۷۶۴
ویرایش
خطبه غدیریه امام علی علیه السلام: تفاوت میان نسخه‌ها
←خطبه غدیریه امام علی علیه السلام[1]
| خط ۱: | خط ۱: | ||
== خطبه غدیریه امام علی علیه السلام<ref>محمد فاکرميبدی</ref> == | == خطبه غدیریه امام علی علیه السلام<ref>محمد فاکرميبدی.</ref> == | ||
=== اشارت === | === اشارت === | ||
| خط ۸: | خط ۸: | ||
پیامبر به دستور خداوند سبحان حادثه غدیر را در میان دو نزول قرآنی قرارداد: ابتدا فرمود: | پیامبر به دستور خداوند سبحان حادثه غدیر را در میان دو نزول قرآنی قرارداد: ابتدا فرمود: | ||
{{قرآن|يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ ۖ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ ۚ وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ ۗ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ ﴿٦٧﴾}} <ref> | {{قرآن|يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ ۖ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ ۚ وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ ۗ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ ﴿٦٧﴾}} <ref>مائده/۶۷.</ref> | ||
و پس از معرفی علی علیه السلام به وسیله پیامبر صلی الله علیه وآله با جمله:{{متن عربی|مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِيٌّ مَوْلَاه}}، خدا نیز فرمود:{{قرآن|الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِينًا ۚ}} <ref> | و پس از معرفی علی علیه السلام به وسیله پیامبر صلی الله علیه وآله با جمله:{{متن عربی|مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِيٌّ مَوْلَاه}}، خدا نیز فرمود:{{قرآن|الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِينًا ۚ}} <ref>مائده/۳.</ref>؛ یعنی واقعه غدیر، اکمال دین، اتمام نعمت و موجب رضایت و خوشنودی خداست و روز غدیر ظرف زمانی این ارزشها معرفی کرد. | ||
علی علیه السلام نیز در خطبه عید غدیر خود که خوب است آن را خطبه غدیریه بنامیم به تفسیر و تحلیل این رویداد عظیم تاریخ پرداخت. معرفی این خطبه که در گوشه و کنار برخی از کتاب های ادعیه و روایت در غربت به سر می برد و بررسی سند و کتابشناسی آن و شرح پاره هایی ازآن، موضوع این جُستار است. | علی علیه السلام نیز در خطبه عید غدیر خود که خوب است آن را خطبه غدیریه بنامیم به تفسیر و تحلیل این رویداد عظیم تاریخ پرداخت. معرفی این خطبه که در گوشه و کنار برخی از کتاب های ادعیه و روایت در غربت به سر می برد و بررسی سند و کتابشناسی آن و شرح پاره هایی ازآن، موضوع این جُستار است. | ||
| خط ۵۰: | خط ۵۰: | ||
===== الف: منابعی که همه خطبه را نقل کرده اند ===== | ===== الف: منابعی که همه خطبه را نقل کرده اند ===== | ||
