متن و ترجمه خطبه غدیر: تفاوت میان نسخه‌ها

== حلال و حرام، واجبات و محرمات ==

مَعاشِرَ النّاسِ، إنَّ الْحَجَّ وَالْعُمْرَةَ مِنْ شَعائِرِ اللَّهِ، ‹‹فَمَنْ حَجَّ الْبَیْتَ أوِ اعْتَمَرَ فَلا جُناحَ عَلَیْهِ أنْ یَطَّوَّفَ بِهِما وَ مَنْ تَطَوَّعَ خَیْراً فَإنَّ اللَّهَ شاکِرٌ عَلیمٌ››.<ref>البقرة / ۱۵۸.</ref>

«پس هر کس به خانه خدا به عنوان حج یا عمره بیاید برای او اشکالی نیست که بر صفا و مروه بسیار طواف کند، و هر کس کار خیری را بدون چشم داشتی انجام دهد خداوند سپاسگزار داناست».

مَعاشِرَ النّاسِ، حِجُّوا الْبَیْتَ، فَما وَرَدَهُ أهْلُ بَیْتٍ إلاَّ اسْتَغْنَوْا وَ أُبْشِرُوا، وَ لاتَخَلَّفُوا عَنْهُ إلاّ بُتِرُوا وَ افْتَقَرُوا.<ref>‹‹د››و‹‹ه››: فما ورده أهل بیت إلاّ نَمَوا و انسلوا و لا تخلَّفوا عنه إلاّ تبروا و افترقوا. و فی‹‹و››: أُیسروا، مکان أُبشروا.</ref>

ای مردم، به حج خانه خدا بروید. هیچ خاندانی به خانه خدا وارد نمی‌شوند مگر آنکه مستغنی می‌گردند و شاد می‌شوند، و هیچ خاندانی آن را ترک نمی‌کنند مگر آنکه منقطع می‌شوند و فقیر می‌گردند.<ref>شاید منظور از «منقطع شدن» کم شدن نسل باشد چون از کلمه «بتر» استفاده شده است، و در «د» و «ه» چنین است: «هیچ اهل بیتی وارد خانه خدا نمی‌شوند مگر آنکه رشد و نمو می‌نمایند و غصه شان زایل می‌شود، و هیچ خاندانی آن را ترک نمی‌کنند مگر آنکه هلاک و متفرق می‌شوند».</ref>

مَعاشِرَ النّاسِ، ما وَقَفَ بِالْمَوْقِفِ مُؤْمِنٌ إلاّ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ ما سَلَفَ مِنْ ذَنْبِهِ إلی وَقْتِهِ ذلِکَ، فَإذَا انْقَضَتْ حَجَّتُهُ اسْتَأْنَفَ عَمَلَهُ.<ref>‹‹ب›› و‹‹و››: فإذا قضی حجّه استؤنف به.</ref>

ای مردم، هیچ مؤمنی در موقف (عرفات، مشعر، منی) وقوف<ref>منظور مراسم وقوف در این سه مکان است که جزئی از اعمال حج محسوب می‌شود.</ref> نمی‌کند مگر آنکه خداوند گناهان گذشته او را تا آن وقت می‌آمرزد، و هر گاه که حجش پایان یافت اعمالش را از سر می‌گیرد.

مَعاشِرَ النّاسِ، الْحُجّاجُ مُعانُونَ وَ نَفَقاتُهُمْ مُخَلَّفَةٌ عَلَیْهِمْ وَ اللَّهُ لایُضیعُ أجْرَ الْمُحْسِنینَ.

ای مردم، حاجیان کمک می‌شوند و آنچه خرج می‌کنند به آنان برمی گردد، و خداوند جزای محسنین را ضایع نمی‌نماید.

مَعاشِرَ النّاسِ، حِجُّوا الْبَیْتَ بِکَمالِ الدّینِ وَ التَّفَقُّهِ،<ref>‹‹ج››: بکمالٍ فی الدین و تَفَقُّهٍ.</ref> وَ لا تَنْصَرِفُوا عَنِ الْمَشاهِدِ إلاّ بِتَوْبَةٍ وَ إقْلاعٍ.<ref>‹‹ج››و‹‹و››: بتوبة إقلاعٍ.</ref>

ای مردم، با دین کامل و با تَفَقُّه و فهم به حج خانه خدا بروید و از آن مشاهد مشرفه جز با توبه و دست کشیدن از گناه برنگردید.

