تبلیغ: تفاوت میان نسخه‌ها

۱۸٬۹۷۸ بایت اضافه‌شده ،  ‏۳۰ نوامبر ۲۰۲۱
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱٬۲۹۰: خط ۱٬۲۹۰:


ما مى ‏گوييم ولايت همه خلايق با ماست، كه ولايت دين است و اين جاهلان آن را پادشاهى مى ‏پندارند ... ، و ما اين ادعا را از كلام پيامبر صلى الله عليه و آله در غدير خم مى ‏نماييم كه فرمود: مَن كُنتُ مَولاهُ فَعَلِىٌّ مَولاهُ.
ما مى ‏گوييم ولايت همه خلايق با ماست، كه ولايت دين است و اين جاهلان آن را پادشاهى مى ‏پندارند ... ، و ما اين ادعا را از كلام پيامبر صلى الله عليه و آله در غدير خم مى ‏نماييم كه فرمود: مَن كُنتُ مَولاهُ فَعَلِىٌّ مَولاهُ.




خط ۱٬۳۰۷: خط ۱٬۳۰۸:


سپس از همه آنان پرسيد: آيا رسانيدم؟ گفتند: آرى به خدا قسم. عرض كرد: خدايا شاهد باش. سپس پرسيد: آيا من نسبت به مؤمنين از خودشان صاحب اختيارتر نبوده ‏ام؟ گفتند: آرى. پس دست تو را گرفت و فرمود: مَن كُنتُ مَولاهُ فَعَلِىٌّ مَولاهُ، اللّهُمَّ والِ مَن والاهُ وَ عادِ مَن عاداهُ وَ انصُر مَن نَصَرَهُ وَ اخذُل مَن خَذَلَهُ.
سپس از همه آنان پرسيد: آيا رسانيدم؟ گفتند: آرى به خدا قسم. عرض كرد: خدايا شاهد باش. سپس پرسيد: آيا من نسبت به مؤمنين از خودشان صاحب اختيارتر نبوده ‏ام؟ گفتند: آرى. پس دست تو را گرفت و فرمود: مَن كُنتُ مَولاهُ فَعَلِىٌّ مَولاهُ، اللّهُمَّ والِ مَن والاهُ وَ عادِ مَن عاداهُ وَ انصُر مَن نَصَرَهُ وَ اخذُل مَن خَذَلَهُ.




خط ۱٬۳۱۲: خط ۱٬۳۱۴:


روايت غدير به نقل از همه چهارده معصوم ‏عليهم السلام جهتى مؤثر در ابلاغ غدير است، و نشانگر اهتمام به آن از سوى چنان مقامات با عظمتى است. اين روند در شرايط سخت تقيه ادامه داشته، و اصحاب باوفاى غدير هم به پيروى از ايشان در نقل حقايق غدير تلاشى بى‏ وقفه داشته‏ اند. شش نكته دانستنى در اين رابطه اهميت نقل متون مربوط به حديث غدير را براى ما روشن می‏كند:
روايت غدير به نقل از همه چهارده معصوم ‏عليهم السلام جهتى مؤثر در ابلاغ غدير است، و نشانگر اهتمام به آن از سوى چنان مقامات با عظمتى است. اين روند در شرايط سخت تقيه ادامه داشته، و اصحاب باوفاى غدير هم به پيروى از ايشان در نقل حقايق غدير تلاشى بى‏ وقفه داشته‏ اند. شش نكته دانستنى در اين رابطه اهميت نقل متون مربوط به حديث غدير را براى ما روشن می‏كند:
'''الف) حضور جدى اهل ‏بيت ‏عليهم السلام در نقل حديث غدير'''
با مرورى در احاديث كتاب حاضر در زمينه‏ هاى مختلف غدير، مى‏ يابيم كه همه معصومين‏ عليهم السلام در راه نقل و نشر و ابلاغ حقايق گوناگون غدير گام برداشته ‏اند، و راهكارهاى لازم در اين زمينه را در اختيار ما گذاشته اند.
