۲۶٬۴۲۰
ویرایش
احمد بن سهل فقیه: تفاوت میان نسخه‌ها
←جایگاه علمی
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''احمد بن سهل بلخی،''' دانشمند برجسته قرن سوم و چهارم هجری قمری بود. او در سال 235 هجری قمری در روستای شامستیان بلخ متولد | '''احمد بن سهل بلخی،''' دانشمند برجسته قرن سوم و چهارم هجری قمری بود. او در سال 235 هجری قمری در روستای شامستیان بلخ متولد شد<ref>معجم الادباء ارشاد الاريب الي معرفه الاديب، جلد : 1 صفحه : 275</ref>، و در سال 322 هجری قمری، در زادگاهش بلخ درگذشت، او به عنوان فیلسوف، جغرافیدان، ریاضیدان، و متکلم شهرت یافت. | ||
== جایگاه علمی == | == جایگاه علمی == | ||
ابوزید بلخی در جوانی به عراق سفر کرد و از محضر دانشمندانی چون یعقوب بن اسحاق کندی بهره برد. پس از هشت سال اقامت در عراق، به زادگاهش بازگشت و در دربار احمد بن سهل بن هاشم مروزی به مقام کتابت رسید. | ابوزید بلخی در جوانی به عراق سفر کرد و از محضر دانشمندانی چون یعقوب بن اسحاق کندی بهره برد. پس از هشت سال اقامت در عراق، به زادگاهش بازگشت و در دربار احمد بن سهل بن هاشم مروزی به مقام کتابت رسید. | ||
بلخی در علوم مختلف تبحر داشت و آثار متعددی در زمینه‌های گوناگون از جمله | بلخی در علوم مختلف تبحر داشت و آثار متعددی در زمینه‌های گوناگون از جمله فلسفه<ref>قَالَ ياقوت: كَانَ فَاضلا قيمًا بِجَمِيعِ الْعُلُوم الْقَدِيمَة والحديثة، يسْلك فِي مصنفاته طَريقَة الفلاسفة، إِلَّا أَنه بِأَهْل الْأَدَب أشبه، أفرد أخباره بالتأليف أَبُو سهل أَحْمد بن عبيد الله. | ||
بغيه الوعاه ، السيوطي، جلال الدين، جلد : 1 صفحه : 311</ref>، جغرافیا، ادبیات، و علوم دینی تألیف کرد<ref>يسْلك فِي مصنفاته طَريقَة الفلاسفة إِلَّا أَنه بِأَهْل الْأَدَب أشبه وَكَانَ معلما للصبيان ثمَّ رَفعه الْعلم. | |||
الوافي بالوفيات ، الصفدي، جلد : 6 صفحه : 252</ref>. از جمله آثار مهم او می‌توان به "مصالح الأبدان و الأنفس" و "صورالاقالیم" اشاره کرد. | |||
درباره مذهب احمد بن سهل بلخی اختلاف نظر وجود دارد. برخی او را پیرو مذهب امامیه و برخی دیگر او را زیدی دانسته‌اند. این اختلافات نشان‌دهنده گرایش‌های شیعی اوست. | درباره مذهب احمد بن سهل بلخی اختلاف نظر وجود دارد. برخی او را پیرو مذهب امامیه و برخی دیگر او را زیدی دانسته‌اند. این اختلافات نشان‌دهنده گرایش‌های شیعی اوست. | ||
روایت شده که در اوج جوانی و شادابی و آغاز نوجوانی‌اش، نفسش او را به سفر و ورود به سرزمین عراق و نشستن در محضر علما و کسب علوم از آنها فراخواند. پس پیاده همراه با حاجیان به آنجا رفت و هشت سال در آنجا اقامت کرد. سپس از آنجا گذشت و در سرزمین‌های مجاور گشت و با بزرگان و سرشناسان دیدار کرد. او شاگرد ابویوسف یعقوب بن اسحاق کندی شد و علوم بسیاری از او آموخت. در علم فلسفه عمیق شد و به اسرار علم نجوم و هیئت دست یافت و در علم طب و طبایع برجسته گشت. او در اصول دین به طور کامل و دقیق تحقیق کرد تا جایی که این امر او را به حیرت کشاند و از راه روشن منحرف ساخت. گاهی به دنبال امام می‌گشت و گاهی امور را به ستارگان و احکام نجومی نسبت می‌داد. | |||