مَعاشِرَ النّاسِ، أقیمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّکاةَ کَما أمَرَکُمُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ،<ref>‹‹ج››و‹‹ه››: … و آتوا الزکاة کما أمرتُکم(‹‹و››: کما أُمرتم).</ref> فَإنْ طالَ عَلَیْکُمُ الْأمَدُ فَقَصَّرْتُمْ أوْ نَسیتُمْ فَعَلِیٌّ وَلِیُّکُمْ وَ مُبَیِّنٌ لَکُمْ، الَّذی نَصَبَهُ اللَّهُ عزَّ وَ جَلَّ لَکُمْ بَعْدی أمینَ خَلْقِهِ. إنَّهُ مِنّی وَ أنَا مِنْهُ، وَ هُوَ وَ مَنْ یَخْلُفُ مِنْ ذُرِّیَّتی یُخْبِرُونَکُمْ بِما تَسْأَلُونَ عَنْهُ<ref>‹‹الف››و‹‹ج››و‹‹ه››: … بعدی، وَ مَنْ خَلَقَهُ اللَّهُ منّی و أنا منه، یخبرکم بما تسألون عنه. ‹‹د››و‹‹و››: وَ مَنْ خَلَّفه اللَّه مِنّی و منه.</ref> وَ یُبَیِّنُونَ لَکُمْ ما لاتَعْلَمُونَ.

ای مردم، نماز را بپا دارید و زکات را بپردازید همان‌طور که خداوند عز و جل به شما فرمان داده است<ref>«ج» و «ه»: و زکات را بپردازید همان‌طور که به شما دستور دادم.</ref>و اگر زمان طویلی بر شما گذشت و کوتاهی نمودید یا فراموش کردید، علی صاحب اختیار شماست و برای شما بیان می‌کند، همو که خداوند عز و جل بعد از من به عنوان امین بر خلقش او را منصوب نموده است. او از من است و من از اویم.<ref>«الف» و «ج» و «ه»: کسی که خداوند او را از من خلق کرده و من از اویم. «د»: کسی که خداوند او را به جای خودش و به جای من خلیفه قرار داده است.</ref>او و آنان که از نسل من هستند از آنچه سؤال کنید به شما خبر می‌دهند و آنچه را نمی‌دانید برای شما بیان می‌کنند.

ألا إنَّ الْحَلالَ وَ الْحَرامَ أکْثَرُ مِنْ أنْ أُحْصِیَهُما وَ أُعَرِّفَهُما<ref>‹‹ب››و‹‹ج››و‹‹ه››و‹‹و››: أعُدّهما.</ref> فَآمُرُ بِالْحَلالِ وَ أنْهی عَنِ الْحَرامِ فی مَقامٍ واحِدٍ، فَأُمِرْتُ أنْ آخُذَ الْبَیْعَةَ مِنْکُمْ وَ الصَّفْقَةَ لَکُمْ بِقَبُولِ ما جِئْتُ بِهِ عَنِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فی عَلِیٍّ أمیرِالْمُؤْمِنینَ وَ الْأَوْصِیاءِ<ref>‹‹الف›› و‹‹د››: الأئمّة. ‹‹و››: الأولیاء.</ref> مِنْ بَعْدِهِ الَّذینَ هُمْ مِنّی وَ مِنْهُ إمامَةً فیهِمْ قائِمَةً، خاتِمُهَا الْمَهْدِیُّ إلی یَوْمٍ یَلْقَی اللَّهَ الَّذی یُقَدِّرُ وَ یَقْضی.<ref>‹‹الف››و‹‹ب››: … هم منّی و منه، أئمّة قائمهم منهم المهدی إلی یوم القیامة الذی یقضی بالحقّ. ‹‹د››: أُمّة قائمة فیهم‹‹ه››: و منه أئمة فیهم قائمة.</ref>

بدانید که حلال و حرام بیش از آن است که من همه آنها را بشمارم و معرفی کنم و بتوانم در یک مجلس به همه حلال‌ها دستور دهم و از همه حرام‌ها نهی کنم. پس مأمورم از شما بیعت بگیرم و با شما دست بدهم بر اینکه قبول کنید آنچه از طرف خداوند عز و جل درباره امیرالمؤمنین علی و جانشینان بعد از او آورده‌ام که آنان از نسل من و اویند، (و آن موضوع) امامتی است که فقط در آنها بپا خواهد بود، و آخر ایشان مهدی است تا روزی که خدای مدبِّرِ قضا و قدر را ملاقات کند.

