بَرزَنجى، مولوى حسام ‏الدين سهارنپورى، عبدالعزيز دهلوى.<ref>البِداية و النِهاية:ج ۷ ص ۳۳۴. الصواعق المحرقة: ص ۲۵. نواقض الروافض: بخش «فى ردّ حديث الغدير». مرافض الروافض: بخش «فى ردّ حديث الغدير». تحفه اثناعشريه: ص ۲۱۰.</ref> سخنان صريح اينان و نقل حديث غدير از ابن اسحاق ادعاى فخر رازى بر عدم روايت حديث غدير توسط ابن‏اسحاق را تكذيب مى‏كند.
در اينجا به چند تن از دانشمندان سرشناس اهل‏ سنت كه حديث غدير را از ابن‏ اسحاق نقل كرده ‏اند اشاره مى‏ كنيم: حافظ ابن‏ كثير دمشقى، ابن‏ حجر مكّى، محمد بن عبدالرسول بَرزَنجى، مولوى حسام ‏الدين سهارنپورى، عبدالعزيز دهلوى.<ref>البِداية و النِهاية:ج ۷ ص ۳۳۴. الصواعق المحرقة: ص ۲۵. نواقض الروافض: بخش «فى ردّ حديث الغدير». مرافض الروافض: بخش «فى ردّ حديث الغدير». تحفه اثناعشريه: ص ۲۱۰.</ref> سخنان صريح اينان و نقل حديث غدير از ابن اسحاق ادعاى فخر رازى بر عدم روايت حديث غدير توسط ابن اسحاق را تكذيب مى‏ كند.


همچنين گروهى از دانشمندان اهل ‏تسنن متوجه بطلان اين ادعاى رازى شده ‏اند. و لذا هيچ كدام ابن ‏اسحاق را در شمار كسانى كه حديث غدير را روايت نكرده نياورده ‏اند. بزرگان و علمايى از عامه همچون: سعد تَفتازانى در«شرح المقاصد»قوشچى در«شرح التجريد»، عبدالحق دهلوى در«ترجمة المشكاة»و صاحب «المرافض».


جالب اينجاست كه كمال‏ الدين جهرمى در كتاب«البراهين القاطعة فى ترجمة الصواعق المحرقة»نام ابن ‏اسحاق را از عبارت ابن حجر(صاحب الصواعق)انداخته تا رسوايى فخر رازى را مخفى كند!


همچنين گروهى از دانشمندان اهل‏تسنن متوجه بطلان اين ادعاى رازى شده‏اند. و لذا هيچ كدام ابن‏اسحاق را در شمار كسانى كه حديث غدير را روايت نكرده نياورده‏اند. بزرگان و علمايى از عامه همچون: سعد تَفتازانى در »شرح المقاصد« قوشچى در »شرح التجريد« ، عبدالحق دهلوى در »ترجمة المشكاة« و صاحب »المرافض« .
* ۲. ابن ‏اسحاق حضور على ‏عليه السلام در حجةالوداع را نقل كرده است


در كنار نقل حديث غدير توسط ابن‏ اسحاق، وى همچنين همراهى اميرالمؤمنين‏ عليه السلام با پيامبرصلى الله عليه وآله در حجةالوداع را نيز نقل كرده و تحت عنوان«همراهى على‏ عليه السلام با پيامبرصلى الله عليه وآله در حج پس از بازگشتش از يمن»ماجراى آن را در كتاب سيره خود مفصل نقل كرده است.<ref>سيره ابن‏ هشام: ج ۲ ص ۶۰۳  ۶۰۲ .</ref> اگر ابن ‏اسحاق ثقه است، چرا رازى وجود امام ‏عليه السلام را در حجةالوداع را هم انكار كرده است؟ و اگر ابن ‏اسحاق ثقه نيست، چرا رازى به عدم روايت حديث غدير توسط او استناد كرده است؟!


جالب اينجاست كه كمال‏الدين جهرمى در كتاب »البراهين القاطعة فى ترجمة الصواعق المحرقة« نام ابن‏اسحاق را از عبارت ابن‏حجر )صاحب الصواعق( انداخته تا رسوايى فخر رازى را مخفى كند!
پس از دو طريق ياد شده ثابت شد كه ابن ‏اسحاق هم حديث غدير و هم ماجراى پيرامون آن و شركت اميرالمؤمنين ‏عليه السلام در حجةالوداع و اعمال حج را روايت كرده است، و ادعاى فخر رازى كاملاً بى‏ اعتبار است.