سپس چون خداوند او را از ابتدا جزو سعادتمندان مقدر کرده بود و حکم کرده بود که او را در تاریکی‌های بدبختی سرگردان نگذارد، او را به راه درست‌تر بصیرت داد و به استوارترین راه‌ها هدایت کرد. پس به دستاویزی محکم از دین چنگ زد و بر پایه بصیرت و حقیقت، بر استقامت ثابت ماند. | |||
ابوالحسن حدیثی نقل کرده است: ابوبکر بکری فاضل و بی‌پروا بود و به خاطر سنش، سخنانش را تحمل می‌کردند. او گفت: به یاد دارم که نزد او بودیم و سفره غذا پهن شده بود و ابوزید نماز می‌خواند. او خوش‌نماز بود. بکری از طولانی شدن نمازش بی‌تاب شد و رو به مردی دانشمند به نام محمد خجندی کرد و گفت: "ای ابومحمد، بوی امامت هنوز در سر ابوزید است." پس ابوزید نمازش را کوتاه کرد در حالی که آن دو می‌خندیدند. | |||
ابوالحسن گفت: نمی‌دانستم منظورشان چیست تا اینکه از خجندی یا ابوبکر دمشقی پرسیدم. یکی از آنها گفت: "بدان که ابوزید در ابتدای کارش برای جستجوی امام به عراق رفته بود، زیرا مذهب امامیه را پذیرفته بود. بکری به این خاطر او را سرزنش کرد." | |||
او گفت: ابوزید خوش‌اعتقاد بود و از نشانه‌های خوش‌اعتقادی‌اش این بود که احکام نجومی را تأیید نمی‌کرد، بلکه تنها آنچه را که محاسبات نشان می‌داد، می‌پذیرفت. نام او - رحمت خدا بر او باد - در مجلس امام ابوبکر احمد بن محمد بن عباس بزار، که امام و مفتی بلخ بود، ذکر شد. او به نیکی از ابوزید یاد کرد و گفت: "او استوار در مذهب و نیک‌اعتقاد بود و در دینداری‌اش به چیزی متهم نشد<ref>معجم الادباء ارشاد الاريب الي معرفه الاديب، جلد : 1 صفحه : 277</ref>. | |||
صفدی در کتاب وافی بالوفیات می گوید: احمد بن سهل بلخی، معروف به ابوزید، دانشمندی فاضل و مسلط بر تمامی علوم بود<ref>الوافي بالوفيات، الصفدي، جلد : 6 صفحه : 251</ref>. | |||
== تألیفات == | |||
بعضی از آثار احمدبن سهل به روایت سیوطی:<ref>بغيه الوعاه ، السيوطي، جلال الدين، جلد : 1 صفحه : 311</ref> | |||
* کتاب نظم قرآن | |||
* کتاب قوارع قرآن | |||
* کتاب تفسیر غریب قرآن | |||
* کتاب تفسیر سوره فاتحه و حروف مقطعه در آغاز سوره‌ها | |||
* کتاب درباره اینکه سوره حمد جایگزین تمام قرآن می‌شود | |||
* کتاب اسماء و صفات خداوند متعال | |||
* کتاب عصمت پیامبران | |||
* کتاب نحو و صرف | |||
* کتاب صناعت شعر | |||
* کتاب فضیلت صناعت نویسندگی | |||
* کتاب اسامی اشیاء | |||
* کتاب اسم‌ها، کنیه‌ها و لقب‌ها | |||
* کتاب مصادر | |||
* کتاب تقسیم‌بندی علوم | |||
* کتاب مختصر در فقه | |||
* کتاب فضیلت علم اخبار | |||
* کتاب بحث درباره تأویل‌ها | |||
* کتاب نوادر در فنون مختلف | |||
* کتاب فضیلت مکه بر سایر سرزمین‌ها | |||
* کتاب فضایل بلخ | |||
== روايت حديث غدير<ref>چكيده عبقات الانوار (حديث غدير): ص ۲۵۶.</ref> == | == روايت حديث غدير<ref>چكيده عبقات الانوار (حديث غدير): ص ۲۵۶.</ref> == | ||