مَعاشِرَ النّاسِ، وَ کُلُّ حَلالٍ دَلَلْتُکُمْ عَلَیْهِ وَ کُلُّ حَرامٍ نَهَیْتُکُمْ عَنْهُ فَإنّی لَمْ أرْجِعْ عَنْ ذلِکَ وَ لَمْ أُبَدِّلْ.<ref>‹‹ب››: و لم أُبدِّله.</ref> ألا فَاذْکُرُوا<ref>‹‹ج››: فادرسوا.</ref>ذلِکَ وَ احْفَظُوهُ وَ تَواصَوْا بِهِ، وَ لاتُبَدِّلُوهُ وَ لاتُغَیِّرُوهُ.

ای مردم، هر حلالی که شما را بدان راهنمایی کردم و هر حرامی که شما را از آن نهی نمودم، هرگز از آنها برنگشته ام و تغییر نداده‌ام. این مطلب را داشته باشید<ref>«ج»: در این مطلب فکر کنید و بررسی نمایید.</ref>و آن را حفظ کنید و به یکدیگر سفارش کنید، و آن را تبدیل نکنید و تغییر ندهید.

ألا وَ إنّی أُجَدِّدُ الْقَوْلَ: ألا فَأَقیمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّکاةَ وَ أْمُرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ انْهَوْا عَنِ الْمُنْکَرِ.

من سخن خود را تکرار می‌کنم: نماز را بپا دارید و زکات را بپردازید و به کار نیک امر کنید و از منکرات نهی نمایید.

ألا وَ إنَّ رَأْسَ الْأمْرِ بِالْمَعْرُوفِ أنْ تَنْتَهُوا إلی قَوْلی وَ تُبَلِّغُوهُ مَنْ لَمْ یَحْضُرْ وَ تَأْمُرُوهُ بِقَبُولِهِ عَنّی وَ تَنْهَوْهُ عَنْ مُخالَفَتِهِ،<ref>هنا آخر الخطبة فی کتاب التحصین. (نسخة ‹‹ج››).</ref> فَإنَّهُ أمْرٌ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مِنّی.<ref>هذه الفقرة فی‹‹ب›› هکذا: ألا و إن رأس أعألکم الأمر باالمعروف و النهی عن المنکر، فعرّفوا من لم یحضر مقامی و یسمع مقالی هذا، فإنّه بأمر اللَّه ربّی و ربّکم.</ref> وَ لا أمْرَ بِمَعْرُوفٍ وَ لا نَهْیَ عَنْ مُنْکَرٍ إلاّ مَعَ إمامٍ مَعْصُومٍ.<ref>‹‹ه››: و لا أمر بمعروف و لا نهی عن منکر إلاّ بحضرة إمام. ‹‹و››: و لا أمر بعروف و لا نهی عن منکر بحضرة إمام.</ref>

بدانید که بالاترین امر به معروف آن است که سخن مرا بفهمید و آن را به کسانی که حاضر نیستند برسانید و او را از طرف من به قبولش امر کنید و از مخالفتش نهی نمایید،<ref>این جمله آخرین قسمت از خطبه در کتاب «التحصین» (نسخه «ج»)است.</ref> چرا که این دستوری از جانب خداوند عز و جل و از نزد من است.<ref>«ب»: بدانید که بالاترین اعمال شما امر به معروف و نهی از منکر است. پس به کسانی که در این مجلس حاضر نبودند و این سخن مرا نشنیدند بفهمانید، چرا که این دستور به امر خداوند، پروردگار من و شماست.</ref> و هیچ امر به معروف و نهی از منکری نمی‌شود مگر با امام معصوم.<ref>شاید منظور این است که تعیین معروف‌ها و منکرات و نیز شرایط و کیفیت امر به معروف و نهی از منکر را باید امام معصوم تعیین کند. در نسخه «ه» چنین آمده است: «امر به معروف و نهی از منکری نیست مگر در حضور امام».</ref>

