رویکردهای سه گانه بزرگان تاریخ اهل سنت به غدیر: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۳۴: خط ۳۴:
۱۱۰ نفر از صحابه<ref>[i]</ref> و ۸۴ نفر از تابعین و ۳۶۰ تن از دانشمندان و بزرگان اهل سنت از آغاز قرن دوم تا پایان قرن چهاردهم<ref>ii]</ref> که حدیث غدیر را نقل کرده‌اند، اشاره می‌کند. بنابر یادداشت های علامه، در مستدرکات الغدیر و در چاپ نهایی آن، بر تعداد علما و بزرگان اهل سنت افزوده شده و به حدود هفت صد نفر رسیده است، که این عدد راویان غدیر، آن هم تنها در میان عالمان اهل سنت، قابل اعتنا و چشم گیر، و حاکی از وقوع حتمی غدیر خم و عظمت بیکران آن حادثه تاریخی است.
۱۱۰ نفر از صحابه<ref>[i]</ref> و ۸۴ نفر از تابعین و ۳۶۰ تن از دانشمندان و بزرگان اهل سنت از آغاز قرن دوم تا پایان قرن چهاردهم<ref>ii]</ref> که حدیث غدیر را نقل کرده‌اند، اشاره می‌کند. بنابر یادداشت های علامه، در مستدرکات الغدیر و در چاپ نهایی آن، بر تعداد علما و بزرگان اهل سنت افزوده شده و به حدود هفت صد نفر رسیده است، که این عدد راویان غدیر، آن هم تنها در میان عالمان اهل سنت، قابل اعتنا و چشم گیر، و حاکی از وقوع حتمی غدیر خم و عظمت بیکران آن حادثه تاریخی است.


بنابراین، ملاحظه می‌شود که حادثه تاریخ ساز غدیر، فقط از جانب اندیشمندان شیعه مطرح نشده، بلکه هر یک از عالمان اهل سنت، با هر تخصصی، به آن عنایت داشته‌اند. در واقع، باید گفت: این موضوع [غدیر خم] در نظر علمای عامه نیز ثابت و محقق، و از متواترات <ref>حدیث «متواتر» به حدیثی گویند که از اشخاص مختلف و متعددی نقل شده است و تعداد راویان و نحوة بیان آنها، به­ گونه­ای است که احتمال هیچ گونه تبانی میان آنان برای جعل حدیث نمی ­رود و صدور آن از ناحیة معصوم، قطعی و اطمینان­ آور است.</ref> و مسلمات است. همان، ص14.[iii][۱۰]
بنابراین، ملاحظه می‌شود که حادثه تاریخ ساز غدیر، فقط از جانب اندیشمندان شیعه مطرح نشده، بلکه هر یک از عالمان اهل سنت، با هر تخصصی، به آن عنایت داشته‌اند. در واقع، باید گفت: این موضوع [غدیر خم] در نظر علمای عامه نیز ثابت و محقق، و از متواترات <ref>حدیث «متواتر» به حدیثی گویند که از اشخاص مختلف و متعددی نقل شده است و تعداد راویان و نحوة بیان آنها، به­ گونه­ای است که احتمال هیچ گونه تبانی میان آنان برای جعل حدیث نمی ­رود و صدور آن از ناحیة معصوم، قطعی و اطمینان­ آور است.</ref> و مسلمات است. <ref>همان، ص14</ref> <ref>البته شایان ذکر است که دربارة موضوع غدیر خم، با مواردی از اختلاف نظرهای علمای شیعه و سنی مواجه می‌شویم که بیشتر آنها، به دلالت حدیث غدیر مربوط است، نه اعتبار آن. برای آگاهی بیشتر از دیدگاه‌های اهل‌سنت دربارة حدیث غدیر و نقد آن، ر. ک: نقد دیدگاه ­های اهل­ سنت دربارة حدیث غدیر؛ ص121-153؛ و حدیث غدیر در منابع روایی اهل­ سنت؛ بخش اول ص152-160؛ و حدیث غدیر در منابع روایی اهل ­سنت، بخش دوم، ص71-78.</ref>


