۲٬۰۶۷
ویرایش
Shamloo/صفحه تمرین: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
کتاب سلیم بن قیس را برخی قدیمی‌ترین کتاب شیعی و برخی دیگر، پس از قرآن و [[میراث انبیاء علیهم السلام|مواریث کتبی انبیاء علیهم السلام نزد اهل بیت علیهم السلام]]، قدیمی‌ترین کتاب اسلامی دانسته‌اند. روایات این کتاب تنها از رسول خدا صلى الله عليه وآله، امیرالمؤمنین علیه السلام، [[مقداد بن عمرو کندی|مقداد]]، [[سلمان فارسی(محمّدی)|سلمان فارسی]]، [[ابوذر غفاری|ابوذر]] و برخی دیگر از صحابه نزدیک به امیرالمؤمنین نقل شده است. به‌گفته برخی محققان، این کتاب مورد تأیید بعضی از [[معصومین علیهم السلام|ائمه علیهم السلام]] قرار گرفته است. همچنین، این کتاب را مورد اعتماد عالمان شیعه گزارش کرده‌اند. | کتاب سلیم بن قیس را برخی قدیمی‌ترین کتاب شیعی و برخی دیگر، پس از قرآن و [[میراث انبیاء علیهم السلام|مواریث کتبی انبیاء علیهم السلام نزد اهل بیت علیهم السلام]]، قدیمی‌ترین کتاب اسلامی دانسته‌اند. روایات این کتاب تنها از رسول خدا صلى الله عليه وآله، امیرالمؤمنین علیه السلام، [[مقداد بن عمرو کندی|مقداد]]، [[سلمان فارسی(محمّدی)|سلمان فارسی]]، [[ابوذر غفاری|ابوذر]] و برخی دیگر از صحابه نزدیک به امیرالمؤمنین نقل شده است. به‌گفته برخی محققان، این کتاب مورد تأیید بعضی از [[معصومین علیهم السلام|ائمه علیهم السلام]] قرار گرفته است. همچنین، این کتاب را مورد اعتماد عالمان شیعه گزارش کرده‌اند. | ||
حضور مؤلف کتاب سلیم بن قیس الهلالی در يكى از مهم‌ترين و حساس‌ترين مقاطع تاريخ صدر اسلام و نيز گزينش مطالبى كه نقش اساسى در تبيين تاريخ اسلام و عقايد | حضور مؤلف کتاب سلیم بن قیس الهلالی در يكى از مهم‌ترين و حساس‌ترين مقاطع تاريخ صدر اسلام و نيز گزينش مطالبى كه نقش اساسى در تبيين تاريخ اسلام و عقايد مسلمانان دارد، نشان‌دهنده اهمیت آن دانسته شده است. این کتاب از سه جنبه روایی، تاریخی و کلامی دارای اهمیت تلقی شده است؛ ارائه گزارش‌هایی از حوادثی که میان شیعه و اهل سنت همواره محل اختلاف و منازعه بوده یکی از جوانب اهمیت تاریخی آن لحاظ شده است. | ||
درباره اعتبار کتاب سلیم بن قیس هلالی نظرات سه‌گانه‌ای ابراز شده است: گروهی چون نعمانی و [[علامه مجلسی]] این کتاب را از اصول مستند و معتبر روایی تلقی کرده‌اند؛ کسانی مانند ابن‌غَضائری، رجالی شیعه قرن چهارم و پنجم، این کتاب را از اساس جعلی و استناد آن به سلیم را مخدوش می‌دانند؛ برخی دیگر، مانند [[شیخ مفید]]، معتقدند که این کتاب و سند آن اجمالاً درست است؛ اما، کتاب موجود از تحریف و دستبرد خالی نیست. | درباره اعتبار کتاب سلیم بن قیس هلالی نظرات سه‌گانه‌ای ابراز شده است: گروهی چون نعمانی و [[علامه مجلسی]] این کتاب را از اصول مستند و معتبر روایی تلقی کرده‌اند؛ کسانی مانند ابن‌غَضائری، رجالی شیعه قرن چهارم و پنجم، این کتاب را از اساس جعلی و استناد آن به سلیم را مخدوش می‌دانند؛ برخی دیگر، مانند [[شیخ مفید]]، معتقدند که این کتاب و سند آن اجمالاً درست است؛ اما، کتاب موجود از تحریف و دستبرد خالی نیست. | ||
== جایگاه == | == جایگاه == | ||