در سند روايتى از غدير چند تن از معصومين ‏عليهم السلام حضور دارند. امام رضا عليه السلام حديث غدير را از پدرشان حضرت موسى بن جعفر از امام صادق از امام باقر از امام سجاد از امام حسين از اميرالمؤمنين‏ عليهم السلام از پيامبر صلى الله عليه و آله نقل كرده است.<ref>اثبات الهداة: ج ۲ ص ۱۰۳ ح ۴۲۵.</ref>
همچنين گروهى از بانوان اهل ‏بيت‏ عليهم السلام به نقل حديث غدير اهتمام ورزيده ‏اند و آن را با اين سند نقل كرده ‏اند: حضرت فاطمه معصومه‏ عليها السلام دختر امام موسى بن جعفر عليه السلام، از فاطمه دختر امام صادق‏ عليه السلام، از فاطمه دختر امام باقر عليه السلام، از فاطمه دختر امام زين العابدين ‏عليه السلام، از فاطمه و سكينه دختران امام حسين‏ عليه السلام، از اُمّ‏ كلثوم دختر فاطمه زهرا عليها السلام از مادرش حضرت فاطمه زهرا عليها السلام حديث غدير را نقل فرموده است.<ref>عوالم العلوم: ج ۱۱ ص ۵۹۵ . اسنى المطالب: ص ۵۰ .</ref>
از اينجا بايد يک نتيجه تبليغى بگيريم كه هر اندازه مقام عصمت به موضوعى بيشتر اهميت داده و خود به تبليغ آن پرداخته، ما نيز بايد در آن باره گام برداريم و از ابلاغ آن كوتاهى نكنيم. گويا مقام عصمت مى‏ فرمايد: به ما بنگريد و راه ما را ادامه دهيد. در واقع همه ما در راه «فَليُبَلِّغِ الحاضِرُ الغائِب» تلاش مى‏ كنيم؛ و با نقل روايات غدير اطلاعات مربوط به آن را به كسانى منتقل مى ‏كنيم كه به هر دليلى از آن بى‏ اطلاعند.
'''ب) راويان غدير بسيار زياد ولى بسيار كم!!'''<ref>الغدير فى التراث الاسلامى (سيد عبدالعزيز طباطبائى) : ص ۷.</ref>
با در نظر گرفتن تلاش‏هاى بى ‏وقفه‏ اى كه تا قرن پانزدهم براى نقل حديث غدير به ثمر رسيده، اما بايد گفت: روايت كنندگان حديث غدير از يک سو بسيار زياد و از يک سو بسيار كم هستند!
در يک نگاه صد و بيست هزار نفر در برابر پيامبر صلى الله عليه و آله در بيابان غدير حضور داشتند و حديث غدير را از دو لب مبارک آن حضرت شنيدند؛ اما در نگاه ديگر صد و بيست نفر از صحابه اين حديث را نقل كرده ‏اند!!
اين تعداد راوى و حتى نصف آن در هيچ حديثى در اسلام ديده نمى ‏شود. پس راويان حديث غدير نسبت به روايات ديگر قابل مقايسه نيست. ولى اگر عدد صد و بيست هزار نفرى حاضرين در غدير را در نظر بگيريم راويان آن واقعاً كم هستند. در واقع عده بسيارى از آنان كه مأمور به تبليغ غدير شدند با سكوت خود آن را زير خاک هاى سياه سقيفه پنهان كردند.
با اين همه اوج افتخار شيعه است كه طبق كتب مخالفينش بيشترين تعداد راوى را براى غديرش دارد، و با همين فخر زبان انتقاد گشوده و از سكوت بقيه حاضرين در غدير شكوه دارد!
'''ج) انتقال فرهنگ غدير با روايت'''
در طول قرن اول هجرى كه تدوين معارف اسلام و نقل و تدوين حديث و تفسير ممنوعيت رسمى داشت، سينه ‏هاى امين و حافظه ‏هاى قوىِ افراد به مثابه اسناد منتقل كننده غدير عمل مى‏ كرد؛ و به خوبى توانست اين راه صد ساله را بپيمايد و اين وديعه آل‏ محمد عليهم السلام را حفظ كند.
بيش از صد و بيست نفر از صحابه و عِدّه بسيارى از تابعين، واقعه غدير را در محافل بيان مى‏كردند و آن را به نسل‏هاى بعد از خود انتقال مى‏دادند.
به  عنوان نمونه حذيفة بن يمان و زيد بن ارقم متن كامل خطبه غدير را كه بيش از يك ساعت به طول انجاميده و حدود بيست صفحه است، حفظ كرده و براى مردم بازگو كرده ‏اند، تا امروز كه به دست ما رسيده است.
