پرش به محتوا

آيه ۱۳۷ اعراف و غدیر: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۳: خط ۱۳:


== موقعيت قرآنى آیه ==
== موقعيت قرآنى آیه ==
موقعیت قرآنی آیه ۱۳۷ اعراف چنین ترسیم شده است: اين آيه در زمينه داستان حضرت موسى‏ عليه السلام و فرعون آمده كه از [[آيه ۱۰۳ اعراف و غدیر|آيه ۱۰۳ اعراف]] آغاز شده و از ابتداى ظهور و بعثت آن حضرت و سخنانش با فرعون تا داستان ساحران و تعقیب حضرت موسى ‏عليه السلام و اصحابش توسط فرعون آمده است. سپس به گرفتارى ياران موسی علیه السلام به قحطى، طوفان، ملخ، شپش، قورباغه و خون و درخواست آنان كه در صورت از ميان رفتن اين بلاها ايمان بياورند و ايمان نياوردن آنان پس از رفع بلا اشاره شده است. تا آنجا که فرعون و يارانش در دريا غرق شدند و خداوند مشرق و مغرب زمين را در اختيار مستضعفان قرار داد. در اين قسمت، كه اواسط آيه ۱۳۷ و آيه محل استشهاد است، خداوند كام‌ شدن كلمة اللَّه و وعده نيک خود را بر بنى‌‏اسرائيل اعلام می‌کند و اينكه آنچه فرعون و قومش بنا كرده بودند نابود شده است.
موقعیت قرآنی آیه ۱۳۷ اعراف چنین ترسیم شده است: اين آيه در زمينه داستان حضرت موسى‏ عليه السلام و فرعون آمده كه از [[آيه ۱۰۳ اعراف و غدیر|آيه ۱۰۳ اعراف]] آغاز شده و از ابتداى ظهور و بعثت آن حضرت و سخنانش با فرعون تا داستان ساحران و تعقیب حضرت موسى ‏عليه السلام و اصحابش توسط فرعون آمده است. سپس به گرفتارى ياران موسی علیه السلام به قحطى، طوفان، ملخ، شپش، قورباغه و خون و درخواست آنان كه در صورت از ميان رفتن اين بلاها ايمان بياورند و ايمان نياوردن آنان پس از رفع بلا اشاره شده است. تا آنجا که فرعون و يارانش در دريا غرق شدند و خداوند مشرق و مغرب زمين را در اختيار مستضعفان قرار داد. در اين قسمت، كه اواسط آيه ۱۳۷ و آيه محل استشهاد است، خداوند كامل‌شدن كلمة اللَّه و وعده نيک خود را بر بنى‌‏اسرائيل اعلام می‌کند و اينكه آنچه فرعون و قومش بنا كرده بودند نابود شده است.


=== تحليل اعتقادى ===
== تحليل اعتقادى آیه ==
آنچه به عنوان تفسير آيه از اين اقتباس قابل استفاده است به اين جهت باز مى‏ گردد كه آيا منظور حضرت از جمله{{قرآن|وَ تَمَّتْ كَلِمَةُ اللَّه }} واقعه غدير است يا تحقق عينى غدير پس از ۲۵ سال غصب خلافت كه با در دست گرفتن خلافت توسط اميرالمؤمنين‏ عليه السلام صورت گرفت.
برخی محققان درباره تحلیل اعتقادی آیه ۱۳۷ سوره اعراف چنین اظهار نظر کرده‌اند: آنچه به‌عنوان تفسير آيه از اين اقتباس قابل استفاده است به اين جهت باز مى‏‌گردد كه آيا منظور حضرت از جمله {{قرآن|وَ تَمَّتْ كَلِمَةُ اللَّه }} واقعه غدير است يا تحقق عينى غدير پس از ۲۵ سال غصب خلافت كه با در دست گرفتن خلافت توسط اميرالمؤمنين‏ عليه السلام صورت گرفت. هر دو احتمال به‌معناى تحقق فرمان الهى در جامعه است، ولى جهت‌گيرى آن متفاوت است كه هر يک جداگانه مورد بررسى قرار گرفته است:


البته هر دو احتمال به معناى تحقق فرمان الهى در جامعه است، ولى جهت گيرى آن متفاوت است كه هر يک را جداگانه مورد بررسى قرار مى ‏دهيم:
=== الف) «تَمَّتْ كَلِمَةُ اللَّه» يعنى واقعه غدير ===
اين تفسير از نظر معنى ارتباط مستقيمى با [[آیه ۳ مائده و غدیر|آيه اکمال]] دارد و بازتابی از زحمات ۲۳ ساله پيامبر صلى الله عليه و آله كه بسيارى از مشرکان منافقان بر سر راه حضرت مانع ايجاد مى‏‌كردند، ولى خداوند پيامبرش را سفارش به صبر کرد و در اثر صبر برنامه رسالت حضرت تا مرحله نهايى آن، كه اعلام ولايت بود، پيش رفت. از سوی دیگر، از طرف خدا امامان صابرى همچون خود پيامبر صلى الله عليه و آله براى امت انتخاب شدند و وعده خدا به انجام رسيد و توطئه‏‌هاى دشمنان شكست خورد.


==== الف) «تَمَّتْ كَلِمَةُ اللَّه» يعنى واقعه غدير ====
اين تفسير در روايت مفصلى از [[امام صادق‏ علیه السلام]] چنين آمده است: پيامبر صلى الله عليه و آله صبر در برابر مشرکان را پيشه كرده بود تا آنكه نام خداوند تعالى را به زبان آورد و ذات اقدس او را تكذيب كردند. آن حضرت به خداوند عرضه داشت: «درباره جانم و خاندانم و آبرويم صبر كردم، ولى در برابر سخن زشت نسبت به خدايم صبر و تحمل ندارم». خداوند اين آيه را نازل كرد: {{قرآن|فَاصْبِرْ عَلى ما يَقُولُونَ|ترجمه=بر آنچه مى‌‏گويند صبر كن}}. اين بود كه پيامبر صلى الله عليه و آله بر همه ناراحتى‌ها صبر كرد. سپس خداوند او را به امامان از خاندانش بشارت داد و آنان را موصوف به صبر نمود و گفت: «ما آنان را امامانى قرار داديم كه به امر ما هدايت مى‏‌كنند آنگاه كه صبر كردند و به آيات ما يقين داشتند». ...خداوند هم از اين صبر پيامبر صلى الله عليه و آله تشكر کرد و آیه ۱۳۷ سوره اعراف را نازل کرد. پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود: اين آيه بشارت و انتقام است.
اين تفسير از نظر معنى ارتباط مستقيمى با آيه{{قرآن|الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِى}}دارد و ادا كننده همان معنى است، و در واقع باز مى‏ گردد به زحمات ۲۳ ساله پيامبر صلى الله عليه و آله كه بسيارى از كفار و مشركين و منافقين بر سر راه حضرت مانع ايجاد مى‏ كردند، ولى خداوند پيامبرش را سفارش به صبر نمود، و در اثر صبر برنامه رسالت حضرت تا مرحله نهايى آن كه اعلام ولايت بود پيش رفت و از طرف خدا امامان صابرى همچون خود پيامبر صلى الله عليه و آله براى امت انتخاب شدند و وعده خدا به انجام رسيد و توطئه‏ هاى دشمنان شكست خورد.


اين تفسير در روايت مفصلى از [[امام صادق‏ علیه السلام]] چنين آمده است:
با ضمیمه‌کردن كلام امام صادق‏ عليه السلام و کلام امام علی علیه السلام در خطبه غدیر در کوفه، آنجا كه حضرت با ذكر واقعه غدير آيه ۱۳۷ اعراف را معنى كرد، چنین نتیجه‌گیری شده است: با آن همه تلاش كفار در آغاز راه اسلام و همه توطئه‌هاى [[منافقین]] در سال‌هاى اخير اسلام، به‌خصوص توطئه‏‌گران [[صحيفه ملعونه اول|صحيفه]] و [[سقیفه]] كه در سال آخر عمر پيامبر صلى الله عليه و آله و به خصوص همزمان با غدير نقشه‏ هاى بسيارى را طراحى كردند و حتى نقشه قتل حضرت را ريختند، اما با همه اين ها خداوند صبر عظيم رسولش را به ثمر نشاند و وعده خود را با معرفى على بن ابى‏ طالب و يازده امام ‏عليهم السلام بعد از او در غدير به مقام عمل رساند، و تلاش ‏هاى مذبوحانه فرعون و هامان و قارون امت و دار و دسته آنان را در ايجاد مانع از چنين مراسمى بى ‏ثمر قرار داد.
 