مَعاشِرَ النّاسِ، الْقُرْآنُ یُعَرِّفُکُمْ أنَّ الْأئِمَّةَ مِنْ بَعْدِهِ وُلْدُهُ، وَ عَرَّفْتُکُمْ أنَّهُمْ مِنّی وَ مِنْهُ، حَیْثُ یَقُولُ اللَّهُ فی کِتابِهِ:‹‹وَ جَعَلَها کَلِمَةً باقِیَةً فی عَقِبِهِ››،<ref>الزخرف / ۲۸.</ref> وَ قُلْتُ: ‹‹لَنْ تَضِلُّوا ما إنْ تَمَسَّکْتُمْ بِهِما››.<ref>هذه الفقرة فی‹‹ب››هکذا: معاشر الناس، إنّی أُخلف فیکم القرآن، و وصیّی علیٌّ و الأئمة من ولده بعدی، قد عرفتُمْ أنّهم منّی، فإن تمسّکتم بهم لن تضلّوا. ‹‹ه››و‹‹و››: معاشر الناس، القرآن فیکم و علیّ و الأئمة من بعده، فقد عرّفتکم أنّهم منّی و أنا منهم … و فی‹‹الف››: إنّه منّی و أنا منه.</ref>

ای مردم، قرآن به شما می‌شناساند که امامان بعد از علی فرزندان او هستند و من هم به شما شناساندم که آنان از نسل من و از نسل اویند. آنجا که خداوند در کتابش می‌فرماید: «وَ جَعَلَها کَلِمَةً باقِیَةً فی عَقِبِهِ»:<ref>زخرف /۲۸.</ref> «آن (امامت) را به عنوان کلمه باقی در نسل او قرار داد»، و من نیز به شما گفتم: «اگر به آن دو (قرآن و اهل بیت) تمسک کنید هرگز گمراه نمی‌شوید».<ref>«ب»: ای مردم، من در میان شما قرآن را به جای می‌گذارم و جانشین بعد از من علی و امامان از فرزندان اویند، و فهمیدید که ایشان از من اند. اگر به ایشان تمسک کنید هرگز گمراه نمی‌شوید.</ref>

مَعاشِرَ النّاسِ، التَّقْوی، التَّقْوی،<ref>‹‹ب››: ألا إنّ خیر زادکم التقوی. و بعده فی‹‹و››: أُحذرِّکم الساعة.</ref> وَ احْذَرُوا السّاعَةَ کَما قالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ:‹‹إنَّ زَلْزَلَةَ السّاعَةِ شَیْءٌ عَظیمٌ››.<ref>الحج / ۱.</ref>

ای مردم، تقوا را، تقوا را. از قیامت بر حذر باشید همانگونه که خدای عز و جل فرموده: «إِنَّ زَلْزَلَةَ السّاعَةِ شَیْءٌ عَظیمٌ»<ref>حج / ۱.</ref> «زلزله قیامت شیئ عظیمی است».

اذْکُرُوا الْمَماتَ [وَ الْمَعادَ]<ref>الزیادة من‹‹ب››. و فی ‹‹ه››و‹‹و››: اذکروا المآب و الحساب و وضع المیزان.</ref>وَ الْحِسابَ وَ الْمَوازینَ وَ الْمُحاسَبَةَ بَیْنَ یَدَیْ رَبِّ الْعالَمینَ وَ الثَّوابَ وَ الْعِقابَ. فَمَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ أُثیبَ عَلَیْها.<ref>‹‹د›› فمن جاء بالحسنة أفلح</ref> وَ مَنْ جاءَ بِالسَّیِّئَةِ فَلَیْسَ لَهُ فِی الْجِنانِ<ref>‹‹ب››: فی الجنّة.</ref> نَصیبٌ.

مرگ و معاد و حساب و ترازوهای الهی و حسابرسی در پیشگاه رب العالمین و ثواب و عقاب را به یاد آورید. هر کس حسنه با خود بیاورد طبق آن ثواب داده می‌شود<ref>«د»: هر کس حسنه بیاورد رستگار شده است.</ref> و هر کس گناه بیاورد در بهشت او را نصیبی نخواهد بود.