از سوى ديگر اصحاب ائمه ‏عليهم السلام حاملان پيام غدير بودند، و در حضور امامان ‏عليهم السلام اقدام به حفظ و نشر غدير نمودند. اولين كتابى كه با اطلاع معصومين ‏عليهم السلام و در حضور ايشان تأليف شده و غدير را در خود ثبت كرده «كتاب سليم بن قيس الهلالى» است كه در قرن اول تأليف شده و مؤلف آن از اصحاب اميرالمؤمنين و امام حسن و امام حسين و امام سجاد عليهم السلام بوده و در سال ۷۶ هجرى از دنيا رفته است.
'''د) انتقال فرهنگ غدير با تأليف'''
از اوايل قرن دوم هجرى تبليغ غدير شكلى تازه گرفت و كم كم از روايت به صورت تأليف در آمد، و در اواسط قرن دوم به اولين تأليف مستقل درباره غدير برمى‏ خوريم. آنچه در اين مرحله مشهود است اينكه اكثر كتاب‏ها، مربوط به متون و اسناد خطبه است، و هدف اول مؤلفين استحكام اصل مطلب بوده است.
آنان كه جو خاص فرهنگى را به خوبى لمس مى‏كردند، در مرحله اول دست به كار محكم‏كارى در اسناد و حفظ متون شدند؛ تا نسل‏هاى آينده مدارك لازم را براى تحقيق و موشكافى و بحث و بررسى داشته باشند. اين روند در طول قرن دوم و سوم و چهارم و پنجم اوج خاص داشته و حق آن به خوبى ادا شده است.
'''هـ) انتقال فرهنگ غدير با تحقيق در سند و متن'''
از قرن چهارم تحقيق و بحث در متن و سند حديث غدير آغاز شده، و قطعه اصلى خطبه غدير -  كه جمله «مَن كُنتُ مَولاهُ فَهذا عَلِىٌّ مَولاهُ» است -  در مناظرات مطرح شده و رجال اسناد و ناقلين حديث غدير به دقت مورد بررسى قرار گرفته است.
كتب بزرگانى همچون شيخ صدوق و سيد مرتضى و شيخ مفيد بهترين شاهد بر اين مدعا هستند. اين تحقيقات در قرن‏هاى چهارم و پنجم و ششم اوج داشته و تا سال هزار همچنان پيش رفته، به طورى كه آثار برجسته‏اى درباره غدير از اين قرون در دست است.
'''و) شكوفايى علمى در فرهنگ غدير'''
از اوائل قرن يازدهم هجرى تا امروز با ايجاد ميدان باز علمى، محققين و انديشمندان اسلام تأليفات بسيار مهمى درباره غدير تأليف كرده‏اند و به خوبى از زحمات هزار ساله نتيجه‏گيرى نموده‏اند. در اين دوران تمام جوانب غدير مورد جمع و بررسى و تحقيق قرار گرفت و در هر جنبه‏اى به طور جداگانه كتابى نوشته شده است.
از جمله ارتباط غدير با قرآن، بحث‏هاى مفصل در اسناد غدير، بررسى‏هاى عميق در متن حديث غدير، جمع‏آورى و تدوين اشعار مربوط به غدير و جوانب ديگر آن مورد توجه خاص واقع شد و در هر مورد كتبى تدوين گرديده است.
تحقيقات بزرگانى همچون قاضى شوشترى، علامه مجلسى، شيخ حرّ عاملى، شيخ عبداللَّه بحرانى، سيد هاشم بحرانى، ميرحامدحسين هندى، علامه امينى و بسيارى ديگر از علما، بهترين شاهد اين مدعاست. اين تلاش‏ها ادامه يافته تا زمان حاضر كه شاهد گام‏ هاى علمى فرهنگى بسيار ارزشمندى در مورد غدير هستيم، و پرونده بزرگ آن در قالب‏ هاى نرم ‏افزارى و با انواع شيوه ‏هاى صوتى و تصويرى عرضه مى ‏گردد.