پيامبر صلى الله عليه و آله صبر در برابر مشركين را پيشه كرده بود تا آنكه نام خداوند تعالى را به زبان آورده و ذات اقدس او را تكذيب كردند. آن حضرت به خداوند عرضه داشت:
 
«درباره جانم و خاندانم و آبرويم صبر كردم ولى در برابر سخن زشت نسبت به خدايم صبر و تحمل ندارم».
 
خداوند اين آيه را نازل كرد:{{قرآن|فَاصْبِرْ عَلى ما يَقُولُونَ}}:
 
«بر آنچه مى ‏گويند صبر كن» ، اين بود كه پيامبر صلى الله عليه و آله بر همه ناراحتى ‏ها صبر كرد.
 
سپس خداوند او را به امامان از خاندانش بشارت داد و آنان را موصوف به صبر نمود و گفت:{{متن عربی|وَ جَعَلْنا مِنْهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنا لَمَّا صَبَرُوا وَ كانُوا بِآياتِنا يُوقِنُونَ}}:
 
«ما آنان را امامانى قرار داديم كه به امر ما هدايت مى‏ كنند آنگاه كه صبر كردند و به آيات ما يقين داشتند». ... خداوند هم اين صبر پيامبر صلى الله عليه و آله را مورد تشكر قرار داد و اين آيه را نازل كرد:{{قرآن|وَ تَمَّتْ كَلِمَتُ رَبِّكَ الْحُسْنى عَلى بَنِى ‏إِسْرائِيلَ بِما صَبَرُوا وَ دَمَّرْنا ما كانَ يَصْنَعُ فِرْعَوْنُ وَ قَوْمُهُ وَ ما كانُوا يَعْرِشُونَ}}:
 
«كلمه نيک پروردگارِ تو بر بنى ‏اسرائيل كامل شد به خاطر صبرى كه نمودند و آنچه فرعون و قومش ساختند و بناهايى كه بالا بردند در هم كوبيديم».
 
پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود: اين آيه بشارت و انتقام است.
 
اكنون اين كلام امام صادق‏ عليه السلام را ضميمه كلام اميرالمؤمنين‏ عليه السلام در جشن غدير -  كه در آغاز اين بحث ذكر شد -  مى‏ نماييم آنجا كه حضرت با ذكر واقعه غدير آيه «تَمَّتْ كَلِمَتُ رَبِّكَ الْحُسْنى» را معنى كرد.
 
نتيجه اين دو كلام آن است كه با آن همه تلاش كفار در آغاز راه اسلام و همه توطئه ‏هاى [[منافقین]] در سال ‏هاى اخير اسلام، به خصوص توطئه‏ گران صحيفه و [[سقیفه]] كه در سال آخر عمر پيامبر صلى الله عليه و آله و به خصوص همزمان با غدير نقشه‏ هاى بسيارى را طراحى كردند و حتى نقشه قتل حضرت را ريختند، اما با همه اين ها خداوند صبر عظيم رسولش را به ثمر نشاند و وعده خود را با معرفى على بن ابى‏ طالب و يازده امام ‏عليهم السلام بعد از او در غدير به مقام عمل رساند، و تلاش ‏هاى مذبوحانه فرعون و هامان و قارون امت و دار و دسته آنان را در ايجاد مانع از چنين مراسمى بى ‏ثمر قرار داد.


==== ب) {{متن عربی|تَمَّتْ كَلِمَةُ اللَّه}}يعنى دوران خلافت ظاهرى اميرالمؤمنين‏ عليه السلام ====
==== ب) {{متن عربی|تَمَّتْ كَلِمَةُ اللَّه}}يعنى دوران خلافت ظاهرى اميرالمؤمنين‏ عليه السلام ====
۱٬۶۲۶

ویرایش