ریاضی: تفاوت میان نسخه‌ها

ریاضی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۱ دسامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۱:۰۰

۶٬۹۴۷ بایت اضافه‌شده ، ‏۱۱ دسامبر ۲۰۲۱

بدون خلاصۀ ویرایش

Modir

دیوان‌سالاران، developer، مدیران رابط کاربری، مدیران

۲۱٬۹۷۲

ویرایش

@@ خط ۲۱: / خط ۲۱: @@
 شش) «عدد جامع» يعنى تعداد روزهاى سپرى شده از ۱ فروردين سال اول هجرى شمسى تا واقعه غدير خم، كه معادل عدد ۳۰۳.۳۶۵۱ مى ‏باشد.
@@ خط ۲۶: / خط ۲۷: @@
 براى محاسبه تعداد روزهاى سپرى شده حين واقعه غدير، چون سال دهم هجرى هنوز تمام نشده بوده بايد عدد ۹ براى سال‏ هاى گذشته منظور شود: ۱ = ۱۰ سال ناتمام + ۹ سال تمام. اين عدد را ضرب در عدد دقيق روزهاى سال قمرى مى‏ كنيم، چنين به دست مى‏ آيد: ۳۱۸۹. ۳۰۳=۳۵۴. ۳۶۷×۹
 حاصل اين اعداد، تعداد روزهاى سپرى شده ۹ سال قمرى گذشته را نشان مى‏دهد. تا شروع ماه ذى‏الحجة الحرام، ۳۲۵ روز از تعداد روزهاى يک سال تقويمى قمرى گذشته است. اين عدد تقويمى را با تعداد روزهاى سپرى شده از خود ماه ذى ‏الحجة الحرام تا روز عيد غدير خم جمع مى كنيم: ۳۴۳=۱۸+۳۲۵.
@@ خط ۴۳: / خط ۴۳: @@
 اكنون مى‏ دانيم كه در برخى گاهنامه‏ ها، زيج‏ ها و تقويم‏ هاى گزارش دهنده از وقايع صدر اسلام<ref>جداول رؤيت هلال از صدر اسلام تا كنون (احمد حسينى). الرسالة الغديرية، يا همان غديريه، تأليف رياضيدان نامى جهان اسلام و تشيع، غياث‏ الدين جمشيد كاشانى، چاپ مكتبة الدوحة الغروية، نجف اشرف: ۱۳۸۱ ق.</ref> چنين آمده است كه در سال دهم هجرى، چون مسلمانان جهت انجام فريضه حج و روزه ماه مبارک رمضان و عيد فطر در جستجوى هلال ماه برآمدند آن را نديدند (شايد به جهت كثرت غبار و طوفان در آن مدت از سال).
+بنابراين، چهار ماه شعبان، رمضان، شوال و ذى ‏القعده همان سال را به سبب عدم رؤيت هلال، سى روز تمام گرفتند (يعنى دو ماه شعبان و شوال را -  كه در تقويم ۲۹ روزه هستند -  ناچار ۳۰ روز شرعى گرفتند، و كمتر بودن دو ماه رمضان و ذى‏ قعده شرعى از ۳۰ روز تقويمى نيز شرعاً ثابت نشد) . اين شد كه دو روز به حساب تقويمى افزوده شد (از ناحيه دو ماه شعبان و شوال، كه مى‏ بايست ۲۹ روز تقويمى باشند).
+اين دو روز اضافى تا آخر سال (يعنى ماه ذى‏ حجه) همچنان آمد. اما مشكل چندانى را سبب نشد، زيرا سال دهم هجرى، از سال‏ هاى كبيسه قمرى بوده<ref>دايرة المعارف تشيع: ج ۱۳ ص ۵۲۰ ، مقاله كبيسه.</ref> كه خود ظرفيت يک روز اضافه را داشته، و فقط يک روز اضافه ديگر را از تقويم آن سال انداختند، تا اين زيادتى به محرم سال بعد سرايت نكند.
+جهت مطالعه بيشتر در اين رابطه، رجوع شود به دو رساله «كبيسه» و «نوروزيه» از ملا محمدتقى بن محمدرضا رازى، كه «رساله كبيسه» را در شعبان ۱۰۴۴ ق در عهد صفويه نوشته و نسخه ‏اش در كتابخانه اميرالمؤمنين ‏عليه السلام نجف اشرف موجود است.<ref>الذريعة: ج ۱۷ ص ۲۶۰.</ref>
+بنابراين، عيد سعيد غدير خم در ۱۸ ذى‏ الحجة الحرام شرعى، يا همان ۲۰ ذى ‏الحجة تقويمى (مطابق با تقويم‏ هاى نجومى)، و دقيقاً برابر با روز نوروز سال ۱۱ شمسى (چهارشنبه) واقع شده است.