'''۸. ادبيات غدير'''
نظم و نثر براى غدير از مؤثرترين شيوه ‏ها در تبليغ فراگير آن است، و اين جهت گيرى در زمان معصومين‏ عليهم السلام با تأكيد خاص و تأييد صريح ايشان پيگيرى شده و راه آينده را در اين باره نشان داده است. به سه مرحله از كار آمدى ادبيات در تبليغ غدير اشاره مى‏ كنيم:
'''الف) پيامبر صلى الله عليه و آله و على ‏عليه السلام بنيانگذارانِ شعرِ غدير'''
افتتاح باب شعر و ادب درباره غدير توسط پيامبرصلى الله عليه وآله، بعد از آنكه اعراض آن حضرت از شعر براى همگان معلوم بود، يكى از جهات مؤثر در ابلاغ غدير شد.
اين اقدام تبليغى عجيب اولين بار در غدير خم و در حضور شخص پيامبر صلى الله عليه و آله و با اجازه آن حضرت توسط حَسّان بن ثابت انجام گرفت، كه با رخصت آن حضرت هم شعر سرود و هم آن را براى مردم خواند.<ref>بحار الانوار: ج ۲۱ ص ۳۸۸ و ج ۳۷ ص ۱۱۲، ۱۶۵، ۱۹۵. عوالم العلوم: ج ۳  / ۱۵ ص ۴۱، ۹۸، ۱۴۴، ۲۰۱.</ref> بار دوم توسط شخص اميرالمؤمنين‏ عليه السلام در ميدان جنگ صفين در پاسخ به نامه معاويه تحقق يافت كه آن حضرت شخصاً درباره غدير شعرى سرود.<ref>بحار الانوار: ج ۳۸ ص ۲۳۸ ح ۳۹.</ref>
'''ب) شعرِ غدير در حضور امامان‏ عليهم السلام'''
دو اقدام پيامبر صلى الله عليه و آله و اميرالمؤمنين‏ عليه السلام در آن موقعيت پر حساسيت، به همه فهماند كه اعراض پيامبر صلى الله عليه و آله از شعر در غير محدوده دين و اهل‏ بيت ‏عليهم السلام است. بدين گونه راه تبليغِ غدير از طريق شعر براى شاعران دوستدار اهل‏ بيت‏ عليهم السلام باز شد، به گونه ‏اى كه شعرا از اصحاب ائمه‏ عليهم السلام درباره غدير شعر سرودند و در محضر ايشان و يا دوستانشان آن را خواندند.
در اين باره مى ‏توان از قيس بن سعد بن عباده از اصحاب اميرالمؤمنين و امام حسن‏ عليهما السلام نام برد. همچنين كميت بن زيد اسدى از اصحاب امام باقر عليه السلام و سيد اسماعيل حميرى و عبدى كوفى از اصحاب امام صادق ‏عليه السلام و نيز ابوتمام طائى از زمان امامين عسكريين ‏عليهما السلام نام برد؛ كه علامه امينى در كتاب «الغدير» شعر آنان و ساير شعراى چهارده قرن اسلام را آورده است.
بعد از ايشان نيز شعراى غدير دوست تا امروز به زبان ‏هاى عربى و فارسى و اردو و تركى و انگليسى براى غدير شعر سروده ‏اند، و اثر عجيبى در تبليغ و بقاى غدير داشته است. كتاب «شعراء الغدير» و كتاب «غدير در شعر فارسى از كسائى مِروَزى تا شهريار تبريزى»، به جمع‏ آورى اين شعرها پرداخته ‏اند.
'''ج) ادبيات و نثر غدير در تاريخ'''
در كنار شعر، بايد به تأثير خاص نوشته‏ ها و گفته‏ هاى ادبى درباره غدير اشاره كرد، كه با جذبه ‏هاى سحرانگيز خود تبليغ غدير را در فضاهاى احساسى و عاطفى به ثمر رسانده ‏اند. بسيارى از آنان كه حوصله بحث‏ هاى علمى غدير را نداشته ‏اند، فرهنگِ غدير را از دريچه ادبيات آن آموخته ‏اند.