* '''۱. اقبال الاعمال:''' رضی الدین ابوالقاسم علی بن موسی بن طاووس (متوفای۶۶۴)، تمام این خطبه را در کتاب «اقبال الاعمال» نقل کرده است، یادآوری می کنیم ابن طاووس این روایت را به سند خود از شیخ طوسی و با همان سند شیخ با اندک تفاوتی در بعضی از کلمات نقل می کند.<ref>اقبال الاعمال، ص۴۶۱</ref> | * '''۱. اقبال الاعمال:''' رضی الدین ابوالقاسم علی بن موسی بن طاووس (متوفای۶۶۴)، تمام این خطبه را در کتاب «اقبال الاعمال» نقل کرده است، یادآوری می کنیم ابن طاووس این روایت را به سند خود از شیخ طوسی و با همان سند شیخ با اندک تفاوتی در بعضی از کلمات نقل می کند.<ref>اقبال الاعمال، ص۴۶۱.</ref> | ||
* '''۲. مصباح کفعمی:''' شیخ تقی الدین ابراهیم بن علی ابن الحسن … الکفعمی (متوفای۹۰۵)، این خطبه را از «مصباح المتهجد»، در کتاب خود به نام «جنة الامان الواقیة وجنة الایمان الباقیة» معروف به «مصباح کفعمی» با کمی تفاوت آورده است. <ref>مصباح کفعمی، ص۶۹۵</ref> | * '''۲. مصباح کفعمی:''' شیخ تقی الدین ابراهیم بن علی ابن الحسن … الکفعمی (متوفای۹۰۵)، این خطبه را از «مصباح المتهجد»، در کتاب خود به نام «جنة الامان الواقیة وجنة الایمان الباقیة» معروف به «مصباح کفعمی» با کمی تفاوت آورده است. <ref>مصباح کفعمی، ص۶۹۵.</ref> | ||
* '''۳.بحارالانوار:''' علامه ملا محمّد باقر مجلسی، این خطبه را از «مصباح الزائر»، تألیف سید ابن طاووس، صاحب «اقبال الاعمال»، و به طور کامل در «بحارالانوار» نقل کرده است، لکن با نسخه «مصباح المتهجد» اندکی تفاوت دارد.<ref>بحارالانوار، ج۹۷،ص۱۱۲</ref> | * '''۳.بحارالانوار:''' علامه ملا محمّد باقر مجلسی، این خطبه را از «مصباح الزائر»، تألیف سید ابن طاووس، صاحب «اقبال الاعمال»، و به طور کامل در «بحارالانوار» نقل کرده است، لکن با نسخه «مصباح المتهجد» اندکی تفاوت دارد.<ref>بحارالانوار، ج۹۷،ص۱۱۲.</ref> | ||
* '''۴. مصباح الزائر:''' از آنجاکه علامه مجلسی این خطبه را از «مصباح الزائر» نقل می کند بی شک این کتاب نیز از جمله منابعی است که خطبه را به طور کامل ذکر کرده است، ولی باید توجه داشت که چون مؤلف «اقبال الاعمال»، «مصباح الزائر» یک نفر است و کتاب اخیر اولین تألیف سید ابن طاووس است، ممکن است این دانشمند آنچه را که در «اقبال الاعمال»، نقل کرده است همان باشد که در «مصباح المتهجد» بیان داشته است. | * '''۴. مصباح الزائر:''' از آنجاکه علامه مجلسی این خطبه را از «مصباح الزائر» نقل می کند بی شک این کتاب نیز از جمله منابعی است که خطبه را به طور کامل ذکر کرده است، ولی باید توجه داشت که چون مؤلف «اقبال الاعمال»، «مصباح الزائر» یک نفر است و کتاب اخیر اولین تألیف سید ابن طاووس است، ممکن است این دانشمند آنچه را که در «اقبال الاعمال»، نقل کرده است همان باشد که در «مصباح المتهجد» بیان داشته است. | ||
* '''۵. مسند الامام الرضا (علیه السلام):''' مؤلف این اثر، متن کامل خطبه را از کتاب «مصباح المتهجد» نقل کرده است. <ref>مسند الامام | * '''۵. مسند الامام الرضا (علیه السلام):''' مؤلف این اثر، متن کامل خطبه را از کتاب «مصباح المتهجد» نقل کرده است. <ref>مسند الامام الرضاعلیه السلام، عزیز اللّه عطاردی، ج۲، ص۱۱.</ref> | ||
===== ب: منابعی که تنها به نقل پاره هایی از خطبه بسنده کرده اند ===== | ===== ب: منابعی که تنها به نقل پاره هایی از خطبه بسنده کرده اند ===== | ||