با عنایت به اینکه موضوع غدیر را عمدتاً محدثان و مورخان نقل کرده‌اند و با توجه به عنوان تحقیق، که صرفاً بررسی منابع تاریخی اهلسنت است، از ذکر منابع بیشمار با موضوعات مختلف که به موضوع غدیر پرداخته‌اند، خودداری شده و فقط نگاه سهگانه منابع معتبر تاریخی اهلسنت در قبال آن حادثه جاودانه، و تفاوت آن با دیدگاه شیعه، مد نظر قرار گرفته است.
با عنایت به اینکه موضوع غدیر را عمدتاً محدثان و مورخان نقل کرده‌اند و با توجه به عنوان تحقیق، که صرفاً بررسی منابع تاریخی اهل سنت است، از ذکر منابع بی شمار با موضوعات مختلف که به موضوع غدیر پرداخته‌اند، خودداری شده و فقط نگاه سه گانه منابع معتبر تاریخی اهل سنت در قبال آن حادثه جاودانه، و تفاوت آن با دیدگاه شیعه، مد نظر قرار گرفته است.


پیش از طرح بحث، لازم است یادآور شویم که برخی از نویسندگان اهلسنت، جریان غدیر را یا بهصورت خبر واحد آورده و سند آن را از حالت تواتر خارج نمودهاند و با این کار، از اعتبار خطبه غدیر کاسته و دلالت آن را مخدوش ساخته‌اند، یا با حذف قراین خطبه[۱۱] که دربردارنده آیه النبِی اوْلی بِالْمُؤْمِنینَ مِنْ انْفُسِهِمْ.»[iv] و کلام نبوی الَسْتُ اوْلَی بِالمُؤمِنِینَ مِنْا نْفُسِهِم؟[۱۲] و حدیث ثقلین[۱۳] و دیگر قرینه‌ها بودهاند، و با اکتفا به ذکر حدیث مَن کُنتُ مَولاهُ فهَذا عَلی مَولاهُ، تا حدود زیادی موجب ابهام این سند قطعیِ دال بر ولایت علی۷ شده‌اند. در نهایت هم علمای اهلسنت، از واژه «مولا» فقط معنای «دوست و محب» یا «یاور و ناصر» را برداشت کرده‌اند.[۱۴]
پیش از طرح بحث، لازم است یادآور شویم که برخی از نویسندگان اهل سنت، جریان غدیر را یا به صورت خبر واحد آورده و سند آن را از حالت تواتر خارج نموده اند و با این کار، از اعتبار خطبه غدیر کاسته و دلالت آن را مخدوش ساخته‌اند، یا با حذف قراین خطبه که دربردارنده آیه « النبِی اوْلی بِالْمُؤْمِنینَ مِنْ انْفُسِهِمْ » [iv] و کلام نبوی « الَسْتُ اوْلَی بِالمُؤمِنِینَ مِنْا نْفُسِهِم » [۱۲] و حدیث ثقلین[۱۳] و دیگر قرینه‌ها بودهاند، و با اکتفا به ذکر حدیث مَن کُنتُ مَولاهُ فهَذا عَلی مَولاهُ، تا حدود زیادی موجب ابهام این سند قطعیِ دال بر ولایت علی۷ شده‌اند. در نهایت هم علمای اهلسنت، از واژه «مولا» فقط معنای «دوست و محب» یا «یاور و ناصر» را برداشت کرده‌اند.[۱۴]


در این مجال، دیدگاه‌های متفاوت مشاهیر اهلسنت در فن تاریخنگاری را نسبتبه واقعه غدیر خم مطرح می‌کنیم و درصدد بررسی و نقد آن برمیآییم؛ و در پایان به تحلیل کلی دیدگاه‌های آنان خواهیم پرداخت. منابع تاریخی استفادهشده در این تحقیق، بر اساس تاریخ وفات مؤلف و قدمت تاریخی کتاب، ذکر و بررسی شده‌اند.[۱۵]
در این مجال، دیدگاه‌های متفاوت مشاهیر اهلسنت در فن تاریخنگاری را نسبتبه واقعه غدیر خم مطرح می‌کنیم و درصدد بررسی و نقد آن برمیآییم؛ و در پایان به تحلیل کلی دیدگاه‌های آنان خواهیم پرداخت. منابع تاریخی استفادهشده در این تحقیق، بر اساس تاریخ وفات مؤلف و قدمت تاریخی کتاب، ذکر و بررسی شده‌اند.[۱۵]