کتاب سُلَیْم بن قِیس هِلالِی یکی از کهن‌ترین،<ref>میراث مکتوب شیعه، ص۱۲۶.</ref> مشهورترین،<ref>بحارالانوار، ج۱، ص۳۲.</ref> با اهمیت‌ترین<ref>فرهنگ کتب حدیثی شیعه، ج۱، ص۹۱.</ref> و پرمناقشه‌ترین<ref>فرهنگ کتب حدیثی شیعه، ج۱، ص۹۱.</ref> کتاب‌های روایی اسلامی و شیعی تلقی شده است. برخی محققان، آن را قدیمی‌ترین کتاب شیعی<ref>روضات الجنات، ج۴، ص۶۷؛ «سلیم بن قیس هلالی»، ص۴۶۵.</ref> و برخی دیگر آن را، پس از قرآن و مواریث کتبی انبیاء علیهم السلام نزد اهل بیت علیهم | کتاب سُلَیْم بن قِیس هِلالِی یکی از کهن‌ترین،<ref>میراث مکتوب شیعه، ص۱۲۶.</ref> مشهورترین،<ref>بحارالانوار، ج۱، ص۳۲.</ref> با اهمیت‌ترین<ref>فرهنگ کتب حدیثی شیعه، ج۱، ص۹۱.</ref> و پرمناقشه‌ترین<ref>فرهنگ کتب حدیثی شیعه، ج۱، ص۹۱.</ref> کتاب‌های روایی اسلامی و شیعی تلقی شده است. برخی محققان، آن را قدیمی‌ترین کتاب شیعی<ref>روضات الجنات، ج۴، ص۶۷؛ «سلیم بن قیس هلالی»، ص۴۶۵.</ref> و برخی دیگر آن را، پس از قرآن و [[میراث انبیاء علیهم السلام|مواریث کتبی انبیاء علیهم السلام نزد اهل بیت علیهم السلام]]، قدیمی‌ترین کتاب اسلامی<ref>«کتاب سلیم بن قیس الهلالی أقدم نص تاریخی عقائدی فی الإسلام»، ص۸۵.</ref> دانسته‌اند. محمد بن ابراهیم نعمانی،<ref>الغیبة، ص۱۰۱.</ref> محدث شیعه در قرن چهارم قمری، این کتاب را بزرگترین و قدیمی‌ترین اصل{{یادداشت|اصل مجموعه روایاتی است که محتوای آن از کتاب دیگری گرفته نشده، بلکه نویسنده خود این روایات را از معصوم یا کسی که بی‌واسطه از معصوم نقل کرده شنیده و آنها را نوشته است (الذریعه، ج۲، ص۱۲۶).}} شیعی و محمد بن ندیم،<ref>الفهرست، ص۳۰۷-۳۰۸.</ref> کتاب‌شناس در قرن چهارم، آن را اولین کتاب شیعی قلمداد کرده‌اند. | ||
به‌گفته نعمانی روایات این کتاب | به‌گفته نعمانی روایات این کتاب فقط از رسول خدا صلى الله عليه وآله، امیرالمؤمنین علیه السلام، [[مقداد بن عمرو کندی|مقداد]]، [[سلمان فارسی(محمّدی)|سلمان فارسی]]، [[ابوذر غفاری|ابوذر]] و برخی دیگر از صحابه نزدیک به امیرالمؤمنین نقل شده است.<ref>الغیبة، ص۱۰۲.</ref> به‌گفته برخی محققان، این کتاب مورد تأیید بعضی از [[معصومین علیهم السلام|ائمه علیهم السلام]] قرار گرفته است:<ref>فرهنگ کتب حدیثی شیعه، ج۱، ص۹۲.</ref> در منابع، روایاتی از [[امام سجاد علیه السلام|امام سجاد]]<ref>وسائل الشیعه، ج۲۷، ص۱۰۱.</ref> و [[امام صادق علیه السلام|امام صادق]]<ref>الذریعه، ج۲، ص۱۵۲.</ref> علیهما السلام در تأیید این کتاب آمده است. همچنین، این کتاب را مورد اعتماد عالمان شیعه گزارش کرده‌اند، به‌طوری که عالمان شیعه از آن روایاتی نقل کرده‌اند؛<ref>فرهنگ کتب حدیثی شیعه، ج۱، ص۹۲.</ref> کسانی چون ثقة‌الاسلام کلینی (درگذشته ۳۲۹ق)،<ref>برای نمونه‌ای نگاه کنید: الکافی، ج۱، ص۲۹۷-۲۹۸.</ref> [[شیخ طوسی]] (درگذشته ۴۶۰ق)،<ref>برای نمونه‌ای نگاه کنید: تهذیب الاحکام، ج۹، ص۱۷۶-۱۷۷.</ref> [[علامه حلی]] (درگذشته ۷۲۶ق)<ref>منتهی المطلب، ج۸، ص۵۶۲.</ref> و [[علامه مجلسی]] (درگذشته ۱۱۱۰ق).<ref>برای نمونه‌ای نگاه کنید: ج۱۶، ص۸۴-۸۵.</ref> | ||
== اهمیت == | == اهمیت == | ||