۱۲. خطبه غدير و تبليغ<ref>پيام نگار (حسينى آرام) : ص ۱۶-۵۰ .</ref>
در متن خطبه غدير، پيامبر اكرم ‏صلى الله عليه و آله با دو جمله استثنايى هشدار داده ‏اند، كه گذشته از ديگر ويژگى‏ هاى اختصاصى اين سخنرانى، بى‏ سابقه است. يكى جمله: فليبلّغ الحاضر الغائب و الوالد الولد الى يوم القيامة: پس بايسته است اين سخن را حاضران به غايبان و فرزندداران به فرزندان تا برپايى رستاخيز برسانند، و جمله ديگر: الا و ان رأس الامر بالمعروف ان تنتهوا الى قولى؛ تبلّغوه من لم يحضر و تأمروه بقبوله عنّى و تنهوه عن مخالفته، فانه امر من اللَّه عزوجل و منّى: و بدانيد قله بلند امر به معروف اين است كه به گفته من (درباره امامت) برسيد؛ سخن مرا به ديگران برسانيد و غايبان را به پذيرش فرمان من توصيه كنيد، و آنان را از ناسازگارى با سخنان من باز داريد. همانا سخن من فرمان خدا و فرمان من است.
با اين تأكيد و اعلام فرمان جهانى براى ابلاغ محتواى خطابه غدير، بر مسلمانان خداپرست و ايمانيان مخلص ضرورى مى ‏نمايد كه در راه تبليغ و فرهنگ‏سازى اين خطابه شريف تلاش پيگير فرمايند. موارد زير را خاضعانه پيشنهاد مى‏ كنيم:
# تشويق جوانان به حفظ متن خطبه غدير و اهداى جوايز و به ويژه هزينه سفر كربلا براى زيارت حضرت امام حسين‏ عليه السلام، و جوايز نفيس براى حفظ بخش‏هاى آن.
# خواندن متن خطابه و ترجمه آن در محافل دينى، و لو مقدارى از آن.
# قرائت بخشى از خطابه در مجالس عقد براى رساندن پيام رسول گرامى‏ صلى الله عليه و آله و ابلاغ آن به نسل‏هاى آينده.
# قرار دادن آن در مهريه‏ ها در كنار قرآن به عنوان لبيک ‏گويى به حديث ثقلين رسول‏ خدا صلى الله عليه و آله.
# نشر و اهداى كتب مربوط به خطابه غدير.
# تابلو كردن جملات خطابه بر رروى اشياى نفيس.
# تدريس خطابه غدير در مدارس، دانشگاه‏ها و حوزه‏هاى علميه.
# ارائه خطابه به عنوان متن مورد تحقيق در تز ليسانس وفوق‏ ليسانس و دكترا در رشته‏ هاى مربوطه.
# سخنرانى توسط خطبا و سخنرانان محترم و اساتيد در محتوى و مطالب اعتقادى آن.
# ترجمه خطابه غدير به زبان‏ هاى گوناگون و عرضه آن در سايت ‏هاى مختلف اينترنتى.
# تهيه كتب مربوط به خطابه غدير و اهداى آن در مجالس عقد و عروسى و وليمه حج و... .
# معرفى آن به شركت‏ها و مجتمع ‏هاى توليدى و تجارى براى اهدا به عنوان عيدى و... ، به مشتريان و نمايندگان.
# تهيه كتاب براى كودكان و نوجوانان از متن خطابه غدير.
# ساختن فيلم و انيميشين و كليپ از جملات خطابه غدير.
# مطرح كردن جملات كوتاه آن در مناسبت‏هاى امامت و ولايت امامان‏ عليهم السلام.
# مأخذ قرار دادن متن خطبه براى تحقيقات در موضوعات توحيد، نبوت، امامت، مهدويت و... .
# معرفى عمومى خطابه غدير توسط جوانان.
# تشويق مردم براى نذر ختم خطابه غدير در محافل و نذر مالى براى نشر خطابه براى برآورده شدن حاجات و رفع مشكلات.
# ساختن و نشر متن خطابه در لوح فشرده، نوار و... .
# ساختن سرود، شعر و قطعات ادبى از متن خطابه غدير.
# تعليم جملات كوتاه به كودكان و تشويق آنان به حفظ يادگيرى.
# ساختن تابلوهاى نقاشى، خط و نقاشى خط از متن و مضمون خطابه.
== روش‏ هاى عَمَلى تبليغ غدير توسط معصومين‏ عليهم السلام<ref>تبليغ غدير در سيره معصومين‏ عليهم السلام: ص ۸۵-۱۰۹.</ref> ==


== پانویس ==
== پانویس ==