* '''۱. مناقب ابن شهر آشوب:''' رشید الدین محمّد بن علی بن شهر آشوب مازندرانی ( | * '''۱. مناقب ابن شهر آشوب:''' رشید الدین محمّد بن علی بن شهر آشوب مازندرانی (متوفای۵۸۸)، بخش کمی از این خطبه را در کتاب خود به نام «مناقب آل ابی طالب» نقل کرده است.<ref>مناقب ابن شهر آشوب، ج ۳،ص۴۳.</ref> | ||
* '''۲. وسائل الشیعه:''' شیخ حر عاملی بخشهایی از این روایت را که در ارتباط با استحباب روزه عید غدیر است از کتاب «مصباح المتهجد»، در کتاب الصوم «وسائل الشیعه» با ذکر سند نقل کرده است.<ref>وسائل الشیعه، کتاب الصوم، باب الصوم المندوب (ب۴۱) ح۱۱</ref> | * '''۲. وسائل الشیعه:''' شیخ حر عاملی بخشهایی از این روایت را که در ارتباط با استحباب روزه عید غدیر است از کتاب «مصباح المتهجد»، در کتاب الصوم «وسائل الشیعه» با ذکر سند نقل کرده است.<ref>وسائل الشیعه، کتاب الصوم، باب الصوم المندوب (ب۴۱) ح۱۱.</ref> | ||
* '''۳. تفسیر نورالثقلین:''' محدث مفسر عبدعلی حویزی، پاره هایی از این خطبه که در اهمیت عقل و خرد و کارایی آن است و مشتمل بر آیه شریفه | * '''۳. تفسیر نورالثقلین:''' محدث مفسر عبدعلی حویزی، پاره هایی از این خطبه که در اهمیت عقل و خرد و کارایی آن است و مشتمل بر آیه شریفه:{{قرآن|لِيَهْلِكَ مَنْ هَلَكَ عَنْ بَيِّنَةٍ...}}<ref>انفال/۴۲.</ref> است، ذیل همین آیه، و بخشی دیگر را به مناسبت آیه :{{قرآن|وَلَا تُمْسِكُوا بِعِصَمِ الْكَوَافِرِ...}} <ref>ممتحنه/۱۰.</ref>را در جای دیگر آورده است.<ref>تفسیر نورالثقلین، ج۲، ص۱۶۰ و ج۵، ص۳۰۵.</ref> | ||
* '''۴. جامع احادیث الشیعه:''' در این مجموعه که زیر نظر آیة اللّه العظمی بروجردی، تدوین گردیده است، به مناسبت استحباب روزه در روز هجدهم ذو الحجه، بخشی از خطبه را که مربوط به روزه و صدقه است،نقل شده است.<ref>جامع احادیث الشیعة، ج ۱۱،ص۶۶۶</ref> | * '''۴. جامع احادیث الشیعه:''' در این مجموعه که زیر نظر آیة اللّه العظمی بروجردی، تدوین گردیده است، به مناسبت استحباب روزه در روز هجدهم ذو الحجه، بخشی از خطبه را که مربوط به روزه و صدقه است،نقل شده است.<ref>جامع احادیث الشیعة، ج ۱۱،ص۶۶۶.</ref> | ||
* '''۵. الغدیر:''' علامه امینی در کتاب «الغدیر» به ذکر بخش هایی از این خطبه که مشتمل بر واژه «عید» است به مناسبت «عید الغدیر العترة» پرداخته است.<ref>الغدیر فی الکتاب والسنّة والأدب، ج۱، ص۲۸۴و ۲۸۷</ref>علامه امینی اگرچه خود تصریح نمی کند که خطبه را از کدام منبع نقل کرده است، ولی از قراین و شواهد و بویژه از پاورقی کتاب بخوبی معلوم می شود که آن را از «مصباح المتهجد» نقل کرده است. | * '''۵. الغدیر:''' علامه امینی در کتاب «الغدیر» به ذکر بخش هایی از این خطبه که مشتمل بر واژه «عید» است به مناسبت «عید الغدیر العترة» پرداخته است.<ref>الغدیر فی الکتاب والسنّة والأدب، ج۱، ص۲۸۴و ۲۸۷.</ref>علامه امینی اگرچه خود تصریح نمی کند که خطبه را از کدام منبع نقل کرده است، ولی از قراین و شواهد و بویژه از پاورقی کتاب بخوبی معلوم می شود که آن را از «مصباح المتهجد» نقل کرده است. | ||
==== ۴) پژوهشی در سند خطبه ==== | ==== ۴) پژوهشی در سند خطبه ==== | ||