2. ابن‏اسحاق حضور على‏عليه السلام در حجةالوداع را نقل كرده است
* ۳. ابن ‏اسحاق را جرح كرده‏ اند


در كنار نقل حديث غدير توسط ابن‏اسحاق، وى همچنين همراهى اميرالمؤمنين‏عليه السلام با پيامبرصلى الله عليه وآله در حجةالوداع را نيز نقل كرده و تحت عنوان »همراهى على‏عليه السلام با پيامبرصلى الله عليه وآله در حج پس از بازگشتش از يمن« ماجراى آن را در كتاب سيره خود مفصل نقل كرده است.××× 1 سيره ابن‏هشام: ج 2 ص 603  602 . ××× اگر ابن‏اسحاق ثقه است، چرا رازى وجود امام‏عليه السلام را در حجةالوداع را هم انكار كرده است؟ و اگر ابن‏اسحاق ثقه نيست، چرا رازى به عدم روايت حديث غدير توسط او استناد كرده است؟!
شمارى از دانشمندان جرح و تعديل اهل ‏سنت ابن‏ اسحاق را جرح كرده ‏اند. بنابراين، به فرض اينكه او حديث غدير را روايت نكرده باشد، تمسّک به عدم روايت او نادرست است.


اينک سخنان برخى از اين دانشمندان به نقل ذهبى و ابن ‏سيّدالناس: قطّان بن اسحاق: ابن ‏اسحاق دروغگو است. ابن‏ مَعين: ابن ‏اسحاق ثقه است اما حجت نيست. نسايى: او قوى نيست. دارقطنى: به روايتش احتجاج نمى‏ شود. احمد بن حنبل: او جداً بسيار تدليس مى‏ كرد.<ref>ميزان الاعتدال فى نقد الرجال: ج ۳ ص ۴۶۸. المغنى فى الضعفاء. عيون الاثر: ج ۱ ص ۱۳  - ۱۰.</ref>


پس از دو طريق ياد شده ثابت شد كه ابن‏اسحاق هم حديث غدير و هم ماجراى پيرامون آن و شركت اميرالمؤمنين‏عليه السلام در حجةالوداع و اعمال حج را روايت كرده است، و ادعاى فخر رازى كاملاً بى‏اعتبار است.
حتى اگر همه دانشمندان در وثاقت ابن ‏اسحاق هم داستان بودند و او حديثى از احاديث را نقل نكرده باشد، باز هم عمل او موجب بى ‏اعتبارى آن حديث نيست، چه رسد به اينكه اقوال درباره او مختلف است.
 
 
3. ابن‏اسحاق را جرح كرده‏اند
 
شمارى از دانشمندان جرح و تعديل اهل‏سنت ابن‏اسحاق را جرح كرده‏اند. بنابراين، به فرض اينكه او حديث غدير را روايت نكرده باشد، تمسّك به عدم روايت او نادرست است.
 
 
اينك سخنان برخى از اين دانشمندان به نقل ذهبى و ابن‏سيّدالناس: قطّان بن اسحاق: ابن‏اسحاق دروغگو است. ابن‏مَعين: ابن‏اسحاق ثقه است اما حجت نيست. نسايى: او قوى نيست. دارقطنى: به روايتش احتجاج نمى‏شود. احمد بن حنبل: او جداً بسيار تدليس مى‏كرد.××× 2 ميزان الاعتدال فى نقد الرجال: ج 3 ص 468. المغنى فى الضعفاء. عيون الاثر: ج 1 ص 13  - 10. ×××
 
 
حتى اگر همه دانشمندان در وثاقت ابن‏اسحاق همداستان بودند و او حديثى از احاديث را نقل نكرده باشد، باز هم عمل او موجب بى‏اعتبارى آن حديث نيست، چه رسد به اينكه اقوال درباره او مختلف است.
 
   چهارم
 
   عدم روايت حديث غدير توسط جاحظ
 
 
فخر رازى عدم روايت حديث غدير توسط جاحظ را نيز دستاويز قرار داده است. در پاسخ مى‏توان گفت:


===    چهارم :عدم روايت حديث غدير توسط جاحظ ===
فخر رازى عدم روايت حديث غدير توسط جاحظ را نيز دستاويز قرار داده است. در پاسخ مى‏ توان گفت:


1. جاحظ از ناصبيان است
1. جاحظ از ناصبيان است
۸۴۹

ویرایش