+به اين توضيح كه: چون مبناى محاسبه ما بر اساس تقويم ‏هاى نجومى است، لذا بايد با توجه به رخداد فوق (دو تأخير رؤيت هلال) دو روز بر ۲۸ اسفند سال دهم هجرى شمسى بيافزاييم، و آن را همان اول فروردين سال يازدهم ثبت كنيم، كه مصادف با روز عيد نوروز مى ‏باشد:
+۱ فروردين (نوروز) = ۲ روز تأخير رؤيت هلال + ۲۸ اسفند.
+حال، اگر بنا بر گزارش تقويمى ديگرى -  كه آن را نيز كاشانى در رساله غديريه نقل كرده و آن را ضعيف‏تر مى ‏شمارد -  تنها يک روز تأخير در رؤيت هلال (آخر شوّال ‏يعنى هلال اول ذى‏ القعده) را بپذيريم، و در نتيجه فقط يک روز به حساب تقويمى بيافزاييم، حاصل چنين مى‏ شود: ۲۹ اسفند = ۲۸+۱.
+در اين صورت باز هم مشكلى رخ نمى ‏دهد، چون طبق اين محاسبه نيز غدير در روز ۱۹ ذى‏ حجه رخ داده، و به جاى روز نوروز با شب نوروز )شب چهارشنبه آخر سال شمسى( دوباره انطباق پيدا مى‏كند. زيرا عرب را عادت اين بوده و هست كه حتى ظهر و غروب و شب قبل را در حكم روز بعد از آن مى‏داند. مثل بعد از ظهر و غروب پنجشنبه كه در حكم شب جمعه و روز جمعه به حساب مى‏آيد.
+اما گذشت كه كاشانى روايت جدول تقويمى اول را (كه تطابق غدير روز نوروز را موجب مى ‏شود) قوى‏ تر و صحيح ‏تر دانسته است.
+در اينجا اگر كسى اشكال كند كه: چگونه توالى چهار ماه تمام (۳۰ روزه شعبان، رمضان، شوال و ذی قعده) در يک سال قمرى (سال دهم هجرت) ممكن است؟ مى‏گوييم:
+اولاً: غياث ‏الدين كاشانى، خود متخصص فنّ نجوم و رياضى و تقويم بوده است.
+ثانياً: مرحوم استاد على‏ اكبر غفارى در حاشيه «تهذيب الأحكام» شيخ طوسى<ref>تهذيب الاحكام: ج ۴ ص ۲۴۱، دو خط مانده به آخر صفحه.</ref> به نقل از استاد خود ابوالحسن شعرانى (منجّم و رياضيدان معاصر) مى‏ گويد: منجمان با محسبات رياضى اثبات كرده ‏اند كه توالى چهار ماه تمام سى روزه (حتى واقعى و با رؤيت حقيقى هلال) امكان دارد. ولى بيش از چهار ماه ممكن نيست.
+اما از منظر شرعى و فقهى نيز، مرحوم استاد غفارى در حاشيه صفحه 232، فتوى به وجوب در ميان (29 و 30 روزه( حساب كردن ماه‏هاى متوالى )يعنى: شعبان 29 روزه، رمضان 30 روزه، شوال 29 روزه، ذى‏قعده 30 روزه( را فقط از شيخ صدوق در كتاب »الخصال« نقل كرده است، و اين را فتواى عمده فقهاء مى‏داند كه فرموده‏اند: ماه‏هاى سال قمرى )چه متوالى و چه جدا از هم( مى‏توانند دستخوش زيادت (30 روزه( يا نقصان (29 روزه( شوند، چه رمضان باشد و چه غير رمضان... .
+غياث‏الدين كاشانى و »رساله غديريه« او:
+مطابقت دقيق عيد غدير سال دهم هجرى قمرى با عيد نوروز سال يازدهم هجرى شمسى را غياث‏الدين جمشيد كاشانى )م 833 ق( در »رساله غديريه« خود -  كه بالاتر مذكور شد -  مشروحاً اثبات كرده است. وى از بزرگ‏ترين علما و رياضيدانان و مهندسين شيعه در عهد مغول بوده، و اختراعات و ابداعات و ابتكارات فراوانى در حساب و هندسه و رياضيات از خود بر جاى نهاده، و حتى كتابى نيز در تفسير قرآن نوشته است.××× 2 دائرة المعارف تشيع: ج 13 ص 138 137. زندگى‏نامه رياضيدانان دوره اسلامى )قربانى( : ص 388  - 365. ×××
+كاشانى »رساله غديريه« را به دو زبان فارسى و عربى نوشته، چنانكه در مقدمه همين رساله موجود عربى، به اين مسئله تصريح كرده است. افسوس كه متن فارسى رساله در دست نيست و تنها متن عربى آن توسط انتشارات مذكور در نجب اشرف به چاپ رسيده است.
+== پانویس ==