حضور مؤلف کتاب سلیم بن قیس الهلالی در يكى از مهم‌ترين و حساس‌ترين مقاطع تاريخ صدر اسلام و نيز گزينش مطالبى كه نقش اساسى در تبيين تاريخ اسلام و عقايد | حضور مؤلف کتاب سلیم بن قیس الهلالی در يكى از مهم‌ترين و حساس‌ترين مقاطع تاريخ صدر اسلام و نيز گزينش مطالبى كه نقش اساسى در تبيين تاريخ اسلام و عقايد مسلمانان دارد، نشان‌دهنده اهمیت آن دانسته شده است.<ref>فرهنگ کتب حدیثی شیعه، ج۱، ص۹۴.</ref> برخی محققان اهمیت این کتاب را از سه جنبه روایی، تاریخی و کلامی دانسته‌اند: | ||
* '''از نظر روایی''': این کتاب از نخستین گردآورده‌های روایی شیعه و از اولین منابع حدیث اسلامی از زمانی است که حکومت وقت سیاست منع حدیث را اعمال کرده بود. نویسنده این کتاب از جمله شیعیانی بود که با این سیاست مقابله کرد و با تدوین این کتاب برای جلوگیری از انحراف از قرآن و سنت کوشید. بر این اساس، با فرض صحت اسناد نسخه موجود، این کتاب تنها نگاشته روایی باقی‌مانده از نیمه نخست سده اول هجری خواهد بود.<ref>«گامی دیگر در شناسایی و احیای کتاب سلیم بن قیس هلالی»، ص۱۹-۲۰.</ref> | * '''از نظر روایی''': این کتاب از نخستین گردآورده‌های روایی شیعه و از اولین منابع حدیث اسلامی از زمانی است که حکومت وقت سیاست [[منع از نقل و تدوین حدیث|منع حدیث]] را اعمال کرده بود. نویسنده این کتاب از جمله شیعیانی بود که با این سیاست مقابله کرد و با تدوین این کتاب برای جلوگیری از انحراف جامعه اسلامی از قرآن و سنت کوشید. بر این اساس، با فرض صحت اسناد نسخه موجود، این کتاب تنها نگاشته روایی باقی‌مانده از نیمه نخست سده اول هجری خواهد بود.<ref>«گامی دیگر در شناسایی و احیای کتاب سلیم بن قیس هلالی»، ص۱۹-۲۰.</ref> | ||
* '''از نظر تاریخی''': ارائه گزارش‌هایی دقیق، به‌همراه | * '''از نظر تاریخی''': ارائه گزارش‌هایی دقیق، به‌همراه جزئیات مستقیم یا با یک واسطه، از حوادث پس از رحلت پیامبر صلی الله علیه و آله و دوران حکومت امیرالمؤمنین علیه اسلام. همچنین، ارائه گزارش‌هایی از حوادثی که میان شیعه و اهل سنت همواره محل اختلاف و منازعه بوده است: رخدادهایی چون تأکید پیامبر بر [[امامت]] و [[ولایت ائمه علیهم السلام|ولایت]]، هجوم به خانه حضرت زهرا علیها السلام، ماجرای [[صحیفه ملعونه اول|صحیفه ملعونه]] که در منابع متقدم کمتر مورد توجه بوده است.<ref>«گامی دیگر در شناسایی و احیای کتاب سلیم بن قیس هلالی»، ص۲۰.</ref> | ||
* '''از نظر کلامی''': پرداختن به موضوع امامت و | * '''از نظر کلامی''': پرداختن به موضوع امامت و [[جانشین|خلافت]]، به‌عنوان مهم‌ترین موضوع مورد اختلاف میان شیعه و اهل سنت، به‌گونه‌ای که نگاه شیعه بدون امکان توجیه و تأویل ارائه شود از جمله خصوصیت اصلی کلامی این کتاب است. در کنار این، تصریح به خلافت امیرالمؤمنین علیه السلام و نام‌بردن [[معصومین علیهم السلام|ائمه دوازده‌گانه علیهم السلام]] و جایگاه مادی و معنوی آنان توسط رسول خدا صلی الله علیه و آله و طرد و انکار نظر مخالف آن از ویژگی‌های کلامی این کتاب است. مطالبی که اثبات آنان نقش مهمی در فیصله‌دادن به کشمکش‌های کلامی در جهان اسلام خواهد داشت.<ref>«گامی دیگر در شناسایی و احیای کتاب سلیم بن قیس هلالی»، ص۲۰.</ref> | ||
== ویژگی‌ها == | == ویژگی‌ها == | ||